Е.Брусиловскийдің әйгілі «Қыз Жібек» операсының партитурасын тұңғыш рет қолына алғанда, сол арманына біртабан жақындағандай есі шығып ерекше қуанған-тын. Іштей дайындалып, қойылым премьерасын асыға күткен. Алайда ол әнінің межелі уақытта тыңдарманына жетпей, бас кейіпкер Қыз Жібектің Төлегенін жоқтайтын ариясындай көрермені үшін бір-ақ сәтте азалы әуенге айналып кетерін Әнші ол уақытта тіпті сезбеген де еді...
* * *
...1925 жыл. Халықтар достығын паш еткен өнер жәрмеңкесінде ән салған Әміре талантына сол кезде тәнті болмаған, қол соғып қошеметін білдірмеген жан болмапты. Францияның талғампаз қауымы бірауыздан байқаудың күміс жүлдесін сонау қияндағы қазақтай қасиетті елдің абыройын арқалап барған Әміренің қанжығасына байлап берген еді.
* * *
...Сәні мен салтанаты келіскен бүкіләлемдік көрмеден делегация үлкен әсер, шығармашылық шабытпен оралды. Тек Әміре ғана одан кейінгі болашақ өмірін астаң-кестең еткен аласапыран алапатты арқалап қайтты. Бәріне себеп – әнші етігімен бірге Еуропаға жол тартқан бір жапырақ қағаз!
* * *
...1925 жылдың жазында, яғни Парижде өтетін бүкіләлемдік көрмеге қарайлас уақытта Мәскеудегі татар етікшісіне ерекше тапсырыспен етік жөндеу ісі жүктеледі. Тапсырыс беруші жап-жаңа етіктің ұлтарағының астына әлдебір хатты салып, қайтадан тігіп беруін өтінеді. Алдын-ала жоспарланғандай, аяқкиім Әміренің аяғына киілген күйі француздарды таңдай қақтырған ғаламат әнші әнімен бірге Еуропаға қарай шекара асып кете барады. Ол хат жайлы, жазбадағы айтылған әңгіме жайлы нақты мәлімет болмағандықтан, мәселе күні бүгінге дейін беймәлім болып келді. Десе де, алаштанушы ғалымдардың зерттеу нәтижесі көрсеткендей, хат жолдаушының – Әлихан Бөкейхан, ал алушы – Мұстафа Шоқай екендігі анықталып отыр.
* * *
Франция сапарынан кейін ұлы әншінің өмірі адам төзгісіз дүрбелеңге айналды. Себеп – Әміре Қашаубаев пен ұлт қайраткері Мұстафа Шоқайдың Париждегі құпия кездесуі. Жат елдегі жүздесу жайлы әншінің өзі губерниялық «Қазақ тілі» газетіне Париж сапары турасынан сұхбат беріп отырып мәлім етеді. Осыны желеу еткен Біріккен бас саяси басқарма (ОГПУ) тыңшылары қазақ эмигранты Мұстафа Шоқаймен астыртын байланысы бар деп күдіктеніп, Әмірені сансыз сұрақтың астына алады. Мұның барлығы Әміренің нәзік жанын аямай жаншиды. Әсіресе жанына қатты батқаны – Евгений Брусиловскийдің қолтаңбасында 1934 жылдың 7 қарашасы күні қойылған қазақтың тұңғыш операсынан алапат әншіге лайық рөлдің табылмауы болды.
* * *
Өнер иесінің қиын күндердегі аянышты халін Евгений Брусиловский өз естелігінде былай суреттейді: «Париж бен Страсбургтің сахналарында жарық жұлдыздай жарқ етіп көрінген Әміре Қашаубаев сенің алдыңда тұр. Көзі қанталап мөлиген, денесіне тер сіңген, даусы қарлыққан, еңсесі пәс адам сол Әміре Қашаубаев па? Әлі де болса, маған бірдеңені дәлелдемек болады... Көпе-көрнеу жылап тұр. Бірақ бұл мастықтың әсерінен төгілген көз жасы емес еді. Жоғалған, алданған өмірдің ащы солығы еді. Өзінің жалғызсырап қалғанына, елеусіз қалғанына қатты қамығады ол...».
* * *
...1934 жылдың 7 қарашасы. Дәл осы күні Евгений Брусиловский жазған қазақтың тұңғыш операсы «Қыз Жібек» қойылымының премьерасы өтті. Қазақ өнері үшін үлкен жаңалық! Тура сол шат-шадыман шақта жиылған жұрт қазақ өнерін ойсыратып кеткен қаралы хабарды да естіді: «Ән атасы Әміре Қашаубаев қайтыс болды...».
Қойылымнан өзіне лайық рөл бұйырмаса да, театрға күнде келіп, дайындыққа қатысып, операның сахналануын асыға күтіп жүрген әншінің жансыз денесі дәл өзі тағатсыздана күткен «Қыз Жібегінің» тұсауы кесілетін күннің қарсаңында опера театрына жақын маңнан табылыпты.
...Сахнадағы Қыз Жібектің Төлегенін жоқтауы ендігі сәтте күллі қазақтың азалы күйіне ауысып жүре берді... Тұңғыш операсының тұсауын кесіп қуанған қазақ сахнасы алапат әншісін жоғалтып және жылап тұрды. Шатыр-шұтыр соғылған шапалақтың шаттықты үнін қара жерге тырс-тырс тамған көз жасы құмықтыра берді...
