2012 жылдан бастап қолға алынған игі іс үшін жыл сайын мемлекет қазынасынан миллиардтап қаржы бөлініп, Денсаулық сақтау министрлігінің №544 бұйрығы бұлжытпай орындалып келеді. Мысалы, биылға 1,5 млрд теңге қарастырылған. Бастапқыда шетелге науқастар 20 түрлі диагнозбен жіберілсе, бүгінде қазақстандықтар 8 түрлі дерттің түрімен ғана шет мемлекеттер медицинасының көмегіне жүгінеді. Бұл біздегі медицинаның мүмкіндігінің артқанын көрсететіні даусыз. Сондай-ақ соңғы жылдары әлемдегі үздік клиникалардың білікті мамандарын елімізге шақырып, күрделі операцияларды медициналық орталықтарымызда жасауға жол ашылды. Соның нәтижесінде миллиондаған қаржы үнемделіп қана қоймай, пациенттер үшін де қолайлы жағдай туды. Бұған қоса ақ желеңді кәсіп иелерінің өзара тәжірибе алмасуына септігін тигізді.
Шипаны шетелден іздегендерге квота үлестіретін «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ жақында Түркиядағы «Мехмет Акиф Эрсой» госпиталы Балалар кардиологиясы және аритмология бөлімінің жетекшісі Якуп Эргүлді және Израильдегі «Шнайдер» балалар медицина орталығы Кардиохирургия бөлімінің меңгерушісі Джордж Френкельді еліміздің бас қаласына шеберлік сабағын өткізуге шақырды. Білікті балалар кардиохирургтері Ұлттық ғылыми кардиохирургия орталығында 5 жасқа толмаған 21 сәбиге бірегей операция жасады. Шетелде ғана емделуі тиіс балаларға операцияның бұл орталықта жасалуы жайдан-жай емес еді. Былтыр «Ұлттық ғылыми кардиохирургия орталығы» АҚ басқарма төрағасы, еліміздің бас кардиохирургы Юрий Пя заманауи әлемдік медицинаға соны серпіліс әкелген CARMAT толық жасанды жүрегін имплантациялау тәжірибесімен бөліссе, әлемде тұңғыш рет сымсыз механикалық жүрек (FIVAD) орнату операциясы да осы орталықта сәтті жасалып, жаһанды жалт қаратты.
Жалпы, жыл басынан бері Медициналық сақтандыру қоры шетелде емдеуді қажет ететін 121 пациенттің құжатын қараған. Оның 30-ы отандық клиникаларда емделмек. Ұйымдастырушылардың айтуынша, операциялардың барлығы шетелдік мамандардың қатысуымен өтеді. Оған шамамен 222 млн теңге бөлінген.
Елде емделудің артықшылығы көп
Елімізде емдеу мүмкіндігі жоқ сырқат түрлеріне берілетін квотаны алу үшін ең алдымен, құжаттар талапқа сай болуы тиіс. Сосын шетелдік ұйыммен шарт жасалады. Науқастың барлық шығындарын төлеу осы шарт негізінде жүзеге асады. Бұған қандай ауру түрлерінің кіретінін егжей-тегжейлі түсіндірген «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ Басқарма төрағасының орынбасары Ерік Байжүнісов әсіресе 18 жасқа дейінгі балаларға басымдық берілетінін айтты.
«Еліміздегі медицинаның дамуына байланысты қазіргі таңда науқастарды 7-8 диагнозбен ғана шетелге жіберіп жатырмыз. Оның қатарына радиохирургиялық емдеу әдісін (гамма-пышақ, кибер-пышақ) талап ететін мидағы, жүйкедегі және көздегі қатерлі ісіктер, тін немесе ағзасын алмастыруға мұқтаж аурулар жатады. Былтыр 86 науқасты шетелге жіберіп емдетсек, биыл олардың саны 80-ге жетті. Өкінішке қарай кейбір тұқым қуалайтын, даун синдромы, ДЦП, аутизм сияқты аурулар емделмейді. Оған қажетті дәрі-дәрмектер, оңалту орталықтары елімізде бар. Соны дұрыс түсіну керек», дейді Е.Байжүнісов.
