Қыз баланың мейірімсіз, қатыгез, сезімсіздіктен ел назарына ілігуі ал­дымен ата-анасының ұяты, ар-абыройына түскен қара дақ. Десек те, бұған кім кінәлі? Отбасы, қоршаған орта, білім ордалары ма? Бұл әрине, жеке тақырыптың әңгімесі. Оқиғаға орал­сақ. Төлеби ауданы, Алатау ауылдық округіне қарасты Біркөлік ауылындағы «Нұрлы аймақ» демалыс орны маусым айында атауын өзгертіп «Сұңқар» жазғы сауықтыру лагері ретінде жұмыс істей бастайды. Оқиғаның себебін білмек болып жауапты қызметтегі азаматтармен әңгімелескенімізде бүкіл елді шулатқан келеңсіз оқиға тендер өткізудегі кемшіліктерді де аң­ғартқандай болды. Жеке кәсіпкер Зарина Ибрагимова Түлкібас аудан­дық білім бөлімі өткізген мемлекеттік конкурсқа қатысып жеңімпаз атанады да, «Нұрлы аймақ» демалыс орнын үш айға жалға алады. Об­лыс­тық Адами әлеуетті дамыту бас­қармасы басшысының орынбасары А.Садықованың мәлімдеуінше, атауын «Сұңқарға» ауыстырған ме­ке­ме облыстық Қоғамдық ден­сау­лық сақтау департаментінің қоры­тындысын алмаған және облыстық Білім басқармасының лагерьлер тізі­міне енбеген жекеменшік мекеме. Тиісті орындардың қо­ры­тындысын алмаған, лагерьлер тізіміне енбеген демалыс орнына мектеп оқушыларының қалай жіберілгені түсініксіз?! Белгілісі, биылғы маусымнан бастап Түлкібас ауданының 830, Шардара ауданының 50 оқушысы кезең-кезеңімен тегін демалып, са­уығуға мүмкіндік алған. Алдын ала айта кетейік, әлеуметтік желіде «жұрт­­тың «жарасына» тұз себе» немесе елді дүрліктіре түсу үшін айтыл­ған Арыс қаласының балалары бұл лагерьге жіберілмеген. Түлкібас ауданы білім бөлімінің сектор мең­герушісі Махан Жаппарұлының ай­туынша, соңғы кезеңде лагерьде түлкібастық 134 оқушы демалып жатқан. Тамызда демалу 8-9-10 сы­нып оқушыларына, яғни ересек топ­қа бұйырыпты. Келеңсіз оқиғаның басты кейіпкері – 17 жастағы бойжеткен. Қызға қарсылық білдірмей, қол көтермей әдеп сақтаған, намысқа тиер сөздерге төзімділік танытқан 7-8 ұл да бір мүшелден асқан. Осы арада жас­өспірімдер неге жасықтық жасап, «долылықты доғарыңызды» айтуға да жарамады деген сұрақ та туындайды. Өздерінен 2-3 жас үлкен «әпшені» сыйлағаны, қыз бала деп құрметтегені болар, бәлкім кінәлі екендіктерін білгеннен «таяққа» арқаларын тосқан шығар. Махан Жаппарұлының айтуынша, ұлдарды ұрған бойжеткен лагерь тәрбиешісі емес, тендер жеңімпазы атанған жеке кәсіпкердің кішкентай баласын бағып-қарауға келген сіңлісі. Бойжеткеннің батыл қимылдап, «қожайынси» сөйлеуінің астарында да осы бір туыстық жатса керек. Тағы бір мәселе, тәрбиеші емес, лагерьде жұмыс істемейтін бой­жет­кен мекемеге қалай кірген? Бірақ білім бас­­қармасындағылар бойжеткеннің тәр­бие­ші екенін айтып, қазіргі таңда үстінен қылмыстық іс қозғалып, тергеу амалдары жүргізіліп жатқанын хабарлады.

