Цифрлы әлемдегі тың мүмкіндіктер

Бизнес технологияға бейім

Бұл бағдарламаның соңғы екі жыл­дағы экономикалық тиімділігі 600 млрд теңгеден асты. Мемлекеттік қызмет көрсету, білім беру, денсаулық сақтау, қаржы, көлік және тау-кен металлургия секторларына цифрлы технология­лар­ды енгізуде елеулі жетістіктер бар. Цифрлы технологияларды одан әрі нығайту Қазақстанның әлемдегі бәсе­ке­ге қабілетті экономикасы үздік 30 елдің санатына қосылуында, халықтың әл-ауқатын жақсартуда шешуші мәнге ие.

«Цифрлы Қазақстанның» кәсіп­кер­лікке тигізетін пайдасына қатысты бір мысал келтірейік. «Астана-1» ақпа­рат­тық жүйесі кеден декларацияларын шы­ғару мерзімін бірнеше күннен
1 ми­нутқа дейін қысқартып, автоматты режім­де 1,3 млн декларация өңдейді. Соның нəтижесінде бизнесмендер алтын уақытын үнемдеп қана қоймай, 56,6 млрд ақша үнемдеді.

Бизнес үшін сауда жүргізу жағ­дай­ла­рын жақсартуға және «көлеңкелі» эко­­но­­­миканы анықтауға мүмкіндік беретін «элек­тронды шот-фактуралар», «тауарлар­ды таңбалау» жүйелері іске асырылды.

Әлеуметтік еңбек саласын цифрлан­ды­ру бағытында электронды еңбек бир­жасы табысты жұмыс істеп келеді. Бү­гін­де жұмысқа орналасу үдерісі екі есеге қысқарды. 2019 жылы электронды еңбек биржасы арқылы 500 мыңға жуық адам жұмысқа орналасып, оның 350 мыңы тұрақты қызметке тұрды.

Сондай-ақ электронды еңбек шарттары іске қосылып, 742 мың электронды шарт жасалды. Былтырғы жылдың қо­ры­тындысына сəйкес әлеуметтік еңбек саласында 9,8 млн-нан астам қыз­мет көрсетіліп, оның 80%-ы электрон­ды форматта ұсынылды. Цифрлы жобаларды жүзеге асыру арқылы жұмыс берушілер мен ықтимал жұмыскерлер 862,2 млн теңге үнемдеді. Еңбек шарттарын есепке алудың бірыңғай жүйесін пайдалану кезінде 292,4 млн теңге үнемделді.

 Өндіріс ошақтарындағы озық үрдістер

«Экономика салаларын цифрландыру» бағыты шеңберінде отын-энергетика және тау-кен металлургиялық кешен­дердегі кәсіпорындарға жоғары тех­нологияларды енгізу жалғасып, тех­нологиялық қайта жарақтандыру Ин­дус­трия 4.0 элементтерімен іске асырылуда. Мəселен, мұнай-газ сегментінде Атырау және Павлодар мұнай-химия зауыттары 3 жылдық жөндеу кезеңіне көшіп, соның нәтижесінде шығыстарды қысқартып қана қоймай, қайта өңдеу көлемін жылына орташа есеппен 300 мың тоннаға ұлғайтты. Сол секілді «Ембімұнайгаз» АҚ, «Өзенмұнайгаз» АҚ, «Қазгермұнай» БК ЖШС, «Қаражанбасмұнай» АҚ «Интеллектуалды кен орны» ақпараттық жүйесін іске қосуда. Бұл электр энергиясы шығындарын 15%-ға дейін үнемдеп, өндіріс жұмысын тұрақтандыруға жол ашады. Бұған қоса кен орындарының орт­а­лық­тандырылған басқаруды және қа­шықтан мониторинг жасауды, ұңғы­ма­лар мен кәсіптік жабдықтардың жұ­мыс­тарын оңтайландыруды қамтамасыз ете­ді.

Пойыздардың қозғалыс қауіпсіздігін арт­тыру үшін жолдағы ақауларды уақ­ты­лы анықтау есебінен «Магистраль баж енгізу» жобасы қолға алынды. Қазір магис­­­тральды желілер инфра­құ­ры­лымының диагностикасы 3 ұтқыр диагностикалық кешендермен жүр­гі­зі­ле­ді.

