Маңғыстаулық кәсіпкерлер елде төтенше жағдай жарияланған тұста біраз кедергілермен бетпе-бет келді. Ақтауда 20 жылдан астам уақыт жиһаз нарығында жұмыс істейтін кәсіпорынды Ирина Беляева басқарады. 1997 жылы іргесі қаланған мекеме 7 адаммен жұмыстарын бастап, бүгінде 250 адамды еңбекпен қамтып отырған іргелі ұжымға айналды. Карантин кезінде оның өзі біраз қиындыққа ұшырады. Дүкендері жабылып, қызметкерлер тұтастай ақысыз еңбек демалысына кеткен. Осы аралықта мемлекеттен бөлінген 42 500 теңге кәсіпорын жұмысшыларына төленіп, көп септігін тигізген. Төтенше жағдай жарияланған айда кіріс 100% тоқтап қалды. Ақылдаса келе, бизнестің онлайн сатылым түріне көшті. Сәуір айында жоспардың 25%-ы ғана орындалған.
– Біз халыққа жылдам қызмет көрсету үшін бейнеқоңыраумен жұмыс істедік. Біздің сала жиһаз өнеркәсібі болғандықтан көзбен көрмей алу мүмкін емес. Әлгі байланыс түрімен таңдалған тауарды жан-жағынан түсіріп көрсетіп, таңдау жасауына барынша жағдай жасадық. Жиһаздарды үйіне дейін жеткізіп бердік. Жиһаз жасауға қажетті материалдар құны да күрт 10-20% өсті. Доллардың қымбаттауы бізге екінші рет соққы болды. Өйткені барлық материалдар, фурнитуралар шетелден тасымалданады.Тауарлар сатылымы түсіп кетті. Біз дүкенімізді ашуға жақында ғана рұқсат алдық. Онлайн сату әлі де жүргізіліп жатыр. Әлеуметтік желілерде де жұмысымызды күшейттік. Өйткені халықта әлі де қорқыныш бар. Қашықтан сауда жасауды қолай көреді, – дейді Ирина Беляева.
Сауда жасауда бұрынғы қалпымызға келуге әлі біраз уақыт қажет болады. Мамыр айында жұмыс қарқынын 50% қостық, маусымда 60% жеткізсек, шілдеде 80%, ал қыркүйекте толықтай былтырғы көрсеткішке көтерілу жоспарланып отыр. Кәсіпорынның екінші деңгейлі банктерде де біраз несиесі бар. Мемлекеттің қолдауымен несие үш айға шегерілген. Ешқандай үстемеақы сұрамаған. Мұның өзі бизнеске үлкен қолдау, дейді кәсіпкер. Банк карантиннен кейінгі қиындық салдарларын саралап, жеңілдік жасаған.
Маңғыстауда Зивира Хасанова 20 жыл бойы жетекшілік ететін жұмысшы, күнделікті киім мен аяқкиімдер тігетін «Жамал-ай» кәсіпорнына да карантиннің тигізген кедергілері көп. Жолда қозғалыстың тоқтап қалуы қалалармен, елдермен байланыс орнатуға мүмкіндік бермеді. Тәртіп күшейтілген кезде кәсіпорындағы 160-тан астам адам еңбек демалысына жіберілді. Басқарушы құрам ғана онлайн жұмыс істеген. Бетперде тігумен шұғылданған мамандар қауіпсіздік шараларын қатаң сақтап, арнайы көлікпен тасымалданды. Негізгі жұмыс жоспарының 3-тен бірі тоқтады. Доллар мен еуро құнының шарықтауы шикізат бағасын да өсіріп жіберді. Қандай қиын жағдай болса да жұмысшылар қысқартылмаған. «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ жариялаған сатып алуларға қатысып, жұмысшылардың жалақыларын төлеп отыр.
Аяқкиім өндірісі толық тоқтап қалған. Дүкендер мен сауда орындарының жабылуынан онлайн-саудаға көшірілді. Бірақ оның өзі тек Ақтау қаласының ішін ғана қамтыған.
– Біздегі ең күрделі мәселе салық төлемдерін жасау болып отыр. Біз Үкімет тарапынан берілген жеңілдіктерге жеңіл өнеркәсіп ретінде қол жеткізе алмаймыз. Қазір салық көлемі өсіп, оны төлеу міндеті тұр. Кешіккен күндерге өсімпұл жүреді, – деп қынжылады кәсіпкер Зибира.
«Жамал-ай» кәсіпорнының салық мәселесіндегі қиындығы жеңіл емес. Ұзақ жылдардан бері халық игілігіне қызмет етіп, сапалы аяқкиім өндірумен танымал болған отандық кәсіпорынның мәселесі құзырлы орындар тарапынан қолдауға ие болып, оң шешілсе дейміз. Карантиннің кедергісін еңсеруге көрсетілген көмек күш берсе, құба-құп болар еді. Әйтпесе салықтың өсімпұлы жұмысқа да, жүйкеге де салмақ болары анық.
Маңғыстау облысы