Күрделі аурулардың көбеюін ол былайша түсіндірді: «Әрине, аурудың түрі көп. 10 мыңнан астам диагноз бар. Бұрынғы уақытта жаңа туған нәрестелер шетінеп кете беретін, себебін анықтау қиынға соғатын. Ал қазір еліміздегі ауруханалардың техникалық жағынан жақсы жабдықталуына және мамандарымыздың біліктілігінің жоғарылауына байланысты терең орналасқан қатерлі ісік сияқты күрделі дерттерді дер кезінде байқап жатырмыз. Тіпті кейбір аудандық ауруханаларда осындай диагноздар ерте анықталуда. Бұл – өте қуанарлық жағдай. Осыған байланысты шетелге жіберілетін науқас біздің орталыққа келіп уақыт жоғалтпайды. Құжаттары республикалық комиссиядан өткен соң тұрған жерінен тікелей шетелге жіберуге мүмкіндік тууда».
Ерік Байжүнісовтің айтуынша, қазіргі уақытта Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры шетелдік білікті мамандарды елімізге әкеліп шеберлік сыныптарын көптеп өткізуге күш салып отыр. Шеберлік сыныптары әртүрлі тақырыптармен жыл сайын өтеді. «Бұл жолы біздің ұйымдастыруымызбен 21 балаға жасалған операция да соның аясында жүзеге асқан шаруа. Бұл – бірінші кезеңі. Екінші кезеңін күзге жоспарлап отырмыз. Әдетте бір пациентті шетелде емдетуге 60 мың доллардан 300 мың долларға дейін төлейміз. Ал оны елімізде өткізсек, сол қаржыға бес адамды емдете аламыз», дейді «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ Басқарма төрағасының орынбасары.
Ұлттық ғылыми кардиохирургия орталығы Балалар кардиохирургиясы бөлімінің меңгерушісі Дмитрий Горбунов бұл жолғы операциялардың ешқайсысы да жеңіл өтпегенін айтты. Тіпті кейбір операциялар елімізде тұңғыш рет жасалған. «Орталықта жыл сайын 500-ден астам балаға операция жасаймыз. Бұл жолы шеберлік дәрісі аясында шетелдік мамандардың көмегімен жасалған операциялардың барлығы күрделі. Кейбірі елімізде тұңғыш рет жасалды. Мысалы, өкпе артериясын унифокализациялау бойынша күрделі операция болды. Яғни балада туабітті өкпе артериялары жоқ және өкпеге қан тасымалдайтын аномалды біткен тамырлар болған кезде, осы аномалды дамыған қан тамырларын қосу арқылы өкпе артериялары жасалды. Осындай екі күрделі операция өтті», дейді ол.
1 адамның ағзасы 6 науқастың өмірін сақтап қалады
Ресми дерекке сүйенсек, елімізде үш мыңдай адам бүйрек трансплантациясына мұқтаж болса, бауыр алмастыруды қажет ететін пациенттердің саны мыңға жуықтайды. Қазақстанда жылына 1 млн адамға бір ғана донор табылады екен. Оның көбі туыстық донор. Ал жүрек трансплантациясын қажет ететін науқастардың саны 300-ге дейін жетуі мүмкін. Бұған тіндерді транспланттауды қосыңыз.
«Бізде технология дамығанмен, донорлық жүйенің қалыптаспауына байланысты балалардың ағзаларын алмастыру операциялары жасалмайды. Мысалы, сүйек майы, ақ қан ауруы сияқты өте қатерлі дертке шалдыққан сәбилерді емдеудің бірден-бір жолы – қанын алмастыру. Бұл операция бізде жасалады, бірақ донорлардың тапшылығына байланысты шетелдің көмегіне жүгінуге мәжбүрміз. Донорға мұқтаж жандардың саны күннен-күнге көбейіп келеді. Трансплантологияны дамыту үшін донор жеткілікті болуы керек», дейді Е.Байжүнісов.