2019 жылдың 4 тоқсанында мобиль­ді диагностикалық кешендер арқы­лы 19 мың ша­қырымға жуық жолға диагностика жүр­гізілді. Бұл жолдардың 190 шақы­рым­ы талапқа сай келмейтіні анықталды, сондай-ақ 80-нен аса қауіпті жер табылды. Шойын жол учас­ке­ле­рін­де­гі қауіпті ошақтар жойылды.

Көлік және логистиканы цифрландыру бағытында ақылы автомобиль жол­дары арқылы өту, қалааралық автобус жолаушыларына рəсімделген билеттер туралы деректерді жинау және өң­деуге байланысты «Интеллектуалды кө­лік жүйесі» жобасы жүзеге асырылып келе­ді, «Ақылды» көлік жүйесі 3 учас­ке­де төлем алу жүйесі іске қосылған. Атап айтсақ, Алматы-Қапшағай (42 ша­қырым), Алматы-Қорғас (295 шақырым) және Астана-Теміртау (134 шақырым) жолдары қамтылды. Көліктік бақылауды автоматтандыру үшін 24 арнайы өлшеу құрал енгізіліп, оның көмегімен былтыр қыркүйек айынан бастап 82 салмақ көр­сеткіштерінің бұзылуы анықталды. 8,6 млн теңге көлемінде алымдар мен айыппұл түрінде өндіріп алынды.

 Цифрландырудың акселераторы Astana Hub

Бүгінде Astana Hub-та салық, еңбек және визалық жеңілдіктер алуға жағдай жа­сал­ған. Стартаптарды дамыту бағ­дар­ла­ма­лары бар. Тұтастай алғанда, технопаркте 163 IT-компанияны, 700-ге жуық стар­тап, 17 отандық және шетелдік IT-ком­паниялардың орталықтары (CISCO, NOKIA, IBM, Microsoft және т.б.) бар. Былтыр осы жерде 530 іс-шара өткі­зіліп, оған 17 мыңға жуық адам қа­тыс­ты. 25 халықаралық ұйыммен өзара инно­вациялық іс-қимылды дамыту шең­бе­рін­де ынтымақтастық бойынша меморандум жасалды. Бұл шаралар стартап мәдениетті дамыту үшін қолайлы жағдай жасауға және 2019 жылы отандық стартап жобаларға 18 млрд теңгеден астам инвестиция тартуға мүмкіндік берді.

Жалпы, Қазақстанның ІТ-нарығына тартылған инвестиция көлемі соңғы 2 жылда шамамен 32,4 млрд теңгеге жетті. Келесі кезеңде Мемлекет басшысының алға қойған міндеттеріне сәйкес, Astana Hub экожүйесіне инновациялық инфра­құ­рылымның өңірлік объектілерін – технопарктер, инкубаторлар, акселератор­лар, инновациялар орталықтары, IT-хабтар, академияның стартапы, коммер­ция­ландыру кеңселері, ЖОО, ҒЗИ және т.б. белсенді ұйымдарды тарту жоспарлануда.

Мемқызметтің жұмысын жеңілдетеді

Жалпы, цифрландыру ең қарқынды енгі­зілген бағыттардың бірі ретінде мем­ле­кеттік қызмет көрсетуді айтуға болады. Мәселен, мемқызмет тізіміне енгізілген 723 қызметтің 580-ін, яғни 80,2 пайызын электронды форматта көр­сету мақсаты алға қойылып отыр. Оңтайландырудың нәтижесінде қолда­ны­латын құжаттар шамамен 30%-ға азайып, оған кететін уақыт 3 еседей қыс­қар­ды. Экономикалық нәтиже 8,4 млрд тең­геден асты.

Денсаулық сақтау саласын цифрлан­ды­ру шеңберінде мекемелердің 97,5%-ы компьютерлік техникамен жабдықталып, 100% интернет желісіне қосылды. Қазір­гі таңда ел халқының 95 пайыздан аста­мы­ның электронды денсаулық паспорты бар.

Қабылданған шаралар медициналық қызмет сапасын жақсартуға əрі дәрі­гер­лердің еңбегін жеңілдетуге əсер етті. Электронды сервистер арқылы алдын ала жазылу арқылы емханаларда «жанды» кезектер 30%-ға азайып, емделу­ші­лердің емханада сарылып күтетін уақы­тын екі есе қысқартты.