Біз «Нұрлы аймақты» жалға берген Еркін Сартаевқа да қоңырау шалған едік. Сартаев мырза «Сұңқардағы сойқаннан» мүлде хабарсыз екен. Жалға бергеннен кейін демалыс орнына жоламаған. «Балалар болған соң, кіруге болмайды. Басқа жерде шомылып жүрмін. Маусымнан 20 тамызға дейін келісімшарт жасап, жалға бергенмін. Менің ондағы жағ­дайларға қатысым жоқ», дейді демалыс орнының қожайыны Е.Сартаев. Қош, сонда демалыс орнының қо­жайыны кіре алмай жүрген лагерьге З.Ибрагимованың туысқандары емін-еркін кіріп-шығып жүретін бол­ғаны ғой. Жалпы жыл бойы демалыс орны ретінде қызмет көрсететін «Нұрлы аймақ» қалай лагерьге айналып шыға келді? Тендерді жеңіп алған «Сұңқар» қызметкерлерінің құрамы, педагогикалық білім-тәжіри­белері мектеп оқушыларымен жұмыс істеу талаптарына сай ма? Оқиға бұл мәселелерде де олқылықтың барын аңғартты. Естуімізше, кішкентай сәбиге қарауға келген бойжеткен (әл­де тәрбиеші) душқа түсіп жат­­­қанда бір топ ұл кіріп қалған ба, әй­теуір оны қатты ашуландырып ал­ған. Яғни, кінә ұлдардан да бар. «Балалардың айтуынша, ол тәрбиеші емес, басқа апай. Жалпы балалармен әңгімелескенімізде лагерьде барлық жағдай жақсы жасалғанын, тамаққа, төсек-орын, ойын-сауықтарды ұйым­­дастыру жағына ешқандай ша­ғым­дары жоқ екенін айтуда», дейді Махан Жаппарұлы. Ал бойжеткеннің жасөспірімдерді ұрып-соғып, бала­ғаттап жатқанын ұлдардың бірі ұялы телефонға түсіріп, «чатта» бөлісіпті. Одан ата-аналардың біріне жеткен де әрі қарай әлеуметтік желіде жа­рияланған. Бұл оқиғада кінәлілер анық­талатыны күмәнсіз. Бірақ жас­­өс­пірімдер арасында қатыгез оқи­ғалардың көбеюі ата-ана ақылын азық еткен, өнегесін қазық еткен ұр­пақ аза­йып бара ма деген ойға да жетелейді. Бойжеткенді біржақты кінәлаудан аулақпыз, дегенмен оның бойында сонша ашу-ыза қайдан пайда бол­ды? Отбасының немесе ортаның әсері ме, иә болмаса батыстық кино­лардан көргеніне еліктеді ме, ол жағы бізге беймәлім. Қазақтың көр­некті ақыны Фариза Оңғарсынова «Қинал­ғанда қамқор болатын, кейі­генде жұ­бататын» сүйенердің жоқ­тығы қыз­дарды есінен тандырып, мейі­рімсіз қатыгездікке бас­тайды. «Бай­лығыңның қадірін ұлың ержеткенде білерсің. Абыройыңның қадірін қы­зың бойжеткенде білерсің» дегендей, өлімнен ұят күшті екенін ата-ана түсінгенмен, бала марқайтатындығы және қартайтатындығы кей жағдайда тәрбиеге де байланысты емес», депті «Әйелдің монологінде». Елге жария болған келеңсіз оқиғадан кейін ата-ана қандай халде? Ал бойжеткен, естуімізше, ауруханада жатыр...

Қазіргі таңда «Сұңқар» лагерінде болған оқиғаға байланысты Төлеби ауданы әкімінің жанындағы кә­мелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия жұмыс істеуде. Сондай-ақ бұл жайт Төлеби аудандық полиция бөлімінің сотқа дейінгі тергеп-тексеру бірыңғай тізіліміне ҚР ҚК 140-бабының 2-тармағы бойынша тіркелген.

Түркістан облысы