Кеше кешкісін журналистер үшін вебинар форматында өткен жиында қазақстандық банк өкілдері алғашқы тоқсанды қалай жапқанын айтып берді. Дағдарыстың әсеріне келетін болсақ, жұмыс істемейтін қарыздардың күрт өсуі туралы айтуға болады - тек наурыз айында ол 12,25% құрады. Банктердің наурыздағы есеп беруі дағдарыстың, төтенше жағдайдың және карантиннің отандық банк секторының жағдайына қалай әсер еткенін жеткілікті түрде анықтауға мүмкіндік бермейді.
Банк активтері мен міндеттемелерін валюталық қайта бағалау қағаз жүзінде едәуір өсуге әкелді. Бірақ ол қазірше құжаттар динамикасы деңгейінде болғандықтан, нақты жағдайды көрсетпейді.
Қаржы есебін зерделеу үшін қазақстандық валютаның «дәрменсіздігі» қаншалықты қиын, оны депозиттік базаның мысалын түсінуге болады. Ұлттық банктің мәліметінше, наурыз айында Қазақстан Республикасының банктеріндегі депозиттердің жалпы көлемі 17,81 трлн-дан 19,16 трлн теңгеге дейін, яғни 1,35 трлн теңгеге немесе 7,6% өсті.
Мұнда депозиттерді долларландыру деңгейін ескеру қажет, ол наурыздың басында және аяғында сәйкесінше 41,9% және 46,7% болған және доллардың қарастырылып отырған кезеңдегі 381,1-ден 447,67 теңгеге дейін өскенін ескеру қажет.
Активтер
Бірінші тоқсанда банк секторының жиынтық активтері 6,9% өсті, ал наурыз айында өсім 7,2% құрады, ал алғашқы екі айдағы динамика теріс болды.
Жыл басынан бері активтердің ең үлкен өсуі (абсолютті түрде) Halyk-да тіркелді, одан кейін Жусан мен Сбербанк қашықтықта. Halyk 2020 жылдың алғашқы екі айында активтер динамикасы бойынша минус 159 миллиард теңге индикаторымен көшбасшылардың қатарына енгені қызықтырады. Алайда, наурыз айында Халықтың активтері 8,7 трлн-дан 9,6 трлн-ға өсті, яғни бірден 940 млрд теңгеге (банк жүйесінің барлық активтерінің 3,3%) артты. Пайыздық тұрғыдан шетелдік «қыздар» ең жылдам өсті - ВТБ, Альфа және өте аз түрік Қазақстан-Зираат халықаралық банкі.
Активтердің төмендеуі елде жұмыс істейтін 27 банктің 8-і байқалды. Абсолюттік тұрғыдан аутсайдерлердің алғашқы үштігі Forte және Bank of China еншілес кәсіпорны Kassa Nova болды. Олардан басқа, тоқсанда ATF, Zaman-Bank және Tengri Bank, AsiaCredit Bank және Capital Bank ұсынған сәтсіз бірігудің үш қатысушысы үшін нәтиже теріс болды.
Несиелер
Бірінші тоқсанда несие портфелінің жиынтық портфелі (банкаралық несиелер мен кері РЕПО операцияларын қоса алғанда) қаңтар-ақпанда теріс қалдырғаннан кейін наурыз айында 5% -ға өсті. Теңгемен берілген несиелер үлесі наурыздың аяғында 84,3% -дан 82,6% -ды құрады. Несиелендірудің ең көп көлемі бар бес банктің қатарына Халық (4,45 трлн. Теңге), Сбербанк (1,50 трлн), Каспи (1.46 трлн), ЦКБ (1.12 трлн) және Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі (1.05 трлн) кірді.
Жылдың басынан бергі ең жақсы несиелеу динамикасын Халық, Jyssan Bank-ті және Сбербанк көрсетті. Екі айдың қорытындысы бойынша оның несие портфелі 56 млрд теңгеге азайды, бұл банк секторындағы ең нашар көрсеткіш болды. Наурызда Халық несиесі 262 млрд теңгеге өсті және ол рейтингтің соңғы сатысынан біріншіге өтті..
Jyssan Bank-ті несиелеу динамикасы бойынша көшбасшылардың қатарынан табу керек. Наурыз айында аталған банктің несие портфеліне кері репо операциялары аясында берілген 167 млрд. Теңге кірді. Қалған ЕДБ бұл құралды әлдеқайда белсенді қолданды - наурызда банк секторы бойынша кері РЕПО операцияларының жалпы сомасы 289 млрд теңгені құрады.
