Қазақстанда 277 пилотсыз ұшатын аппарат есепте тұр

Жер үсті жабдығы бар қазіргі заманғы пилотсыз ұшатын аппараттар функционалдық тұтас, автоматтандырылған пилотсыз әуе жүйесі ретінден көптеген салада қолданылады. Мұндай жүйелер авиациялық жұмыстардың белгілі бір түрлерін орындау үшін құрылады. Қазіргі уақытта ППЛА үшін авиациялық жұмыстардың негізгі түрлері:

- әуе түсірілімдері және бақылау;

- әуе геодезиялық және маркшейдерлік жұмыстар;

- авиациялық-химиялық жұмыстар;

- жүктерді әуе арқылы тасымалдау.

ҰҰА ұшуын мемлекеттік органдармен келісу қажеттілігі ұшу ауданына байланысты және ИПВ туралы Ережемен анықталады.

Бұл ретте қазіргі уақытта ҚР заңнамасында жеке және заңды тұлғаларға арналған дрондар сатып алу мен пайдалануға шектеулер қойылмаған.

ҚР әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы заңнама тек ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін реттейтінін атап өткен жөн. ҰҰА көмегімен фото және бейне түсірілімдер жүргізуге байланысты және дербес деректерді, коммерциялық және өзге де құпияны қорғауға қатысты мәселелер өзге заңдардың тиісті нормаларымен реттеледі.

Сонымен қатар, Халықаралық азаматтық авиация ұйымының жіктемесіне сәйкес пилотсыз ұшатын аппараттар әуе кемелері ретінде әуе қозғалысына толыққанды қатысушы боп саналады. ИПВ туралы Заңның 33-бабының 1-тармағына сәйкес ҰҰА-ын пайдалану Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында және ұшқышсыз ұшу аппаратының пайдалану құжаттамасында белгіленген шарттар сақталған кезде адамдардың өміріне немесе денсаулығына зиян келтіру, мүліктің зақымдану (бүліну), басқа әуе кемелеріне төндіретін қауіпті барынша азайтуға тиіс.

Осыған байланысты ИПВ туралы ереженің 82-5-тармағына сәйкес пилотсыз ұшу аппараты:

1) ұшу және қону кезінде – кез келген адамнан (ұшқышсыз ұшу аппаратын басқаратын адамды қоспағанда), басқа көлік құралынан, ғимараттан немесе құрылыстан көлденеңінен 50 метрден жақын;

2) ұшу кезінде-кез келген адамнан (ұшқышсыз ұшу аппаратын басқаратын адамнан басқа), басқа көлік құралынан, ғимараттан немесе құрылыстан көлденеңінен 100 метрден жақын;

3) барлық жағдайларда адамдардың және (немесе) көлік құралдарының жаппай жиналуынан көлденеңінен 150 метрден жақын;

4) ұшуға тыйым салынған және қауіпті аймақтарда, ұшуды шектеу аймақтарында (осындай аймақтарды белгілейтін адамдардың мүддесіндегі ұшуларды қоспағанда) пайдаланылмауы тиіс.

Бұл ретте, ҰҰА-ын қолдануға байланысты қылмыстармен күрес мәселелері құқық қорғау органдарының құзыретіне кіреді.

Сондай-ақ, ҚР Үкіметінің 2018 жылғы 22 ақпандағы № 73 қаулысымен бекітілген ҚР әуе кеңістігін бұзушы әуе кемелеріне қару мен жауынгерлік техниканы қолдану қағидаларының 3-тармағына сәйкес бұзушы әуе кемелеріне қару мен жауынгерлік техниканы (оның ішінде ҰҰА) қолдануды, ҚР Қарулы Күштері (бұдан әрі – Қарулы Күштер), ҚР Мемлекеттік күзет қызметі (бұдан әрі – Мемлекеттік күзет қызметі), ҚР Ұлттық қауіпсіздік органдары (бұдан әрі – ұлттық қауіпсіздік органдары) және ҚР Ішкі істер органдары – ішкі істер органдары), ҚР қауіпсіздігіне, оның аумағындағы адамдардың өмірі мен қауіпсіздігіне, оның стратегиялық және қорғаныс объектілеріне қауіп төнген жағдайларда іске асырылады.

Жалпы алғанда, азаматтық пилотсыз ұшу аппараттарын пайдалану тәртібі ИПВ туралы Заңмен және ИПВ туралы Ережемен реттеледі.

Белгіленген ережелерді бұзғаны үшін жауапкершілік ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексімен анықталады. Мысалы, ӘҚБтК-нің 563-бабы қызметті (атап айтқанда әуе кемелерінің және басқа да ұшу аппараттарының ұшуын, атыстардың барлық түрлерін, зымырандарды ұшыруды, жарылыс жұмыстарын және ҚР әуе кеңістігінде материалдық объектілердің орын ауыстыруына байланысты өзге де қызметті жүзеге асыруын), ұшу жоспарын ұсынбай (бақыланбайтын әуе кеңістігінде ұшу кезінде хабарламай) және (немесе) ұшуды орындауға рұқсатсыз және (немесе) әуе кеңістігін пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыруға рұқсатсыз жүзеге асырғаны үшін, әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету. 

2020 жылдың маусым айындағы жағдай бойынша елімізде 277 ұшқышсыз ұшу аппараты есепте тұр.