Би-аға салған ән екен...

Руханият • 16 Қазан, 2019

Би-аға салған ән екен...

Лисаков қаласының түбіндегі Октябрь деп аталатын кеншілер кентінде көп жылдан бері Қапыш Наурызбаев ақсақал тұрады. Оның өткенді жадына тоқыған құймақұлақ, әңгімешіл екені көпке белгілі. Қария биыл 93-ке аяқ басты. Әлі тың, әңгімеден қалған жоқ.

Нәзира ЖӘРІМБЕТ

Қапыш ата Әйет өзені бойындағы байырғы атақонысымда отырмын деп есептейді. Лисаков қаласы мен бүгінгі Бейімбет Майлин ауданы төңірегін Қапыштың да, Бейімбеттің де ата-бабалары жайлаған. Бейімбеттің жас кезіндегі, Алматыға кеткенге дейінгі уақытынан ауылдың үлкендері айтқан әңгімелерді сол күйінше айтып отырады.

Біз Би-ағаның жақында өткен тойы қарсаңында Қапыш атаны әдейі іздеп барғанбыз. Сол жолы қартым қарлығыңқы даусымен бір шумақ ән салды.

«Қарағай есік, жез топса-ай,

Ашылып-жабылар жел соқса-ай!.

Қараңғы деп сөкпеңіз,

Жарық болар шам жақса-ай!

Гүлдер-ай, ханым,

Гүлдер-ай ханым,

Гүлдер-ай!

Екі тор ат семірттім

Доғаларын кемірттім.

Бай-көпестің қыздарын

Терезеден телмірттім-ай

Гүлдер-ай, ханым, гүлдер-ай!»

деп осы әнді менің шешем «Бейімбет салатын еді» деп ыңылдап айтып отырар еді. Бала кезім ғой бәрі құлағымда қала берген, – дейді Қапыш ата. Ән ойнақы, татар әндерінің де ықпалы сезілетіндей. Троицк жақын болған соң ба, бұрын Қостанай өңірінің шекаралас аудандарында татар тілінің ықпалы болған. Ресеймен шекараның арғы іргесіндегі қандастар әлі күнге дейін әнді татарша аңыратып қоя береді. «От болатын, шоқ болатын» жиырма бестің дәурені Би-ағаның да басынан да өтпеді ме? Бұл әнді Бейімбет шығарды ма, әлде ел арасында айтылатын әнді салды ма, ол жағы қарияға да, бізге де белгісіз. Бірақ қазақта өзінің шығарған өлеңін белгілі әуенге салып айту болған. Ол бүгінгі дейін той-томалақта үлкен буынның арасынан әлі де кездеседі. Ал Би-ағаңа өлең мәселе болып па? Оқу, сауда жайымен Уфада, Троицкіге жиі барған, көмейінен жыр төгілген Бейімбетке бай-көпестің ерке қыздары қызықса қызыққандай емес пе? Қайткенде де ән бізге жетті.

ҚОСТАНАЙ