РЕПО-ны есептемегенде Jyssan заемы жыл басынан 841 млрд.-тан 885 млрд теңгеге немесе 5,2% өсті.
Осындай есептеулермен Jyssan несие портфелінің абсолютті өсуі бойынша екінші орынды сақтайды, бірақ өсу қарқыны бойынша алғашқы бестіктен тыс қалады.
Тоқсан ішінде несие портфелінің төмендеуі 10 банкте тіркелді. Ақша жағынан Forte, Еуразия және Gilstroy минус бойынша ең көп болды. Пайыздық тұрғыдан алғанда, Пәкістан Ұлттық Банкінің еншілес ұйымы - Капитал Банкі және Касса Нова бойынша ең нашар көрсеткіш
Несиенің сапасы
90 күннен астам мерзімге кешіктірілген төлемдермен берілген несиелер (тоқсандық NPL 90+) тоқсанда 13,8% -ға өсті, оның ішінде наурызда 12,25%. Мүмкін, бұл динамиканы дағдарысқа байланысты қарыз алушылардың төлем қабілеттілігінің нашарлауын білдіретін алғашқы қауіпті жалауша ретінде қарастырған жөн. Жалпы несие портфеліндегі 90+ NPL үлесі қаңтар-ақпанда 8,13-тен 8,37% -ға дейін ұлғайды, наурыз айының соңында 8,94% жетті.
Дағдарыс сонымен бірге бүкіл кешіктірудің динамикасына назар аударуды талап етеді. Тоқсан ішінде ол 1,8 триллионнан 2,4 трлн теңгеге дейін немесе 33% өсті. Бұл ретте көрсеткіштің тікелей наурыз айында өсуі 23,2% құрады. Қаңтар мен ақпан айларындағы барлық кешіктірулердің үлесі 12,24-тен 13,54% -ға дейін өсті, наурыз айының аяғында 15,88% жетті.
Несие портфелінің сапасы нашар үштігінің қатарына Capital Bank, AsiaCredit Bank және Jysan кірді. NPL 90+ көлемінің жыл басынан бері ең көп өсуі Jysan, Bank RBK және Capital Bank тіркелді.
S&P базалық сценарийі Jysan Bank, бұрынғыдай, салыстырмалы түрдегі қазақстандық банктерге қарағанда тәуекелге деген тәбетінің төмендеуін болжайды және Назарбаев Университеті мен байланысты оқу орындарына қызмет көрсетуді жалғастырады. «Біз бұл банктің орта мерзімді перспективада қазынашылық қызметтері мен жалақы жобаларын дамытуға мүмкіндік беретін жалпы бизнес-профилін қолдайды деп санаймыз», - дейді агенттік сарапшылары.
S&P есебінде Jysan Bank нарықта ерекше және өте жомарт қаржыландыру көздерін тапқаны туралы айтылмайды. Бір ай бұрын банк KASE-де жылдық 0,1% купондық мөлшерлемесі бар 10 жылдық облигацияларды орналастыруға қол жеткізді. Сауда-саттық нәтижесінде эмитент жоспарланған көлемнің барлығын орналастырды, деп хабарлайды биржада. Банк тартқан қаражат көлемі 15 миллиард теңгені құрады.
Bank RBK-ға қатысты S&P сарапшылары сақтық танытып, «B- / B» деңгейіндегі рейтингтерді 28 сәуірде растады, бірақ болжамды позитивтен тұрақтыға өзгертті. «Болжамдарды қайта қарау біздің қазіргі жұмыс жағдайымызда банкке күйзелген активтерді реттеу қарқынын күтілгеннен гөрі қиын болады деген пікірді білдіреді», - деп түсіндірді агенттік
Bank RBK-ға қатысты S&P сарапшылары сақтық танытып, «B- / B» деңгейіндегі рейтингтерді 28 сәуірде растады, бірақ болжамды позитивтен тұрақтыға өзгертті. «Болжамдарды қайта қарау біздің қазіргі жұмыс жағдайымызда банкке күйзелген активтерді реттеу қарқынын күтілгеннен гөрі қиын болады деген пікірді білдіреді», деп түсіндірді агенттік.
Халықтың депозиті
Жеке тұлғалардың депозиттерінің көлемі бірінші тоқсанда 6,3% -ға өсті, ал наурыз айында өсім 4% құрады.
