«Денсаулық жолы – 2013» акциясы ауруды ерте анықтау мен алдын алуға бағытталған
Қазіргі уақытта бастапқы медициналық санитариялық көмекке (БМСК) ауруды алдын ала скринингтік анықтау мен медициналық көмек көрсету ғана емес, сонымен қатар, профилактикалық іс-шаралар кешені, ауыл және қала халқын саламатты өмір салтын белсенді ұстануға насихаттау да кіреді.
Осыған байланысты Қазақстанда жыл сайын 1 шілдеден 31 тамызға дейін кең ауқымды «Денсаулық жолы» акциясы өткізіледі, оның мақсаты – әлеуметтік маңызды ауруларды ерте анықтау маңыздылығы мен алдын алу мәселесі жөнінде ауыл тұрғындарын ақпараттандыруды барынша көтеру, медициналық және консультациялық көмек беру.
«Денсаулық жолы – 2013» акциясы ауруды ерте анықтау мен алдын алуға бағытталған
Қазіргі уақытта бастапқы медициналық санитариялық көмекке (БМСК) ауруды алдын ала скринингтік анықтау мен медициналық көмек көрсету ғана емес, сонымен қатар, профилактикалық іс-шаралар кешені, ауыл және қала халқын саламатты өмір салтын белсенді ұстануға насихаттау да кіреді.
Осыған байланысты Қазақстанда жыл сайын 1 шілдеден 31 тамызға дейін кең ауқымды «Денсаулық жолы» акциясы өткізіледі, оның мақсаты – әлеуметтік маңызды ауруларды ерте анықтау маңыздылығы мен алдын алу мәселесі жөнінде ауыл тұрғындарын ақпараттандыруды барынша көтеру, медициналық және консультациялық көмек беру.
2013 жылы ақпараттық-коммуникациялық «Денсаулық жолы» науқанының басты назары адам паппиломасы вирусына (АПВ) қарсы екпе егу жөнінде сонымен қатар, қан айналым жүйесі ауруының (артериалдық гипертония, жүрек ишемиялық ауруы, инсульт), туберкулез, ауыл тұрғындарының профилактикалық медициналық тексеруден өту белсенділігін арттыру (скринингтік тексеру), сол сияқты, саламатты өмір салтын ұстануды насихаттау туралы халыққа жоғары деңгейде ақпарат беру.
Науқан шалғайдағы ауылдық жерлерге кардиология, туберкулезге қарсы, онкологиялық, терапиялық қызметтер мен аймақтарда саламатты өмір салтын қалыптастыру қызметтерінің мамандарын жұмылдыру арқылы, медициналық және консультативтік көмек көрсету, жедел тексеру әдісімен зертханалық зерттеу жүргізуге, бұқаралық ақпарат құралдарын тарту арқылы АПВ-ға қарсы насихат жүргізуге бағытталған түсіндіру жұмысы үшін оңтайлы медициналық бригадаларын жібереді.
«Денсаулық жолы – 2013» акциясының негізгі міндеті – ауыл тұрғындарын ақпараттық-білім беру науқанымен кең ауқымды қамту, жүрек-қан тамыр ауруының ерте анықталуы және оның алдын алу, онкологиялық ауру, туберкулез және мінез-құлық қауіп-қатер факторы, денсаулықты нығайту мен сақтау шаралары, саламатты өмір салтын жүргізуге дағдыландыру, өз денсаулығына деген ортақ жауапкершілікті қалыптастыру жөнінде БМСК қызметкерлері мен ауыл тұрғындарына консультативті профилактикалық көмек көрсету.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы мен 20122016 жылдарға арналған онкологиялық көмек көрсетуді дамыту бағдарламасы басымдықтарының бірі – онкологиялық ауруларды, оның ішінде жатыр мойнының обырын (ЖМО) ерте анықтауда скринингтік тексеру жүргізу мен алдын алу болып табылады.
ЖМО-ның басты себебі (70%) адам паппиломасы вирусы, әсіресе, жоғары онкогенді 15 штамм, ал 16 мен 18 штаммы адам үшін қауіпті және жатыр мойыны жасушасында қатерлі ісіктің қайта пайда болуын а әкеп соғуы мүмкін екендігі нақты дәлелденген.
