Президент өз сөзінде бүкіл əлемді алаңдатқан короновирус індеті кезінде ел азаматтарының қауіпсіздігі үшін қолға алынған іс-шараларға тоқталып, пандемияның салдарынан туындаған дағдарысқа қарсы жұмыстарды айтып өтті. Бүкіл еліміз осы індетке қарсы күресу үшін жұдырықтай жұмыла білді. Əсіресе дəрігерлер, əскери қызметкерлер, полицейлер, волонтерлер күн-түн демей жұмыс істеп, Отанға адал қызмет етудің озық үлгісін көрсетуде.
Елімізде төтенше жағдай дер кезінде жарияланып, пандемияға қарсы іс-шаралар уақтылы және сапалы атқарылуына байланысты коронавирустың жаппай таралуына жол берілмей тосқауыл қойылды. Мұны Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы, халықаралық сарапшылар жоғары бағалады. Дегенмен пандемия ел экономикасына кері əсерін тигізіп отыр. Осыған орай мемлекет азаматтарға, шағын жəне орта бизнес өкілдеріне қолдау көрсетуде. Президентіміздің пәрменімен дағдарысқа қарсы шаралар үшін 6 трлн теңгеге жуық қаржы бөлінді. Ең бірінші, жұмыссыз қалған адамдарға 42 500 теңге мөлшерінде төлем жасалды. Бұл көмек 4,2 млн адамды қамтыды. 1 млн-дай мұқтаж отбасы азық-түлікпен жəне қажетті заттармен қамтамасыз етілетін болды. Қиындыққа тап болған кәсіпкерлер үшін салықтар мен басқа да міндетті төлемдер мерзімі ұзартылды. 700 мыңнан аса компания мен кəсіпкер үшін салық жүктемесі азайтылды. Сол арқылы олар 1 трлн теңгеге жуық қаржы үнемдеуге мүмкіндік туды.
Ауыл шаруашылығына айтарлықтай қолдау көрсетілуде. Əсіресе егіс науқанына кіріскен шаруаларға нақты жеңілдіктер берілуде.
Президент төтенше жағдай режімін қамтамасыз ету жөніндегі комиссия Экономикалық өсімді қалпына келтіру жөніндегі мемлекеттік комиссия болып қайта құрылатынын халықтың өмірі мен денсаулығын сақтай отырып, азаматтардың табысын арттыру; бизнесті қолдау жəне оны дамыту, білім жəне ғылым жүйесін жетілдіру күн тəртібінен түспейтінін айта келе, дағдарыс кезіндегі жəне одан кейінгі дамудың басымдықтарына тоқталды. Ол басымдықтар: еліміздің экономикасының өзін-өзі қамту деңгейін арттыру; экономиканың табыс әкелетін, және адам капиталын дамытатын бастамаларын қолға алу; азық-түлік қауіпсіздігін нығайту; азаматтардың тұрғын үй жағдайын жақсарту; жеке кіріс салығының үдемелі өлшемін енгізу; шетел инвестициясын елімізге тартуға бар мүмкіндікті жасау бағыттарына барынша басымдық беру.
Президент, әсіресе, ауыл шаруашылығына барынша қолдау көрсетілетінін мəлімдеді. Көктемгі егіс науқанын ұйымшылдықпен өткізу және өнім өндіруді молайтып азық-түлік қауіпсіздігін нығайту үшін ауыл шаруашылығына 200 млрд теңге қаржы бөлінді. Қазірдің өзінде іске асырылып жатқан форвардтық сатып алуларға қоса «ҚазАгро»несиелерін қайта құрылымдау жолымен қаржыландыру тетіктері енгізіледі. Еліміздегі 2 млн-ға жуық жеке қосалқы шаруашылықтарда, шағын және орта шаруа қожалықтарында өндірілген өнімдерді дайындау, сатып алу, өңдеу жұмыстарының дұрыс ұйымдастырылмауы салдарынан мыңдаған тонна көкөніс, жеміс-жидек, бақша дақылдары тұтынушыларға, қайта өңдеу кəсіпорындарына жетпей ысырап болып жатады. Президент осы мәселені шешу үшін Үкіметке, жергілікті атқарушы органдармен, «Атамекен» ұлттық кəсіпкерлер палатасымен бірлесіп, ауылдағы кооперациялық желіні дамытып, «Егіс алқабынан – дүкен сөресіне дейін» атты бағдарламалық жобаны іске асыруды тапсырды. Осы бағдарламаны жүзеге асыру үшін «ҚазАгро» АҚ арқылы жылдық мөлшерлемесі 6 пайыздан аспайтын жеңілдетілген шағын несие берілетін болды. Президент Қ.Тоқаевтың тоқтаған екінші мәселесі, «Жұмыспен қамту жол картасы» бағдарламасын жүзеге асыру болды. Елімізде бұл бағытқа 1 трлн теңгеге жуық қаржы бөлініп отыр. Ендігі мәселе, осы қомақты қаржыны тиімді пайдаланып, оны шағын және орта бизнесті дамытуға, экономикалық табыс əкелетін және адам капиталын дамытатын жаңа жұмыс орындарын ашуға, мектеп, аурухана , басқа да нысандар салуға пайдалану.
Түркістан облысындағы төтенше жағдайдың салдарын жою мəселесіне тоқтала келе, Қ.Тоқаев бұл апаттан Мақтаарал ауданында 5 ауылдың 1 мыңнан аса тұрғын үйін су басып қалғанын, қазір оның зардаптарын жою жұмыстары жүріп жатқанын, күзге дейін қираған үйлердің орнына жаңа тұрғын үйлер салынатынын, зардап шеккен əрбір адамға 100 мың теңге көлемінде өтемақы төленетінін, мал шығыны, тасқынның ауыл шаруашылығы алқаптарына тигізген зияны толық өтелетінін айтып, халық басына келген бұл апатты тікелей өзі бақылап отырганын білдірді. Президенттің бұл сөзі біздің қиналған көңілімізді орнына түсіріп, мемлекет қажетті шаралардың бəрін жасалып жатқанын, бізге сабыр мен төзім қажет екенін білдірді.
Қуаныш Айтаханов,
экономика ғылымдарының докторы