Ақпан айының соңында 41,9% құраған олардың долларизациясы наурыз айында 47% дейін өсті. Тұрмыстық қаражаттың ең көп мөлшері бар бес банкке Халық (3,49 трлн теңге), Каспи (1,54 трлн), Жылстрой (878 млрд.), Сбербанк (817 млрд.) Және ЦКБ (587 млрд.)
Жыл басынан бері Халық Банкі, Сбербанк және Тұрғын үй құрылысы жаңа депозиттерді тарту бойынша көшбасшыларға айналды.
Жеке тұлғалардың депозиттерінің кетуі тек үш ұйымда байқалды - Forte, Kassa Nova және Tengri. Егер егер алғашқы екі нәтиже бойынша теріс динамика статистикалық қателіктен басқа болса, онда Tengri үшін 5 миллиард теңгеге жуық шығын жоғалуы мүмкін. Сәуір айында банк өтімділіктің жетіспеушілігіне тап болды және клиенттердің өз ақшаларына қол жетімділігін шектеді. Нәтижесінде, екінші деңгейдегі отандық банктердің алғашқысы - дағдарыстың құрбаны болған «Tengri банк » екені белгілі болды.
Банк басқарма төрағасы Паван Сингхтің айтуынша, «өтімділіктің төмендеуі, біріншіден, күмәнді қарыздардың уақтылы төленбеуіне, екіншіден, төтенше жағдайлардың енгізілуіне байланысты негізгі қарызды және ағымдағы қарыздар бойынша сыйақы төлеуді кейінге қалдырумен байланысты болды».
Депозиттер: бизнес
Бірінші тоқсанда заңды тұлғалардың депозиттері 6,9% -ға өсті. Валюталық қайта бағалау бұл көрсеткішке қатты әсер етті. Егер алғашқы екі айда ол 4,3% теріс болса, онда наурызда бірден өсім 11,7% құрады. Іскери клиенттер олардың банктік шоттарын күрт толықтыра бастаған кезде, олардың көпшілігінің қызметі тоқтаған жағдайда екіталай.
Осы сегментте долларландыру ақпан айының соңында 41,7% -дан 46,5% құрады. Ұлттық Банктің мәліметтері бойынша, депозиттік ұйымдардағы теңгелік бизнес депозиттері (бұл тұжырымдама екінші деңгейлі банктерге қарағанда кең) есепті айда 5,3% -ға (5,36 млрд. Теңгеден 5,64 млрд. Теңгеге дейін), шетел валютасындағы депозиттер 28% -ға ( 3,82 млрд-тан 4,89 млрд. Теңгеге дейін).
Заңды тұлғалардың қаражатының ең көп мөлшері бар бес банктің қатарына Халық (3,27 трлн теңге), Сбербанк (882 млрд), Forte (818 млрд), Citibank (774 млрд.) және ATF (520 млрд.)
Жыл басынан бері Forte, Jysan және Citibank жаңа депозиттер тарту бойынша көшбасшыларға айналды. Он ұйымда бизнес клиенттерінің депозиттерінің кетуі байқалды. Олардың ішінде ATF, еуразиялық және үй несиесі нашар динамиканы көрсетті.
Пайда және тәуекел
Банктердің мәлімдемесіне сәйкес жүйеде өсті тәуекелдерге барабар провизиялардың өсуі байқалған жоқ. 1 қаңтарда провизиялардың жалпы сомасы 1,976 трлн теңгені, 1 ақпанда - 1,946 трлн, 1 наурызда - 1,949 трлн, 1 сәуірде - 2,070 трлн болды.
Жыл басынан бері несиелік шығындар бойынша провизиялар 4,8% -ға, 90+ NPL 13,8% -ға ұлғайды.
Мәселен, ресейлік Сбербанк дағдарысқа жақсы дайындалу үшін пайданың бір бөлігін беруді шешті. Сбербанктің таза кірісі 2020 жылдың бірінші тоқсанында 2019 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 47% төмендеді. Сонымен бірге, банктің мәлімдемесінен оның резервтерге таза аударымы 8 есе - 17,3 млрд-тан 138 млрд рубльге дейін өсті. «Бірінші тоқсандағы пайыздар мен комиссиялық кірістер динамикасы біздің күтулерімізге сәйкес келді. «Алайда, COVID-19 пандемия біздің жоспарларымызға кедергі келтірді. Бүкіл әлем өзін анықтайтын жоғары деңгейдегі белгісіздікті ескере отырып, біз топтың қаржылық нәтижесіне әсер еткен резервтерге аударымдарды едәуір арттыруды ұйғардық », деді Сбербанк төрағасының орынбасары Александр Морозов журналистермен кездескен кезде.
