Нәтижесінде Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының деректері бойынша соңғы отыз жылда мемлекеттердің аграрлық саланы қолдау мүмкіндіктері екі есеге арта түскен. Қазақ ұлттық аграрлық университетінде өткен Парламент Сенаты Аграрлық мәселелер, табиғатты пайдалану және ауылдық аумақтарды дамыту комитетінің аграрлық ғылым мен білімді дамыту, ауыл шаруашылығы саласына білікті маман даярлау, Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын тиімді іске асыру мәселелеріне арналған көшпелі отырысында және әлемнің жетекші аграрлық жоғары оқу орындары ректорларының форумында саланың заманауи жетістіктері мен өзекті мәселелері сөз болды.
Көшпелі отырысқа қатысқан депутаттар мен оқу орындарының басшылары ҚазҰАУ оқу базасындағы Агротехнологиялық хаб құрамына кіретін Қазақстан-Жапон, Қазақстан-Корея, Қазақстан-Беларусь агроинженерлік, Су, Тұрақты егін шаруашылығы, Агроөнеркәсіптік кешенге сандық технологияларды енгізумен айналысатын Ситуациялық (Digital center) орталықтарымен, Инновациялық жылыжай, Коллекциялық бақ, Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы шеңберінде мамандар дайындауға арналған оқу, ғылыми-зерттеу зертханаларымен, «Н.Назарбаев білім және ғылым орталығының» жұмысымен және «Аграрлық білім-ғылым-өндіріс интеграциясы» көрмесімен, оқу-ғылыми инфрақұрылымы және инновациялық бағыттағы жобаларымен танысты.
Университет базасындағы Қазақстан-Беларусь агроинновациялық орталығының жұмысымен таныстырған Серік Бекбосыновтың айтуынша, оқу-өндіріс алаңын жаңа техника, технологиялар, яғни ауыл шаруашылығына арналған тарту класындағы тракторлар, дақыл түрлерін жинайтын комбайндар, тыңайтқыш беру машиналары, сондай-ақ басқа да өндірістік мақсаттағы 75 бірлік техникаларымен қамтамасыз ету студенттердің осы саладағы тәжірибесін шыңдай түседі. Беларусь техникаларын таңдаудың себептерін түсіндірген орталық жетекшісінің айтуынша, бұл техникалар құрылысының қарапайымдылығы, қызмет ету мерзімінің ұзақтығы және бағасының қолжетімділігімен ерекшеленеді. Өндірістік тәжірибе алаңы Беларусь техникаларымен ғана шектелмейді. Заманауи өзгерістерге орай Беларусь техникаларының дақылдарға, өндірістік жағдайға икемділігі тәжірибеде анықталатын болады. Үйрену мен тәжірибе жинақтаудың нәтижесінде алдағы жылдарда отандық ауыл шаруашылығы машиналар өндірісін жолға қоятын боламыз, дейді орталық жетекшісі.
«Адами мұра және жоғары технологиялар үйлесімі негізінде жетілу» тақырыбындағы QS World Wide Халықаралық форумы аясында ұйымдастырылған «Тұрақты даму мақсаттары-2030» БҰҰ бағдарламасын іске асырудағы аграрлық жоғары оқу орындарының үлесі» атты жиынға қатысқан Ресей, Украина, Беларусь, Молдова, Армения, Әзербайжан, Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан, АҚШ, Еуропа, Азияның белгілі ғалымдары өз елдеріндегі оқу-өндірістік тәжірибелерімен бөлісті.