Халыққа бүгінгі күні обырдың үкім емес екендігі туралы ақпарат беру қажет. ДДҰ сарапшыларының бағалауы бойынша обырдан болатын барлық өлім-жітімнің 30%-дан жоғарысын АПВ-ға қарсы екпе егу түрінде алдын алу мен ауруды ерте анықтау және саламатты өмір салтының (СӨС) мынандай қағидаларын: дұрыс және толыққанды тамақтану, белсенді өмір сүру, темекі тарту мен мөлшерден тыс ішімдікті пайдалану, күйзеліске қарсы тұра білу арқылы алдын алуға болады. Ерте жыныстық қатынасқа түсу, ерте кездегі 16 жасқа дейінгі жүктілік, туу мен жасанды түсік, жыныстық серіктесті жиі ауыстыру, жыныстық жолмен берілетін жұқпаларды жұқтыру қаупін тудыратын, соның ішінде АПВ-ы туралы түсіндірме жұмыстарын жүргізу өте маңызды.
Қазіргі медицина бір орында тұрмайды, онкологиялық аурулармен де күрес әдістері үнемі жетілдірілуде.
Бүгінгі күні АПВ-ға қарсы екпе егу – бұл, АПВ-ға қарсы тұрақты иммунитетті қамтамасыз ететін ЖМО-ның бастапқы алдын алу әдісі және оны СӨС-тің элементі деп санауға болады. Қазақстанда АПВ-ға қарсы қолданылатын екпе дәрілік құралдарды сараптау Ұлттық орталығында сараптаудан ойдағыдай өтті және ЖМО-ның алдын алуда тиімді және қауіпсіз құрал болып табылады.
Қазақстанда АПВ-ға қарсы екпе егуді жүргізу тәжірибесіне ұсынылған жастағы топтар – бұл, 11-12 жастағы жыныстық қатынасқа түспеген жасөспірім қыздар, олардың ата-анасының жазбаша рұқсаты мен науқанға ерікті түрде қатысуы. Белгіленген жастағы топқа екпе егу тегін жүргізіледі. Көрсетілген жас мөлшеріне сәйкес келмеген, бірақ АПВ-ға қарсы екпе алуды қалайтын әйелдер мен қыздар иммунизациялау орталықтары мен екпе егу кабинеттерінде ақылы түрде екпе алуларына болады.
Барлық қызығушылық танытқан тараптардың міндеті БАҚ-тың, мемлекет пен қоғамдық ұйымдардың белсенді қолдауы арқылы қалың бұқара ауыл және қала тұрғындарына, медициналық қызметкерлер мен білім беру мамандарына, жұмыс берушілерге, ата-аналар мен жасөспірім қыздарға ЖМО-ны ерте анықтаудың маңыздылығы, басқа да алдын алу шаралары мен екпенің артықшылығын, басты себеп ЖМО болып отырған АПВ-ға қарсы тиімді екпе бар екендігі туралы анық және нақты ақпарат беру. Қазіргі жағдайда АПВ-ға қарсы екпе егу мен онкологиялық ауруды ерте анықтау үшін скринингтік тексеруден үнемі өту – ЖМО-дан ең жақсы қорғаныс.
«Денсаулық жолы – 2013» акциясы кезеңінде республиканың барлық өңірлерінде ауылдық жердегі бастапқы медициналық санитариялық көмек ұйымында түрлі мамандарды тартумен «Ашық есік» күндерін өткізу жоспарлануда. АПВ-ға қарсы екпе, ауыл тұрғындары арасында саламатты өмір салтын қалыптастыру, жүрек-қан тамыр аурулары, туберкулездің алдын алу бойынша ақпараттық-білім беру материалдарын тарату үшін медициналық колледж студенттерін, жоғары сынып оқушыларын, еріктілерді тарту арқылы мінез-құлық қауіп-қатер факторларының алдын алу бойынша денсаулық мектептерінің, артериалды гипертония мен саламатты өмір салтын жүргізу мектептерінің жұмыстары іске қосылуда. Қан айналымы жүйесінің ауруы мен туберкулездің алдын алу, АПВ-ға қарсы екпе егу мәселесі бойынша БМСК медициналық қызметкерлерін оқытатын семинар-тренинг өткізіледі.
Бүгінгі күні мамандардың басты күші халықтың өз денсаулығына деген ортақ жауапкершілігі мен саламатты өмір салтын жүргізуге халықтың бейімділігін қалыптастыруға бағытталған.
Алуа МЫРЗАХАНОВА,
Салауатты өмір салтын қалыптастыру проблемалары
ұлттық орталығы баспасөз қызметінің басшысы.
