Бүгінгі мақаламызда біз грек-рим күресінен өткен әлем чемпионаттарында ең көп жүлде алған балуандар жайында әңгімелеуді жөн көріп отырмыз. Бұл ретте Ресей батыры Александр Карелиннің алдына түсетін ешкім жоқ. 1989 жылы Швейцарияның Мартини қаласында аса ауыр салмақта айқасып, тұңғыш рет әлем чемпионы атанған ол, қатарынынан тоғыз жыл бойы сол тұғырдан төмендеген жоқ. Содан кейін «Орыс аюы» Остия, Варна, Стокгольм, Тампере, Прага, Вроцлав және Евледе жеңімпаз атанды. Соңғы рет 1999 жылы Афинада бас жүлдені олжалады. Ол кезде Александр 32 жаста еді. Ғасырлар тоғысында Сиднейде алауы тұтанған Олимпия ойындарында күміс медальді қанағат тұтқан соң Карелин үлкен спортпен қош айтысты.
Сібірдің саңлағына балуандық өнердегі көптеген рекорд тиесілі. Ең кереметі, даңқты спортшы 13 жыл бойы адам баласынан жеңілген емес. Сонымен қатар, түрлі жарыстарда ол алты жыл бойы қарсыластарына соқыр ұпай да ұстатпаған екен. Айтулы балуанның одан да басқа толып жатқан атақтары бар. Бұл күндері 53 жастағы Александр Карелин – Ресейдің Мемлекеттік Думасының депутаты.
Иран мақтанышы Хамид Сориан әлем чемпионатында алты мәрте алтын тұғырдан қол бұлғады. Жеңіл салмақтарда өнер көрсеткен ол 2005-2010 және 2014 жылдарғы жарыстарда жасындай жарқырап, бас жүлдені қанжығасына байлады. Сонымен қатар 34 жастағы Сорианның есімі Иранның грек-рим күресі шеберлері арасынан шыққан тұңғыш Олимпиада чемпионы ретінде тарихта қалды.
Жоғарыда есімдері аталған қос саңлақты басып озуға Михаин Нуньес Лопестің жақсы мүмкіндігі бар. Кубалық қабылан биыл 38 жасқа толатынына отырғанына қарамастан әлі де бабында, қарсы келгендердің барлығын қоғадай жапырып жүр. 2005-2015 жылдар аралығындағы әлем чемпионаттарында Лопес 5 алтын және 3 күміс медальді олжалады. Тағы бір айта кетерлігі, Бостандық аралының өкілі Олимпия ойындарында үш рет дара шықты. Егер Токиода топ жарса, оның есімі спорттық жекпе-жек түрлері бойынша Олимпиаданың төрт дүркін чемпионы атанған тұңғыш балуан ретінде тарихта алтын әріптермен жазылып қалары хақ.
Кезінде Ресейдің туы астында өнер көрсеткен тағы бір дүлдүл Гоги Когуашвили 1993-1999 жылдар аралығында өткен дүниежүзілік додаларда бес рет дараланып, бір мәрте қола медальді мойнына ілді. Ол – Грузияның Кутаиси қаласының тумасы. Тоқсаныншы жылдардың басында Мәскеуге қоныс аударды. Бір өкініштісі, талай жыл бойы 90 және 97 кило салмақ дәрежелерінде төрткүл дүниенің теңдессізі атанып келген Гогиге Олимпиадада топ жару бақыты бұйырмады. Ол тек Барселонада қола медальді иеленумен ғана шектелді. Қазіргі кезде 46 жастағы Когуашвили Ресей ұлттық құрамасының бас бапкері қызметін атқарады.
Тағы төрт балуанның әлем чемпионатының бес дүркін чемпионы деген мәртебелі атақтары бар. Солардың арасынан Валерий Резанцевті бөле-жара атасақ, еш айыбы жоқ деп ойлаймыз. Себебі ол – біздің жерлесіміз. Резанцев Ресейдің Тула облысында туып-өскенімен, жалындаған жастық шағы Қазақстанда өтті.
Жалпы, Резанцевтің спортқа келу тарихы да қызық. Оны әйгілі бапкер Вадим Псарев Алматыдағы көп көшелердің бірінде кездейсоқ кезіктіріп қалады. Жолдың жиегінде құрылыс жұмыстарын жүргізіп жатқан бір топ адамның арасынан бұлшық еттері ойнақтаған, шомбал әрі шымыр жігітке қырағы маманның бірден көзі түседі. Шілденің шіліңгір ыстығында ол зілдей тастарды оп-оңай көтеріп, рет-ретімен орындарына жайғастырып жатады. Соған таңданған бапкер оны күреспен айналысуға үгіттейді. Уақыт оза Резанцевтің атағы алысқа жайылғаны белгілі. Жетпісінші жылдары ол 90 кило салмақта белдесіп, Олимпиаданың екі, Еуропаның үш және әлемнің бес дүркін чемпионы атанды. Бұл күндері 73 жастағы Валерий Григорьевич Мәскеуде тұрады.
Сонымен қатар әлемдік додада бес рет дараланған балуандар қатарында Болгарияның мақтанышы Александр Томов пен КСРО-ның қос саңлағы – Николай Балбошин және Виктор Игуменов бар. Бұл күндері 77 жастан асқан Игуменов 1966-1971 жылдар аралығында атой салды. Томов пен Балбошин түйдей құрдас. Екеуі де 1949 жылы туған. Жетпістен асқан ардагерлер өткен ғасырдың жетпісінші жылдары жасындай жарқылдаса, егде тартқан жанкүйерлердің оларды ұмыта қоймағаны анық.