Алқалы жиынды Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ректоры, ҰҒА вице-президенті, академик Тілектес Есполов жүргізіп, халықаралық аграрлық саланың әлеуетімен қатар еліміздегі ауыл шаруашылығы өнімдерінің көлемін 2022 жылға дейін 2,5 есеге көбейтіп, әлем нарығына шығару, қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін қозғады. Бүгінде ауыл шаруашылығындағы кемшіліктер агроөнеркәсіп нысандарының ұсақтығына байланысты. Республикада 200-ге жуық агроқұрылым болса,1,5 млн үй шаруашылығы бар, оның ішінде 170 мыңнан астам шаруа қожалығы жұмыс істейді. Тілектес Исабайұлының айтуынша, шаруашылықтардың ұсақтығы еңбек өнімділігіне, бүтіндей алғанда ауыл шаруашылығының дамуына кері әсерін тигізіп отыр. Ал мал шаруашылығының 67 пайызы жеке шаруашылықтардың иелігінде. Өз сөзінде өнім сапасы, құқықтық мәселелермен қатар маман мәселесін қозғаған Т.Есполов ғылыми-зерттеу институттарының жұмысын жетілдіру, ғылыми жетістіктерді коммерцияландыру мәселесін қозғады. Бүгінде аграрлық сала заманауи технологиялармен 3 пайызға ғана жаңарған. Бұл көрсеткіш жылына кем дегенде 10 пайызға жетуі керек. Яғни, салаға инновацияның, заманауи технологияның дұрыс тартылмай отырғандығынан ауыл шаруашылығының өнімділігі төмендеген.
Ректорлар кездесуі аясында Беларусь ауыл шаруашылығы академиясының ректоры Виталий Великанов 180 жылдық тарихы бар оқу орнының кәсіби мамандарды даярлаудағы ерекшеліктеріне тоқталып, ортақ жобаларды жүзеге асыру мәселесін қозғаса, Саратов аграрлық мемлекеттік университеті проректорының міндетін атқарушы Сергей Макаров Қазақстанмен ортақ мәселелерді шешуде жасалған жұмыс барысын қозғап, университетте жылына 10 мың студент оқытылатындығын жеткізді. Сондай-ақ аймақтарға жолданған түлектерге үш жыл қатарынан 300 мың рубль көлемінде қаражат бөлініп, жас мамандарды тұрақты қолдап отыру мәселесін қозғады. Ал Қырғыз аграрлық университетінің проректоры Алмазбек Шукурбаев Қазақ аграрлық университетімен кәсіби мамандар даярлаудағы байланыстарға тоқталды. Сондай-ақ Ресей жер құрылымдау университетінің ректоры Сергей Волков, Молдова МАУ ректоры Ливиу Волконович, Еуразия техникалық университетінің ректоры Жанар Темірбекова, М.Дулатов атындағы Қостанай инженерлік-экономикалық университетінің ректоры Сәбит Есмұратов, өзбекстандық ғалымдар Махсуд Адилов, Тахир Султанов, т.б. ғалымдар адамзат өмірінде ауыл шаруашылығының маңызы, су мәселесі, табиғи дақылдарды жетілдіру бағытындағы кешенді зерттеулерімен бөлісті.
Жаңа бағыттағы ауқымды іс-шараларды жүзеге асырып, заманауи жетістіктерді игеруі нәтижесінде Қазақ аграрлық университетінің әлемдік білім кеңістігіндегі беделі туралы айтқан шетелдік ғалымдар Қазақстаннан үйренеріміз көп деген ойларын білдірді. Аталған оқу орнында аграрлық секторға жылына мыңнан астам маман даярланатын болса, оның жетпіс пайыздан астамын малдәрігерлік, сондай-ақ ауыл шаруашылығының он беске жуық саласын меңгерген мамандар құрайды екен. Мәліметтерге сүйенсек, түлектердің оқу бітіргеннен кейін өз мамандықтары бойынша жұмысқа орналасуы бұдан бір-екі жыл бұрын 65 пайыз болса, соңғы жылдарда 85 пайызға жеткен. Университет түлектері білікті мамандарды ауылға тарту мақсатында жүзеге аса бастаған «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасы аясында барлық ауыл шаруашылығы мамандықтары бойынша бір айлық есептік көрсеткіш деңгейінде көтерме, сондай-ақ мың есептік көрсеткіш мөлшерінде баспана алуға мүмкіндігін пайдаланатын болады.
АЛМАТЫ
