Жарты жыл бойы барлық өңірлерден жиналған жас өнертапқыштар жетекшілерімен бірге мүмкіндігі шектеулі жандардың және өзге де әлеуметтік осал топтардың өмірін жақсартуға бағытталған инновациялық жобаларын жетілдірді. Олар білім беру лагерінде бағдарламалауды үйреніп қана қоймай, сұранысқа ие болатын өнім шығару үшін қосымша жобалық менеджменттің, веб-дизайн, роботтехника және маркетинг саласының қыр-сырын үйренген. Онымен қоса, өздері ұсынған жобаның қаншалықты өзекті болатынын анықтау үшін инклюзивті және әлеуметтік жобаларға деген қоғам сұранысын зерттеді.
«IteachMe» – даму ерекшелігі бар жастарды оқыту және жұмысқа орналастыру арқылы әлеуметтік оңалтуға бағытталған инклюзивті білім беру жобасы. Жобаны Жастар жылына орай «Ерекше Тандау-Шелек» корпоративтік қоры мен «Samruk-Kazyna Trust» әлеуметтік жобаларды дамыту қоры бірлесіп ұйымдастырған. Сондай-ақ бастамаға «Шеврон» компаниясы, Орталық Азия Еуразия қоры мен Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі қолдау білдірген.
Жоба жетекшісі Захира Бегалиеваның айтуынша, технология мен білім қоғамдағы барлық кедергілер мен шекараларды жояды. «IteachMe» ерекше қажеттіліктері бар жастар үшін өмірге жолдама берді. Жоба барысында қызықты әрі қиын сәттер көп болды. Біз қоғамда қалыптасқан таптаурын қағидаларды бұздық. Технология мен білімнің күші кедергілер мен шекараларды жоятынын көрсетті. «Жаңа технологиялар әлемді шексіз етеді» деген түсінік тағы да расталды. Бастысы, қатысушылар алдағы уақытқа үлкен жоспарлар мен мақсаттар қойды және олардың жобалары халықтың әлеуметтік осал топтарына көп көмек көрсетеді», деді З.Бегалиева.
Жобаның соңғы кезеңі Нұр-Сұлтан қаласында «Astana Hub» халықаралық IT стартаптар технопаркінде өтті. Финалдық кезеңде қатысушылар жеті дайын жобаны ұсынды. Олардың төртеуі жобаларын әрі қарай дамыту үшін 400 мың теңгеден ұтып алды. Жеңімпаздар қатарында мамандық таңдауда көмекке келетін виртуалды платформа мен мүгедек жандарға арнайы тренажер болды.
Виртуалды дәрігер, бағдарламашы, дизайнер бол
Алматылық бір топ жас өнертапқыш ұсынған «CUP» (Classmates Up the Progress) жобасы – соңғы сынға жетіп, ақшалай сыйлық жеңіп алған инновациялық өнімдердің бірі. Жоба мүмкіндігі шектеулі жандарға кәсіби бағдар беруге және жұмысқа орналасуға көмектесуге арналған. Қолданушы арнайы онлайн-платформада күні бойы өзін кез келген мамандық иесі ретінде сынап көре алады. Әзірге жобаның прототипінде бағдарламашы, маркетолог, дизайнер секілді мамандықтар ұсынылған. Жоба авторларының бірі «Тұран» колледжінің Ақпараттық жүйелер мамандығының 4-курс студенті Алексей Каримовтың айтуынша, жобаға барлық мамандық иелерін қосу жоспарда бар екен.
«Қазіргі уақытта келіссөздер жүргізіп жатырмыз. Жақында келісімшарт жасасамыз. «IteachMe»-ден жеңіп алған соманы жобаны әрі қарай дамытуға жұмсаймыз. Керекті жабдықтарды сатып алып, жобаның әдістемелік негізін әзірлейміз. Қазір колледждегі дипломдық жұмысымыздың шеңберінде сайт жасап жатырмыз. Алдағы уақытта дайын жобаны мемлекеттік органдарға ұсынуды жоспарлап отырмыз», деді жоба қатысушыларының бірі.
