Жақында біз Көкжота ауылында болып, ауылда тұрса да ауданның намысын абыроймен қорғап жүрген атан жілікті, апайтөс көкпаршылармен жолыққан едік. Көкжоталық көкпаршыларды өз ісінің майталман шебері, көкпар десе ішер асын жерге қоятын Дархан Рәпеков жастайынан баптаған екен. Амал бар ма, ауданның көкпарын өрге сүйреген, өзінің мол тәжірибесін жерлестеріне үйретіп кеткен Дархан Рәпеков абайсызда қайтыс болды. Оның ұлы, ауылда мал дәрігері болып қызмет ететін Дарын Ахмадиев әке ұлағатын бойына сіңіре білді. Дарынның бауыры Еламан да – аудан құрама командасының белді мүшесі. Қазір команданы тәжірибелі Қанат Биқатов баптап жүр.
Көкжота ауылындағы ескі мектеп ат спорты мектебінің иелігінде екен. Осы жерде көкпар аттары күтімде. Қанат Қалибекұлы ақжарқын, әңгімеге шебер азамат екен, көкейіміздегі сауалды айтпай-ақ түсініп, атқарып жатқан істерімен таныстыра жөнелді.
– Алғашқыда, яғни 2007 жылы Көкжотада ат спорты клубы құрылды. Екі жылдан кейін мені клуб директоры қызметіне тағайындады. Бастапқыда бәрі жақсы болды. Ат спорты клубында көкпаршылар дайындадық, қажетті аттарды баптадық. Көкпарға қазақи аттар жарамсыз. Таза қанды ағылшын тұлпары болмаса, көкпарға шаба алмайсыз. Қаржы тапшылығы салдарынан осыдан үш жыл бұрын клуб жабылып қалды. Өткен жылы ауданға жаңа әкім келді. Ұлттық спорт десе ішер асын жерге қоятын Асхат Смаилов аудандағы ат спорты клубының неге жабылып қалғанын зерттеп, ат спортын қайта жандандырды. Қажетті қаржыны тауып берді. Сөйтіп ат спорты мектебі жұмысын қайта бастады, – дейді Қанат Биқатов.
Қанаттың айтуынша, көкпарға шабатын аттар жылдам, аттың тізгінін тартқан кезде иесінің не ойы бар екенін түсінетін, ақылды, шеңберге жақындаған кезде кілт оңға, солға бұрылатын таза қанды ағылшын тұқымды тұлпар болғаны жөн. Жергілікті биемен будандастырылған ағылшын тұқымды көкпар аттарының бағасы арзан емес. Ең арзаны 800 мың, ал қымбаттары бір жарым миллион теңгеге жетеді. Мәселен, Кавказдан келген «Шырақ» атты тұлпар кесек болса да шалт қимылдайтын, ымды түсінетін жануар. Үлкен Нарыннан жеткізілген «Нарын», Ресейден келген «Домбыра» аттары да – көкпарға жарамды сәйгүліктер.
– Түркістан мен Жамбыл облыстарының көкпаршылары 8 ай бойы көкпар тартады. Ол жақта күн қатты ыстық, демек олар қазір демалыста. Ал біз болсақ дайындықты бір сәтке де бәсеңдеткен жоқпыз. Көкпарға шабатын аттар бабында болғаны дұрыс. Аптасына бір рет, кейде екі рет муляжбен көкпар тартамыз. Оның салмағы 25 кило. Оңтүстікте көкпар спортына ерекше көңіл бөлінеді. Қаржы да мол. Шығыста көкпар спортымен Тарбағатай, Ұлан, Көкпекті аудандары мықтап шұғылдана бастады. Аудан әкімі Асхат Смаиловтың қолдауымен бірнеше жігітіміз жалақы ала бастады. Қазір бюджетіміз екі есе артып, 10 миллион теңгеге жетті. Мұның ішінде атты баптауға, жем-шөпке деген қаржы бар, – дейді Қанат.
Шағын ғана Көкжота ауылының аудан намысын қорғап жүрген көкпар тартқан арманшыл азаматтарының ұлттық спортқа қосып жүрген үлестері осындай қомақты...
Оңдасын ЕЛУБАЙ,
журналист
Шығыс Қазақстан облысы,
Көкпекті ауданы
