«Тиімді вакцина жасалса да, вирус кері кетпеуі мүмкін. Вирусты жұқтырудың жоғары дәрежесі аурудың қайталануы жағдайында жаңадан ашылған аймақтарда шектеулерді қайта енгізуге тура келеді. Қазақстан, Үндістан, Пәкістан, Қытай Халық Республикасында және жақында Вьетнамда шектеулер енгізілді», - дейді Азия Даму Банкінің вице-президенті Шиксин Чен.
Шиксин Ченнің сондай-ақ адамдардың күнделікті өмірде вируспен қатар өмір сүру дәстүрін қалыптастыру керектігін де еске салып өтті. Себебі айналамыздағы жағдай экономиканың тез қалпына келу мүмкіндіктері шектеулі екенін күн сайын дәлелдеп жатыр.
«Ескі тәртіпке оралу да екіталай болып көрінеді және толық экономикалық қалпына келтіруге әкелмеуі мүмкін. Сондықтан жаңа шындыққа бейімделудің тиімді тәсілі жоғары табыс әкелетін экономиканың сегменттеріне назар аударуға болады. Төрт негізгі бағыт бойынша жандандыру Азиядағы дамушы елдерге жаңа жағдайларға бейімделуге және экономиканы қалпына келтіруге жол табуға көмектеседі. «Төрт негізгі бағытты жандандыру Азиядағы дамушы елдерге жаңа жағдайларға бейімделуге және экономиканы қалпына келтіруге жол табуға көмектеседі», дейді ол.
Сондай-ақ ол бірінші кезекте назар аударылуы тиіс басым бағыттар туралы да айтып өтті. «Біріншіден, денсаулық сақтау саласын жандандыру. Инвестициялардың болмауына байланысты ауруханалардың инфрақұрылымы жағынан ғана емес, алғашқы медициналық-санитарлық көмек деңгейінде де маңызды айырмашылық бар. Денсаулық сақтау - бұл денсаулық сақтаудың тиімді жүйелері үшін қажетті адами ресурстарды қамтиды. Пандемияға қарсы Азиядағы дамушы елдер денсаулық сақтау саласын нығайтуға рекордты инвестициялар салды. Сонымен, үнді үкіметі осы жылдың сәуірінде көрсетілетін қызметтердің ауқымын кеңейту арқылы COVID-19 пандемиясымен күресу шараларын күшейтуге шамамен 1,9 млрд доллар бөлді» дейді Шиксин Чен.
Шиксин Чен денсаулық сақтаудың фармацевтика және медициналық сақтандыру сияқты салаларында айтарлықтай алшақтық байқалатынын айтып өтті. Денсаулық сақтаудың әмбебап деңгейіне қол жеткізу үшін инвестициялардың қазіргі деңгейі жеткіліксіз, дегенмен елдер 2030 жылға қарай ДДС-ға қол жеткізуге міндеттеме алды.
«Екіншіден, Азияның кейбір дамып келе жатқан елдерінде денсаулық сақтау саласы жеткілікті қаржыландырылмаған әлеуметтік қорғау секторын қайта жандандыру. COVID-19 пандемиясына жауап ретінде зардап шеккен халықты әлеуметтік қорғау бағдарламаларымен қамтамасыз ету үшін көп күш жұмсалды. Мәселен, Үндістанда үкімет 2020 жылдың қарашасына дейін 800 миллион адамды тегін тамақпен қамтамасыз ету схемасын, сондай-ақ әйелдерге, қарт адамдарға және әлеуметтік жағдайы төмен топтарға ақшалай жәрдемақылар мен ақысыз тамақ газын ұсынды» дейді ол.
Шиксин Чен үшінші бағыт ретінде сандық технологиялар секторын жандандыру керектігін айтты.
Пандемия адамның мінез-құлқы мен әлеуметтік нормаларын өзгертті. Үйден жұмыс жасау адамдардың ой-санасына әсер етті. Сандық технологиялар сауда мен туризмді дамыту, шағын және орта бизнесті қолдау және микроқаржыландыруды ынталандыру үшін кеңінен және тиімді қолданылады және мемлекеттік басқаруда, сатып алуда және білім беруде жиі қолданылады. Стратегиялық дамып келе жатқан сандық технологиялар сапалы экономикалық өсу үшін маңызды болады.
Төртіншіден, әлемдік жеткізілім тізбегін қайта құру. Жалпы карантин кезінде дүниежүзілік жеткізілім тізбегі іс жүзінде тоқтатылды, нәтижесінде бүкіл әлемде жұмыссыз сансыз шығындар мен экономикалық шығындар пайда болды. Мәселен, Бангладештен киім-кешек экспорты тапсырыс күшінің жойылуына немесе тоқтата тұруына байланысты зардап шекті, ал Пәкістанда, Непалда, Өзбекстанда және Грузияда халықаралық келісімшарт жобаларын іске асыру негізінен шикізат жеткізілімінің тоқтатылуына байланысты тоқтатылды. Пандемия дүниежүзілік жеткізілім тізбегін жедел реформалау қажеттілігін атап өтті. «Жоғары деңгейлі мультимодальды көлікті дамыту, сауданы тиімдірек жеңілдету және сауданы қаржыландыру мен құндылықтар тізбегін нығайту қажет. Сонымен қатар, әлемдік құндық тізбектің халықаралық желісін одан әрі кеңейту жеткізілімнің үзілуі жағдайында тауарлардың үздіксіз ағынын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Жаһандық құндылықтар тізбегі - бұл әлемдік экономиканың негізгі артериясы, оның үздіксіз жұмысы экономиканы қалпына келтіру үшін негіз болып табылады. Азиядағы дамушы елдер бұрын көптеген дағдарыстар мен апаттарды бастан кешірді, бірақ әрқашан олардан қалпына келді. Банк секторына ауыр тиетін Азия қаржы дағдарысынан кейін аймақ өзінің маңызды қаржы институттарын реттеу үшін ауыр, бірақ қажетті реформаларды жүргізді.
Бұл реформалар он жылдан кейін әлемдік қаржы дағдарысына қарсы тұруға мүмкіндік беретін азиялық банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етті. COVID-19 пандемиясы бізге осындай шабыт беруі керек - дағдарыс неғұрлым ауыр болса, соғұрлым реформалар мен жандану мүмкіндіктері көбірек», деп сөзін түйіндеді Шиксин Чен.