Жас дарындарға ойға алғанын іске асыруда «Тұран» университеті және колледжі, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы қолдау білдіреді. Он бір қатысушыдан жиналған топ жаз бойы «Тұран» колледжі берген аудиторияда жұмыс істеп, маркетингтік зерттеу жүргізуге мүмкіндік алыпты.
Жоба авторлары «CUP» мүмкіндігі шектеулі жандарға өмірден өз орнын тауып, қалаған мамандық иесі атануына көмектеседі деп сенеді.
Ерекше қажеттіліктері бар жандарға жан-жақты қолдау
Ал Талдықорған қаласындағы мүгедек жандарға арналған «Elstar» реабилитациялық-психологиялық орталығының жетекшісі Вадим Друзин IT-технологияның көмегімен ағзаны қалпына келтіретін арнайы құрылғыны ұсынды.
«БОС тренажерлері көп жағдайда дәрі-дәрмекпен емдеу тиімсіз болған кезде қолданылады. Компьютерге жалғанған құрылғы ем алушының жұмысқа деген қабілетін, зейінін арттырып, күйзеліске төзімді болуына, тепе-теңдік сақтауын және үйрену мүмкіндіктерін жақсартады. Талдықорған қаласында барлығы 1300 бірінші топтағы мүгедек жандар өмір сүреді. Бұл жоба өзім сияқты тірек-қимыл жүйесіне зақым келген адамдардың өмірін жеңілдетер еді», дейді Вадим Друзин.
Ол өзге де еріктілермен бірге қалада тұрақты түрде мүгедек жандарды өмірге бейімдеуге арналған тренингтер ұйымдастырып келеді. Жобаны жүзеге асыру үшін «IteachMe»-ден ұтқан бастапқы қаражатына краудфандинг арқылы 3 млн теңге жинауды көздейді. Қаражат жинау қыркүйек айынан басталып кеткен. Егер қажетті соманы жинай алса, өзі тұрып жатқан пәтерді оңалту орталығына айналдырып, бірнеше жанға тегін көмектесер едім дейді.
«Мүмкіндігі шектеулі жан үшін бұл емді ұзақ уақыт аралығында қабылдауға көп қаражат керек екенін білемін. Жоба Талдықорған қаласында іске асса, Алматыдағы баламасынан әлдеқайда қолжетімді болады», дейді жоба авторы.
Жастар жылы аясында мүмкіндігі шектеулі жастардың IT, инновация саласындағы жобаларын қолдау мақсатында ұйымдастырылған шара қоғамдағы барлық даму ерекшелігі бар жандарға көрсетілген үлкен сенім екені сөзсіз. Себебі мүгедектер күнделікті тап болатын проблемалармен қатысушылардың өздері жақсы таныс және әр жобаны жан-жақты зерттеп, тиімді шешу жолдарын ұсынуға тырысқан.
Мемлекет басшысы да Қазақстан халқына Жолдауында мүмкіндігі шектеулі балалар мәселесіне үлкен көңіл бөлді. «Қамқорлығында мүмкіндігі шектеулі балалары бар отбасыларға ерекше көңіл бөлінуі тиіс. Балаларға қолжетімді болуы үшін шағын және орташа оңалту орталықтарының желісін кеңейту қажет. Біз ерекше қажеттіліктері бар адамдар үшін бірдей мүмкіндік жасауға міндеттіміз. Үкіметке енді осы мақсатқа үш жыл ішінде кем дегенде 58 миллиард теңге бөлуді тапсырамын», деп атап өтті Қасым-Жомарт Тоқаев. Бұл – ерекше жастарға деген қамқорлық одан әрі арта түсетінін көрсетеді.
Даму ерекшелігі бар жастарды әлеуметтік оңалтуға бағытталған «IteachMe» жобасы еліміздегі жас дарындарға өз күштерін инновация саласында сынап көруге үлкен мүмкіндік берді. Мемлекет тарапынан қолдауға ие болған жастар алдағы уақытта инновациялық жобаларымен Қазақстанның цифрлы ел болуына елеулі үлес қоспақ.
