Мектепте мұғалімдермен бірдей қызмет етіп, бала тәрбиесіне де, қоғамдық іс-шараларға да белсене араласып жүретін кітапханашылар неге ескерілмей қалды? Редакцияға барша қазақстандық мектеп кітапханашыларының атынан хат жазған Нұрсұлу Сембиева есімді автор осы сұрағына тиісті мекемелерден жауап алғысы келеді, жауапқа қоса нақты нәтиже күтеді. Шымкенттік Нұрсұлу Сембиева редакцияға жолдаған хатын Facebook әлеуметтік желісіне де салыпты. Айта кетейік, автордың бұл жазбасын бөлісіп, пікір жазып, ұнату белгісін қойған адамдар саны мол.
Сонымен автор не дейді? Автордың қозғап отырған мәселесі тек айлық жалақыны көбейту тұрғысында ғана емес. Ол ең алдымен мектеп кітапханашысының мәртебесі қандай екенін білгісі келеді. Әрине мектеп кітапханашысының кім, атқаратын міндетінің қандай екені тиісті ресми қағаздарда қолмен қойғандай ғып жазулы тұрғанына күмәніңіз болмасын. Бірақ автор бүй дейді: «Қазіргі таңда мектеп кітапханашылары жақсы күндерді төзімділікпен күтіп жүрген адамдар санатына кіріп отыр. Мектеп кітапханашыларының дәрежесі – аса маңызды және ауыр мәселе. Себебі мектеп кітапханашыларына заң тұрғысынан да, адам факторы тұрғысынан да қолдау көрсетілмеген. Оның айқын дәлелі мектеп кітапханашыларының бір уақытта мынадай қызметтерді атқаруы: мектеп кітапханасының меңгерушісі, мектеп кітапханашысы, абонемент библиографы, оқу залының кітапханашысы, мектеп кітапханасына кітап тасушы, мектеп кітапханасының тазалаушысы. Жоғарыда көрсетілген қызметтерді атқарып жүрген кітапханашылар тарапынан мынадай сұрақ туындап отыр. «Мектеп кітапханашысының мәртебесі қандай?» Мектеп кітапханашылары гуманитарлық білім ала отырып, мектеп ұжымында техникалық қызметкер боп табылады. Бұл қаншалықты дұрыс?».
Осы қоғамда өмір сүріп жатқан қай-қайсымыз да мектепте білім алдық. Әр мектепте бір кітапханашы немесе ұзағанда екі кітапханашы болатынын жақсы білеміз. Олардың қызметі де оқушының көз алдында. Яғни айтайын дегенім, автордың жоғарыдағы сөздері тексеруді қажет ететін, қиыспай тұрған сөздер емес. Расында да біз олардың бір өзі бірнеше міндетті атқаратынын өз көзімізбен көргенбіз. Әйтсе де олардың «педагог» болмағандықтан, мектеп мұғалімдерімен мәртебесі бірдей еместігін білмейді екенбіз.
Мектеп кітапханашылары техникалық қызметкер болғандықтан, олардың айлығы өте аз. Жаңа жылдан бастап мектеп мұғалімдерінің жалақысы өскен кезде мектеп кітапханашысының айлығы жалақысы сол күйі өзгермей қалған. Біз өзі салыстырғанды жақсы көреміз ғой. Мысалы, статистика комитетінің мәліметіне сенсек, 2018 жылы елдегі орташа айлық жалақы 152,4 мың теңге болған, ал 2019 жылдың алғашқы үш айында орташа айлық жалақы 10,5 пайызға өсіп, 168,5 мың теңгені құраған. Енді дәл осы комитеттің сайтында қаңтардағы бағалау бойынша орташа айлық жалақының көрсеткіші – 197 950 теңге. Яғни орташа айлық жалақының соңғы үш жылда бірнеше пайызға өскенін көреміз. Бірақ мектеп кітапханашыларының айлығы осы орташа айлық жалақының шеніне де маңайлай алмайды. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев былтыр халыққа арнаған жолдауында «Біз мәдениет саласында жұмыс істейтін азаматтарға жеткілікті түрде көңіл бөлмей отырмыз. Бұл – ең алдымен кітапхана, музей мен театр қызметкерлеріне қатысты мәселе. Олардың еңбекақысы соңғы жылдары мүлдем көбейген жоқ», деп айтқан болатын. Көңілге демеу болатын жалғыз нәрсе – Мемлекет басшысының өзі кітапханашылардың жағдайынан хабардар. Осы жерде айлық жалақыны көбейтудегі ала-құлалық туралы аз да болса айтып өткіміз келеді. Үкімет мәдениет саласы қызметкерлерінің айлық жалақысын қанша жерден көбейткісі келгенімен, заңдардағы олқылыққа байланысты ойдағы шаруа жүзеге аспай жатады. Себебі елдегі мәдени ұжымдардың барлығы да Мәдениет және спорт министрлігіне бағынысты емес. Республикалық деңгейдегі бірқатар ұйымнан басқасы жергілікті атқарушы биліктің, дұрысы әкімдіктердің құзырында. Сондықтан мектеп кітапханашысы өзін мәдениет саласының қызметкерімін деп санағанымен, оның айлық жалақысы жергілікті бюджет есебінен қарастырылады. Бұл тек мектеп кітапханашысына ғана емес, мәдениет саласына жаппай қатысты мәселе. Расында да біздің қоғамда ең аз айлық жалақыны мәдениет саласының өкілдері алады. Кітапханашылар, музей, мұрағат қызметкерлері, театр әртістері, балет бишілері, т.б. Ара-арасында олардың айлық жалақыларын шамалап көтеріп отырғанымен, жоғарыда айтқанымыздай бірі республикалық, бірі жергілікті бюджетке қарағаны себепті, бірінікі өсіп, екіншілерінікі өспей қалады. Мектеп кітапханашыларының жанайқайын да осы тұрғыдан қарастыру керек деп есептейміз.
Жоғарыдағы хат иесі мектеп кітапханашыларына қатысты шешімін табуы тиіс деп төмендегі мәселелерді көрсетеді:
1.Мектеп кітапханашысының мәртебесін анықтау. Яғни педагогикалық ЖОО-ның педагог-библиограф мамандығын бітіргендерін ескеріп, «педагог-кітапханашы» мәртебесін беру.
2.2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап мұғалімдермен бірдей айлық жалақымызды көтеру.
3.Мектеп кітапханасы аумағы бойынша мектеп ішіндегі ең үлкен кабинет болып саналады. Кітапханаға мектеп кітапханашысы жауапты болғандықтан «кабинет» үшін ақы төлеу.
4.Еңбек демалысына 56 күн беру.
Міне, мектеп кітапханашылары өз жанайқайларын осылай білдіріп отыр. Айтпақшы, осы жуырда ғана Мәжіліс депутаты Магеррам Магеррамов пленарлық мәжіліс барысында Премьер-Министр Асқар Маминнің атына депутаттық сауалдама жолдады. Депутат мектеп кітапханашысының айлық жалақысын көтеру мәселесі мен олардың қызметтік мәртебесін анықтау туралы айтты. Әрі қарай мәселенің қалай шешілетіні жоғары лауазымды қызмет атқаратын тұлғалардың ниеті мен амалына тәуелді.
