«Egemen Qazaqstan» газетінің 100 жыл­дық мерейтойына арналған халық­аралық ғылыми-тәжірибелік конферен­цияда жаһандық медиакеңістіктегі жа­ңалықтар мен өзгерістер, бұқаралық ком­­муникация мәселелері, газет нары­ғы­ның қыр-сыры, журналистика жанр­ларының бүгінгі түрлену үдерісі тал­қыланды.

Өз кезегінде сөз алған «Egemen Qazaqstan» газетінің басқарма төрағасы Дар­хан Қыдырәлі бүгінгі іс-шараның мән-мақсатына тоқталды.

Еңбек еткен, дүниеден өткен барша ағаларымызға арнап ас бердік. Оған қазіргі қазақ әдебиетінің патриархы Әбдіжәміл Нұрпейісовтен бастап бүкіл оқырмандарымыз, тұрақты авторларымыз, ардагерлеріміз қатысты. Көрме ұйымдастырылды. Күні кеше Әулиета жерінде тағылымды шара өт­ті. Дегенмен бүгінгі жиынның мән-мағы­насы ерекше. Себебі біріншіден, бұл жер­де біздің ардагер ағаларымыз еңбек етеді. Серік Қирабаев пен Қойшығара Салғараұлы ел газетінде қыз­мет атқар­ға­нын білесіздер. Өмір­ден озып кеткен Ақселеу Сейдім­бек газет бө­лімін басқарған» деді ол.

«Egemen Qazaqstan» газетінің Еура­зия ұлттық университетінің журналис­тика факультетімен тікелей байланыста еке­нін атап өткен газет басшысы кадр д­айындау мәселесіне тоқталды.

«Бізде осы факультеттің 13 түлегі қыз­­­мет етіп жатыр. Қазіргі таңда газет қыз­меткерлері едәуір жасарған. Біз­де қазір орташа жас – 30. Сондықтан сту­­­денттердің көбі бізде практикадан өтеді. Сонымен қатар біз өзімізге кадр даяр­лау мақсатында «Егемен академия» атты студенттерге арнайы дәріс ұйым­­дастырған болатынбыз. Оның тұрақ­­ты қатысушылары – Еуразия ұлт­тық уни­верситетінің студенттері», деді төраға.

Бас басылымның өткен тарихынан сыр шерткен Дархан Қуандықұлы га­зеттің бүгінгі жаңалықтарымен бөлісті.

«Газет мерейтойы аясында біз Еура­зия ұлттық университетінің ға­лым­­да­рымен бірігіп 5 томдық кі­тап дайын­дадық. Оған ғылыми жетекшілік жасаған – профессор Намазалы Омашев. Жал­пы кез келген ұжым өзінің дәс­түрімен бай, өзінің архивімен бай.

Конференция барысында «Egemen Qazaqstan» газетінің 100 жылдығына орай академик Серік Қирабаев пен та­рих­­шы, қаламгер Қойшығара Сал­ғара­ұлы­на арнайы мерекелік медаль табыс­талды.

Сондай-ақ университет тарапынан білім мен ғылымның дамуына ақпа­рат­тық қолдау білдіргені үшін газеттің қаламы қарымды журналистері – Талғат Батырхан, Бекен Қайратұлы, Думан Анаш «Күлтегін» медалімен марапатталып, Амангелді Құрметұлы, Сүлеймен Мәмет пен Жылқыбай Жағы­пар арнайы алғысхатпен құттықталды.

Жүзжылдық жылнамасы бар бас басылымның ғасырлық мерейтойымен құттықтаған академик Серік Қирабаев өз сөзінде газет басшылығына ақеділ ризашылығын білдірді.

«Мен «Социалистік Қазақстанға» қо­ғам­дағы бір дүрбелең шақта, орыс диктатурасы дәуірлеп, айтыс-тартыс күшейіп тұр­ған кезде қызметке бардым. Сол тұста Орталық партия комитетінде «га­зетті аударма жасау керек» деген әңгіме белең алды. Сонда біздің редактор болады деп қалып қойған жігітіміз марқұм Қасым Шәріпов: «Егер де газет аударма болатын болса, мен орын­басардың орын­басары болуға да ризамын», деді. Оны Жұмабек Тәшенов: «Газет­ті сен шы­ғармайсың, газет сенің мен­шігің емес. Тыныш отыр», деп ты­йып тастады. Осы Тәшеновтердің ар­­қа­сында газет аудармаға айналмай аман қалды. Сөйтіп осы бір алағай шақта жұмысқа кіретін менің мәселем жаз ауа созылып, қыста бір-ақ қызметке кіріс­тім.

