енің ойымша, Мемлекет басшысы осылайша тек қана көзбояушылықты әшкерелеп отырған жоқ. Сонымен қатар бұдан әрі жалған ақпарат беріп жұмыс істеуге болмайтынын көрсетіп отыр. Себебі бұл экономикамызды дамытуда үлкен кедергіге айналды. Оны дұрыс басқару үшін де жергілікті жерлердегі жағдайдың нақтылығын білу қажет.
Осыған мысал ретінде біздің ауыл шаруашылығын, нақтырақ айтсақ, астық өндірісін келтіруге болады. Биылғы қуаңшылық ондағы қордаланған көптеген мәселенің бетін ашты.
Мәселен, неге дамыған елдер ұқсас ауа райы жағдайында бізге қарағанда 2 есе көп өнім алады? Неге біздің негізгі бәсекелес елдерімізде соңғы 15 жылда бидайдың өнімділігі 30-40%-ға, ал бізде бар болғаны 14%-ға өсті? Неліктен астық өндіретін басқа ірі мемлекеттерде нанның бағасы біздегі сияқты көтерілмейді?
Мүмкін, мұндай сұрақтардан кейін аталған саланың мемлекеттік саясатына елеулі түзетулер енгізу қажет шығар? Ал әзірше мәселені талдай қарасақ, бізде қағаз жүзінде, баяндамада бәрі мінсіз. Мысалы, жыл сайын көктемде «шаруашылықтар үздік сұрыпты тұқымдармен қамтамасыз етілді» деп мәлімдейміз. Ал шындығында қалай? Биыл университетіміздің ғалымдары солтүстік облыстардың 23 элита тұқымын өндіретін шаруашылықтарының ең жоғарғы сападағы деген тұқымдарын зерттеді. Нәтижесінде олардың барлығының зең және бактериялық ауруларға ұшырағаны анықталды.
Тағы бір мысал, әкімдіктердің егін салу және егін жинау жұмыстарының аяқталғаны туралы ресми ақпараттары мен ғарыштық мониторинг мәліметтерінің арасында көп алшақтық бар. Мұның өзі жүздеген мың гектар алқаптардың қараусыз қалып, бос жатқанының бірден-бір көрсеткіші. Тәуекелі жоғары егіншілік жағдайында (әсіресе биылғыдай) топырақтағы өсімдіктер үшін қажетті ылғалдылықты көтеру мақсатында ауыспалы егіске пар танаптарын енгізудің маңызы зор. Астық себетін облыстардың бірінің мәліметінше, биылғы пар танаптарының көлемі 720 мың гектарды құраған, ал біздің ғарыштан түсірген суреттер бойынша оның көлемі 2 есеге аз болып шықты. Мұндай жалған ақпарат не үшін қажет? Академик А.И.Бараев айтқандай: «Жерді алдай алмайсың ғой!». Соңғы уақытта жиналған өнімнің көлемі туралы жыл сайынғы мәліметтер тіпті келекеге айналуда. Осы орайда өзінің ғарыштық мониторингтері арқылы егістіктеріміздің жағдайын бізден жақсы біліп отырған америкалықтардың болжамындағы цифрлар біздегі мәліметтерге қарағанда шындыққа көбірек жанасатыны ыңғайсыз жағдай туғызады.
Біз үлкен мәжілістерде «егін түсімінің күрт артуын қамтамасыз ететін ерекше заманауи агротехнологиялар жергілікті жерлерде айтарлықтай алқаптарға енгізілген» деп, өтірікті шындай қылып баяндауды үйрендік. Кейде қиялдаған «шындығымыз» дамыған елдердің көрсеткіштерінен де артық болып жатады...
Қазір Ауыл шаруашылығы министрлігінде жерді тиімді пайдалану мәселелерінде тәртіп орнату үшін көп жұмыс жүргізілуде. Бірақ оның нәтижелі болуы жергілікті жерлердегі нақты жағдайды білуге тікелей байланысты. Енді ашық кадастрлаудың, шынайы бағалаудың және жермен жұмыс істегенде айқын әрекет жасаудың уақыты келді. Ал бұл үшін цифрлы технологияға негізделген ғарыштық мониторинг және жерді қашықтықтан зондтау әдістерін батыл түрде қолдану керек. Сол кезде ғана біз дұрыс мәліметтерге қол жеткізе аламыз және де барлық деңгейдегі әкімдіктердің ондаған мың қызметкерлерін қағазбастылықтан босатып, олардың өздерінің негізгі міндеттерімен, әсіресе Президентіміз айтқандай, сараптау жұмыстарымен шұғылдануына толық мүмкіндік туғызатын боламыз. Тек осылай «ащы» шындықты біліп қана, аграрлық саланы дұрыс дамыта аламыз.
Ақылбек КҮРІШБАЕВ,
ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор, «С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті» АҚ басқарма төрағасы
