Елімізде моторлы көлік құралдарын құрастыру туралы келісім Премьер-Министрдің орынбасары, Индустрия және жаңа технологиялар министрінің 2010 жылдың 11 маусымындағы тиісті бұйрығы бойынша жасалады. Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің «Кеден одағына мүше мемлекеттер мен Бірыңғай экономикалық кеңістік аумағында «моторлы көлік құралдарын өнеркәсіптік құрастыру» ұғымын қолдану шарттары туралы» 2014 жылғы 29 мамырдағы №72 шешіміне сәйкес Министрлік 10 кәсіпорынмен моторлы көлік құралдарын өнеркәсіптік құрастыру жөнінде 19 келісім жасаған.
– Кәсіпорындар келісім аясында көлік құралдарын балқытып біріктіру, бояу және құрастыру бойынша технологияларды игеру және оқшауландыруды ұлғайту туралы өздеріне міндеттемелер алды. «Азия Авто» АҚ және «Азия Авто Қазақстан» АҚ кәсіпорындары келісім бойынша өнеркәсіптік құрастыру туралы міндеттемелерін орындамады. Ал өзге кәсіпорындар шанақты балқытып біріктіру және бояу бойынша технологиялық жабдықтарды іске қосу жөніндегі міндеттемелерін кестеге сай орындады,– делінген министрлік хабарламасында.
«Азия Авто» АҚ 2002 жылғы 20 желтоқсанда құрылған. Содан бергі аралықта ол еліміздің заңнамасына сәйкес қосымша құн салығынан және кедендік төлемдерден босатылды. Басқа да мемлекеттік жеңілдіктерді алып келді. Келісімдер бойынша өнеркәсіптік құрастыру туралы міндеттемелер алған отандық кәсіпорындардың барлығына мемлекеттік қолдау көрсетілді.
Міндеттемелерді жүзеге асыруға дайын болмай шыққандықтан, оның мерзімін ұзарту мақсатында 2017 жылдың басында «Азия Авто» АҚ мен «Азия Авто Қазақстан» АҚ моторлы көлік құралдарын өнеркәсіптік құрастыру туралы көпжақты келісімге қол қою туралы министрлікке өтініш білдіріпті. Сөйтіп министрлікпен арада құжат мерзімін 2019 жылғы 1 желтоқсанға дейін ұзартуға мүмкіндік беретін көпжақты келісімге қол қойылды. Оған сәйкес, әр күнтізбелік жылдың 1 сәуіріне дейін өндіруші жоспардың орындалғаны туралы уәкілетті органға кесте ұсынуға міндетті болған. Алайда «Азия Авто» 10 жылдай уақыт бұрын алған міндеттемелерін кезекті рет орындамағаны расталды.
– Дей тұрғанмен, өнеркәсіптік құрастыру туралы келісімді бұзу кейбір БАҚ пен әлеуметтік желілерде жазылып жатқандай, кәсіпорынның жұмысын тоқтату дегенді білдірмейді. «Азия Авто» АҚ компаниясы көлік құралдары өндірісін жалғастыруға, «Азия Авто Қазақстан» АҚ зауыт құрылысын жалғастыруға толықтай құқылы. Министрлік өз кезегінде көрсетілген міндеттемелер орындалғаннан кейін келісім жасап, жеңілдіктер ұсыну мүмкіндігін қарастыруға дайын, – делінген министрлік хабарламасында.
Министрліктің машина жасау басқармасының бастығы Ержан Иманслям да БАҚ-тарға осы мәселенің мән-жайын түсіндіруге тырысты. Оның айтуынша, келісімді үзудің жалғыз себебі – кәсіпорындардың тиісті талаптарды, яғни көлік шанағын дәнекерлеу және бояу цехын ашу туралы талапты орындамағаны. Басқа астары жоқ.
Жоғарыда біз «Азия Авто Қазақстанның» басшысы Е.Мандиевтің зауытта жұмыс істейтін мыңдаған адамның жұмыссыз қалатыны туралы қынжылысын айтқан едік. Ержан Иманслямнің сөзіне қарағанда, министрліктің келісімді үзуі мен зауыттың жабылуының арасында байланыс жоқ.
– Өнеркәсіптік құрастыру туралы келісімі жоқ басқа да кәсіпорындар бар, бірақ олар соған қарамастан өндіріспен айналысып жатыр. Біз келісімді үзгеннен кейін де зауыт жабылмайды, бағасы көтерілуі мүмкін. Монополия болмайды, себебі Қостанайдағы «СарыарқаАвтопром» мен Алматыдағы «Hyundai» да жеңіл автокөлік шығарады, – дейді ол.