Расымен, «басы ауырмағанның Құдаймен ісі жоқ». Ерік Әбенұлының пікірінше, халықтың таным-түсінігін өзгертпей, бұл жұмысты алға жылжыту мүмкін емес. «Дүниежүзілік донорлар банкі бар. Оған кірмек түгілі аяқ басқан да жоқпыз. Әлі сол демологиямен алысып жүрміз. Шетелдің клиникалары бізге тек донор тауып беріп қана отыра бермейді ғой. Сендер де донор банкін ашыңдар дейді. Бір адамның ағзасы алты адамның өмірін сақтап қалады. Сол тұрғыдан қарағанда нағыз құдайшылдықтың ісі осы деп есептеймін. Әйтпесе ақшаны шетелге миллиардтап шашып отыра береміз», дейді ол.
Алаяқтарға алданатындар көп
Отандық медицинаның қауқары артқанымен, шетелге мемлекеттің квотасынсыз, өз қаражатымен емделетіндердің саны азаймай тұр. Әрине мұның себебін жан-жақты қарастыруға болады. Біреуге расында ел ішінде ем жоқ болса, өзіміздің дәрігерлерге сене қоймайтындардың да қатары аз емес. Яғни «біреу тоңып секірсе, біреу тойып секіреді». Осы осал тұсымызды шетелдік кейбір клиникалар өз пайдасына айналдырып жатқан көрінеді. Монитордың ар жағында отырып-ақ жаны қысылып жан-жақтан шипа іздегеннің іші-бауырына кіріп, бастапқыда аз ақшамен емдейміз деп сендіріп, кейіннен тереңге батыра беретіндер көбейіпті.
«Көптеген қазақстандық, әсіресе ата-аналар алаяқтарға жиі алданып жатыр. Олар кез келген науқасты емдейміз деп жауап жазып, аз сомаға келісіп шақырып алады. Тексеруден өткен соң бағаны 10-20 есе өсіріп, қақпанға түсіреді. Мұндай жағдай жиілеп кетті. Сондықтан клиника таңдаған кезде отандық ғылыми-зерттеу институттарына, медициналық орталықтарға барып кеңес алған жөн. Өйткені біздің мамандар дүние жүзінің көптеген клиникасында өткен семинарларға, конференцияларға жыл сайын қатысып жүр. Олар қай клиниканың сенімді екенін біледі. Әрине әлемде клиникалар өте көп. Медициналық сақтандыру қоры олардың барлығын зерттеп, іріктеп отырады. Талапқа сай келгендерімен ғана жұмыс істейміз. Оның өзіне мониторинг жүргізіп, сапалыларын қалдырамыз. Сол себепті біз алданған адамдардың шығынын өтей алмаймыз», дейді Е.Байжүнісов.
Науқастардың 70-80 пайызы жазылып келеді
Жоғарыда айтқанымыздай, шетелдің клиникалары жайдан-жай таңдалмайды. Қазақстандықтар тек сенімді әрі сапалы қызмет көрсететін ұйымдарға жіберіледі. «Біз науқастарды шетелге жібергеннен кейін оның халін, жүргізілген емнің сапасын күнделікті бақылап отырамыз. Емнің нәтижелілігіне қарай клиникаларға мониторинг жүргізіледі. Сондықтан біз пациенттерді ең сапалы медициналық көмек көрсететін клиникаларға ғана жібереміз. Жалпы алғанда біз жіберген науқастардың 70-80 пайызы сәтті емделіп оралады», дейді «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ Басқарма төрағасының орынбасары.
Оның айтуынша, еліміздегі емдеу мекемелерінің көбісі шетел клиникасынан еш кем емес. Оларда бар күрделі қондырғылар біздегі 5 орталыққа қойылған. Дәрі-дәрмек барлық елде бірдей. Ал жаңа онкологиялық орталық ашылса, мүмкіндігіміз тіпті еселеп артпақ. «Науқастарды тек шетелде емдетеміз деген дұрыс емес. Құдайға шүкір, экономикамыз артып, технологиямыз дамып жатыр. Көп ұзамай Ұлттық нейрохирургия орталығында жаңа технология – гамма-пышақ іске қосылмақ. Егер бұл қолданысқа енсе, біз айтқан терең орналасқан қатерлі ісіктерді емдеуге мүмкіндігіміз болады. Ең басты мақсатымыз – дүние жүзінде бар технологияны Қазақстанға алып келу, кез келген дертті елімізде емдейтін деңгейге жету», дейді Е.Байжүнісов.
