Жер қашық, Қостанайдан Торғайға дейін жүрдек машинаның өзі кем дегенде 5 сағат жүреді. Ал Торғай мен Арқалықтың арасы – 288 шақырым, Қостанайдан екі есеге жуық жақын. Бірақ сол Арқалыққа Торғайдан жеткенше жолаушының да ығыры шығып болатын. Жолдың нашарлығынан көлік кібіртіктейді. Ойдым-ойдым тесіліп қалған жол жолаушыны шаршатқанымен бірге, көлікті де тоздырады. Жол қауіпсіздігі де нашарлай түсері тағы бар.
Бұл жолдың күрделі жөнделуі 2007 жылы қолға алынған болатын. Алайда қолға алынған істің, міне, 12 жылдан бері қарқыны болмады, тасбақа аяңмен жүргенде жолдың бұрынғы жөнделген жағы тозатындай уақыт болды. Осы жылдар ішінде 135 шақырым күрделі жөндеуден өтті әйтеуір. Өткен жылдан бастап жолды жөндеу күрделіден орташа деңгейге ауыстырылды.
– Жөндеудің орта деңгейіне көшуге ресайклингтің салқын тәсілімен жұмыс істеуіміз де себеп болды. Бұл ресейлік әріптестерімізден келген өнімді әдіс, жақсы тәжірибе. Жолдың бұрынғы асфальтын 20 сантиметрдей тереңдікте аршып алып, оған шекемтас, цемент араластырып, қайта салынады да, үстіне тағы 5 сантиметр асфальт төселеді. Бұл үш жылға дейін жолдың бүлінбей пайдалануына кепілдік береді. Мұның сыртында жолды жөндеу жұмысы қарқын алып, қаржы да аз кетеді, – дейді облыстық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы басшысының орынбасары Болат Сейдахметов.
Енді Торғай мен Арқалық қаласы арасындағы жол азабының барлығы да биылдан кейін ұмытылар деген үміт бар. Қазір Арқалық пен Торғай арасындағы жолда жұмыс қызған. Өткен жылы жаңа әдіспен жолдың 83 шақырымы жаңарды. Енді биыл Торғайға дейінгі 69 шақырымдық бөлігі толығымен қайта төселетін болады.
– Мен бизнесте болғаннан кейін жұмыс бабымен Арқалыққа жиі барамын. Бұрынғы жолмен қазіргі жолды салыстыруға болмайды, әрине. Тақтайдай теп-тегіс, көлікке де жақсы. Бұрын ойқы-шойқы жолда кібіртіктеп тұрар едік. Торғай-Амангелдіні алыссынатын құда-жекжаттарымыз, достарымыз қазір Арқалық арқылы Амангелдіге лезде жетіп келеді. «Елсіз далада тақтайдай тегіс жолмен зырғып жүретін сендердікі рахат өмір екен ғой!» деп қояды сырттан келгендер, – дейді амангелділік кәсіпкер Нұрлыбек Әлмағамбетов.
Биыл облыс өңіріндегі жолдардың үлкенді-кішілі 41 учаскесінде орташа деңгейдегі жөндеу жұмысы жүріп жатыр. Соның осы уақытқа дейін 10 учаскесі пайдалануға берілді.
– Осылардың 13-і облыстық, 28-і аудандық маңызы бар жолдар. Аудандық маңыздағы кішігірім жолдардың тозып кеткені жасырын емес. Оның барлығы да енді қайта қолға алынып, біртіндеп түзетілуде. Жол дұрыс болса, ауылдардағы әлеуметтік жағдай да жақсарады, өмір жанданғандай болады, – дейді Б.Сейдахметов.
Аудандардағы жағдайы сын көтермейтін жолдың бірі Қарасу-Большая Чураковка тасжолы болатын. Ұзындығы 114 шақырым, екі ауданның арасын қосып жатқан жолды жөндеу 2017 жылы қолға алынған еді. Былтыр Обаған өзенінен өтетін көпір қалпына келтірілді. Биыл жұмыс қарқын алып, 25 шақырымы қайта төселеді. Қазірдің өзінде оның 13 шақырымында жолаушылар жақсы жолдың қандай екенін біліп қалды. Келесі жылы 22 шақырымы жаңартылатын болады.
Әулиекөл-Жалдама тасжолының да жаманаты бір басылмайды. Сонау Амантоғайдан Қостанайға қарай жүрген жолаушы осы жолға түскеннен кейінгі бейнетін біразға дейін ұмыта алмай жүреді. Әсіресе, қыс айларында боран соққан сайын жолды қар басып қалады. Жазда 257 шақырым жолды басып өткенше жолаушы азабы аз емес. 2017 жылы мұның 64 шақырымына орташа деңгейдегі жөндеу жұмысы жүргізілген. Бірақ оған ресайклингтік салқын тәсіл пайдаланылған жоқ, жөндеу жұмыстары тек жамап-жасқаудан әрі аспады. Барлық жөндеу жұмыстары қаржының бөлінуіне қарай келесі жылы қолға алынатын болады.
Жалпы Қостанай облысы жолдардың ұзындығы жөнінен Шығыс Қазақстаннан кейінгі екінші орында тұрады. Шығыстағы жолдар 11 мыңнан астам шақырымды құраса, Қостанай-Торғай өңірінде 9 мың 300 шақырымға созылады. Оның 1410 шақырымы республикалық маңызға ие. Қалған 2208 шақырымы облыстық, 5670 шақырымы аудандық маңызы бар жолдар. Осынша ұзын жолды қысқа мерзімде тақтайдай ету де көп қаржыны, уақытты талап етеді. Алты ай жазда жол бойының жөндеу жұмыстары бір тоқтамайды. Алты ай қыста оның күтімі тағы бар. Биыл басымдық берілген жолдарды жөндеу үшін 15 млрд 360 млн теңгеден астам бюджет қаржысын игеру міндеті тұр. Оның 7 млрд 100 млн теңгесі облыстық бюджеттен бөлінді.
Жердің беті шиырлаған жолдар. Онымен жүрмей экономикалық та, әлеуметтік те даму жоқ. Сапалы жолдағы сапар да сәтті болмақ.
ҚОСТАНАЙ