Мен бұл газеттен көп жақсылық көр­дім. «Социалистік Қазақстан» – ме­нің өмірімде» деген мақалам да бар. Мұнда жү­ріп жазуға да үйрендім. Екін­ші жағы саясаттан да бейхабар қал­майсың. Қыс­қасын айтсам, өміріме еңбегі сіңген газет осы», деді ғалым.

«Газеттің бүгінгі мерейтойы жай ғана емес, барша қазақтың тарихы, жүз жыл­дық шежіресі. Бұл – ұлы мектеп. Маған осы ұлы мектептің тәлімінен өту бұйырыпты. Азды-көпті 17 жыл қыз­мет істедім. Газеттен көрген ең үлкен жақ­­сылығым – қазақтың сол кездегі маң­дайал­ды тұлғаларымен тілдесіп, сұхбат алуым болды», деп сөз бастаған тарихшы Қой­шығара Салғараұлы өзі еңбек еткен жыл­дарға оралып, естеліктерін ор­таға салды.

«Бүгінгі жеткен жетістігім – өмір­лік көрген-түйгенім болсын, журналис­тік машығым болсын – бәрі-бәрі «Еге­мен Қазақстаннан» жинаған өне­гем. Осында қызметте жүріп, түрлі жағдай­лармен ұшырастым. Қазалы ауданына тек­серіске барып, он адам сотталып, бюросын таратқан кез болды. Бұл менің жазғыштығымнан емес, газет­тің беделінен іске асты. Сол тұста басы­лымның тегеуріні мықты болғаны сонша, талай жабулы істің беті ашылды.

Мен осы газетке журналист болып кіріп, тарихшы болып шықтым. Бүгінгі таң­­да да газет о бастағы мүддесінен тан­­ған жоқ. Қоғамның түйткілді мәсе­ле­лері басылым бетінен түспей жүр», деді ол. 

«Егемен елдің ғасырлық шежі­ре­­сі» тақы­рыбында баяндама жаса­ған филология ғылымдарының докторы На­мазалы Омашев: «Жүз жылдық тарихы бар газеттің өткеніне қарасақ, түр­лі ке­зең­дерді көреміз. Бұл басылым қа­зақ­тың басына түскен зардаптарды бір­ге көр­ген, көтеріскен. Міне, осындай талай сыннан өтіп, ата жасқа жеткен бас басылымның бүгінгі деңгейі де соған сай. Бір ғасырлық уақыт бекер кеткен жоқ. Осы уақытта газет қазақтың қоғам­­дық академиясына айналды.

Бұл төрт аяғы тең жорға, кемшілік жоқ дегенім емес. Кемшілік кез келген кезеңде болған. Ол сол уақыттың саясатына да байланысты. Дүниеде абсолютті тәуелсіз ештеңе болмайды. Билік бар жерде, партия бар жерде оның ықпалы тиеді», деп ойын ортаға салды.

Бас басылымның Алаш қайраткерлері мұраларына тигізген әсері мен еңбегін тілге тиек еткен газеттің ардагер журналисі Қайсар Әлім: «1990 жылы Шерхан Мұртазаның редакторлығы кезінде газеттің Торғай облысындағы меншікті тілшісі болып қызметке келдім. Одан бері «Егеменде» жарты ғасыр еңбек етіп, өміріме мол тәжірибе жинадым. Міржақып Дулатовтың сүйегін елге алып келуге де осы басылымның ықпалы болды. Міржақып Дулатовтың 6 томдығына кірген мақалаларының көбісі осы «Еңбекші қазақта» жарияланған», деді.

Университет проректоры, филоло­гия ғылымдарының докторы Дихан Қам­за­бекұлының модераторлығымен өткен конференцияда ІІІ секция бо­йынша Е.Бөкетов атындағы ҚарМУ профессоры, филология ғылымдарының докторы Жандос Смағұлов, Еуразия ұлттық уни­верситеті журналистика және сая­саттану факультетінің деканы, профес­сор Қайрат Сақ, т.б. ғалымдар мен оқы­ту­шылар баяндама жасады.

Басылымның 100 жылдық мерейтойы аясында университеттің журна­лис­тика және саясаттану факультеті бас­па­сөз және баспа ісі кафедрасы «Ege­men Qazaqstan»  газетінің 10 күнді­гін» өткізеді.

Онкүндік аясында «Egemen Qazaq­­s­­tan»­ газетінің басқарма төрағасы Д.Қы­дыр­­әлінің шеберлік сағаты өтеді. Сон­дай-ақ басылым веб-редакциясының жұмы­сы, фотожурналистика, дизайн жасау технологиясы жайлы семинар-тре­нинг, газет тілшілерімен шеберлік сабақтары, кездесу ұйымдастырылмақ.