Тазалықтан алдына жан салмайтын жұрт

– Әй, қайтесің оны, лақтыра сал!.. – Қарлығыңқы шыққан әйел даусы ойымды бөліп жіберіп, жалт қаратты.

Шамамен 4-5 жасар қыз бала бал­мұз­дақ па, шоколад па, әйтеуір жеп тұр­ған тәттісінің қағазын жерге тас­тай салды. Оны жел көтеріп әкетті де, жүйткіп бара жатқан көліктің есігіне жабыстыра салды.

– Жүр, енді үйге!

Күздің жаймашуақ күндерінің бі­рінде осындай оқиғаның куәсі бол­дық. Осы сәтте қоғамда дау тудыр­ған мәселе – оқушылардың мектепте еден жууына қатысты жағдай ойға орала кетті.

Бүгінгі балаларды қайдам, әйте­уір өзіміз сыныпта еден жудық. Кезек­пен. Сабақ аяқталған соң, шелекпен су әкеліп, сынып ішін айнадай жар­қы­ратпасақ та, еденді дымқыл етіп сүртіп шашылған қағаздарды жинап қоятынбыз. Одан жаман болған бала жоқ шығар, сірә, осы күні. Қош.

Осылайша, әлеуметтік желіде біреуі жақтап, енді біреуі даттаған бұл тақырып жабылғандай болған-ды.

Еден жуу демекші, өзіміз жиі үлгі тұтатын Жапония халқы мұндайға аса мән беріп, бас ауыртпайтын тә­різ­ді. Неге десеңіз, онда оқушылар 12 жыл бойы сыныпты тазалайды. Бұған еттері үйренген. Құдды парыз секілді қарайды. Осы арқылы балалар таза­лыққа үйреніп, қоршаған ортаны ластамауды бойларына сіңіретін көрінеді.

Ол елде қоқыс тастайтын жәшіктер мен аула сыпырушылар жоққа тән.

Барлық қоқысты жапондар сұрып­тап төрт түрге – шыны, жанатын, қайта өңдеуге жарайтын, жанбайтындар деп бөліп, арнайы ыдыстарға салады. Осыған әбден үйренген.

Жапонияға барған адамның мем­ле­кеттің мұнтаздай тазалығына таң­дай қағатыны сондықтан болса керек.

 Жуырда ВВС «Жапония қалайша ерекше таза мемлекетке айналды?» деп жазыпты. Автордың айтуынша, мем­лекеттің тазалығын азаматтар сақ­тап тұрған көрінеді.

«Мектепте 12 жылда тазалық жұмыстары күнделікті тәртіп саналады, деп жазады автор. – Отбасында әр ата-ана балаларды тазалыққа үй­ре­­тіп, қоршаған ортаны тазалықта ұстау керектігін бойына сіңіреді. Бұл қоғам­дық сананың элементін мектеп бағдарламасына енгізіп, балаларды қоршаған ортаны аялауға баулиды. Өздері тазалауы керек мектеп айналасын кім шашсын?».

Осындайда еске түседі, 2014 жылы жапон футбол жанкүйерлері Брази­лиядағы, 2018 жылғы Ресейдегі Әлем чемпионатында өздерінің таза­лық­сүйер әрекеттерімен әлемді таңдан­дыр­ған еді. Мұндай сценарий музыка фестивальдерінде де байқалады екен.

ВВС авторының жазуынша, Жапо­ния­да кеңсе қызметкерлері күнде таңертең жұмыс орындарының айна­ласын жинаса, балалар да ай сайын мек­теп аумағын тазалайды. Мақала авторы бұдан әрі жапондардың не себепті тазалыққа құмар екенін анық­тау­ға тырысып көріпті.

«1600 жылы Уилл Адамс Жапо­ния­ға барған алғашқы ағылшын бо­­л­ды. Ол өз биографиясында жапондар айналасын таза ұстайтынын және өзінің осындай тазалыққа таңғал­ға­нын жапондар түсінбегенін жазған. Тазалыққа құмарлық практикалық проблемалардан пайда болуы мүм­кін. Жапониядағыдай ыстық және ылғалды ортада тағам тез бұзылады, бактерия жылдам тарайды. Яғни жақсы гигиена жақсы денсаулық кепілі болады» дей келе автор Жапо­нияға барған кез келген адам таза­лық­қа тез үйренетінін, ал еліне оралған соң бұрынғы тіршілікті қабылдай алмайтынын жазған.

Айтпақшы, жапондықтар үнемі тамақ туралы әңгіме айтқанды жөн көреді екен. Әсіресе, тамақтануға отырған кезде өздеріне астың қалай ұна­ғанын үнемі ортаға салатын көрі­­неді. Кешкі асты ішіп отырып бірне­ше рет «өте дәмді» деп айтпау мә­де­ниет­сіз­дік іспетті болады екен.

Ендеше, жоғарыда жазға­ны­мыз­дай, Жапониядан айналамызды ластамауды, тазалық сақтауды, қоршаған орта­ға зиян тигізбеуді де үйрене берсек, біз үшін «мәдениетсіздік» болмас еді.