Неман үшін шайқасқан ер

Жасы жиырмадан енді ас­қан жігіт Дархан Жұ­ба­ны­шов қан майданға 1942 жылы қаңтар айында кетті. Ол сан рет қиян-кескі ұрыс­­тарға қатысқан. Әсіресе Дар­­ханның ерлік көрсетіп, атын жайған жер – Неман өзе­нінің жағалауы. Шығыс Прус­сия­ға жөңкіле қашып бара жат­қан неміс фашистері Не­ман өзенінің арғы бетіне мық­тап бекініп алды. Олар осы жер­ден бір қадам шегінбеуге бар­лық күшін салып бақты. Жұ­банышов 43-ші атқыштар полкі бөлімшесінің командирі болатын. Міне, осы полктың жауынгерлері 1944 жылдың шілде айында Неман өзені жаға­лауына бекінген неміс фашис­терін шабуылдауға көш­ті.

11-армияның қолбасшысы Га­лицкий дереу өзеннен өтіп, жау­ға тұтқиылдан шабуыл­дау­ға бұйрық береді. Әрине, бұл өлімге бас тігумен бір­дей бұйрық еді. Өзеннің арғы жағалауында әрбір қалт еткен­ді нысанаға алып жау отыр. Бораған оқтың астында өзенді жүзіп өтуге күш-қай­рат пен үлкен жүрек керек. Рота к­о­ман­дирі барлық жауын­гер­лер­ді жинап алды. Ол тас-түйін болып тұрған солдаттарды бір шолып өтті. Бұл жауапты тап­сырма. Тіпті басты өлімге тігу деген сөз.

«Қане, өз еркімен баратындар бір адым алға шықсын!». Ең ал­дымен топтан суырылып шық­қандардың бірі біздің ке­йіп­керіміз Дархан Жұба­ны­шов болды. «1944 жылдың 16 шілдесіне қараған түнде ержүрек жауынгерлер қайыққа мінді. Дархан қол пулеметін даяр күйінде кезеніп ұстап отыр. Арғы бетте біздің әскер­дің де бір бөлігі бар-тұғын. Қайыққа мініп, арғы бетке аттан­ған жауынгерлердің ең жауапты міндеті – арғы бетте қал­ған бөлімшеге қолмен ұстап жүзіп өтетін арқанды жеткізу. Осы жауапты тапсырманы да қазақстандық жауынгер өз мін­де­тіне алды.

Жау өзен үстінде қылтың­дап келе жатқан қайықты бай­қап қалып, оқтың астына алды. Бұ­­лар да оқ жау­дыра отырып жа­ғалауға келіп түсті. Жа­уын­­герлер көп аялдаған жоқ, бе­кі­ніс­те жатқан жауға тап берді. «Отан үшін алға!» деп бө­лімше командирі жауынгер­лер­ге рух беріп, шабуылға алдымен өзі көтерілді.

Кескілескен қоян-қолтық соғыс траншея ішінде болды. Бө­лімше командиріне 1-2 неміс тап берді. Ержүрек командир ыққан жоқ. Көзді ашып-жұм­ған­ша фашистің біреуін та­пан­­шамен атып өлтірді, іле-шала екіншісін де жайпады. Ер­жүрек жауынгерлер траншеяны ақыры толық босатып, арттағы қару­лас­та­рына аспанға ракета атып белгі берді. Бұл өзеннің арғы бетіндегі жауынгерлерге жол ашық деген белгі.

Сол күні күндіз аз ғана жа­­­­­уын­гер жау әскерінің төрт ша­­­буы­лын тойтарды. Сөй­тіп қазақтың арда ұлы Дархан Жұбанышов бас­таған жауынгерлер негізгі күш­т­ің Неман өзенінен өтуіне мүмкіншілік туғызды. Литва жерінде көр­сет­кен осы қаһар­ман­дығы үшін гвардия кіші сержанты Д.Жұ­банышов Қызыл Ту ор­де­німен марапатталды.

Мұнан соң да батыр жа­­уынгер талай соғысқа қатысып ерлік көрсетті. Бірақ Дархан Жеңіс жалауының Берлинде желбіреп, дүние жүзінің шат-шадыманға бөленген сәтін көре алмады. Ол Кенигсберг қаласына шабуыл жасаған ұрыста ерлікпен қаза тапты.

Біз батыр туралы осы де­рек­­тер­ді қайдан алдық дерсіз? Со­ғыс­тан кейін көп жыл өткен соң литвалық Повилос Фраловас есімді аза­мат жерлесіміз тура­лы өзі бі­летін жайттардың бә­рін қағаз­ға түсіріп, хат жо­л­­дады. Хатта жоғарыда ай­тыл­ған дерек­терді айта келіп, «Біз ба­тырдың туып-өскен жерін де анықтадық. Ол Қызылорда облысы Арал ау­даны Сарбасат ауылдық ке­ңе­сінің азаматы екен. Ол жерде батырдың анасы Үміткен Бербаева апай тұ­рады. Біз осындай батыр тәр­биелеген ана­ға алғыс айтамыз. Повилос Фраловас. Литва ССР» деп аяқ­та­ған.

Бүгінде Арал ауданы Сек­се­уіл ауылындағы орта мектепке Дархан Жұбанышовтың есімі берілген. Ауылда батыр атындағы көше де бар. Де­генмен, жерлесіміздің ерлік істерін ел санасында жаң­ғыр­тып, ұрпақтарға үлгі ету батыр туралы басқа да деректер іздес­ті­ріліп, зерттелуі керек деп санаймыз. Осын­дай ерлерімізді есте сақтау келе­шек ұрпаққа ама­нат. Ер­ле­рі­мізді ардақтау бізге – кейін­гі ұрпаққа міндет.