Руханият • 14 Тамыз, 2020

Вальс королі

142 рет көрсетілді

Оның әндері – әр қазақтың жүрек төрінде мәңгілік салтанат құратын ғұмырлы әуендер! Ол – ән арқылы Отанына қорған болған қайраткер. Ол – өнер арқылы ұлтты тұтастырғысы келген бірегей тұлға!

Мирас АСАН

Шәмші әндері – қазақтың өзіндей қарапайым, қазақтың өзіндей дана.

Бір ғана «Менің Қазақстаным» маршы – жер бетінің әр түкпіріндегі жүрегі қазақ деп соққан қаракөз қандастарымызды біріктіретін ұлы күшке айналды! Әннің Әнұранға айналуы – сазгер бақыты. Шәмшінің шынайы болмысы өзінің өлмес мұраларында ғасырлардан ғасырларға жалғасып ғұмыр кеше береді.

Еліміздің көк байрағы биікке көтерілгенде қоса шырқалатын азаттық жыры осы әуен – «Менің Қазақстаным!».

Шәмші азаматтық лирика мен махаббат сазын қатар тербеген қайталанбас композитор. Оның тамырында тулап аққан ұлы сарындар сонау көне заманалардан да, өзі өмір сүрген дәуірден де қол бұлғап жатады!

Шәмші әндері – өзі өмір сүрген әдеби-мәдени ортаның да тыныс-тіршілігінен, қоғам келбетінен, сезім суреттерінен ұдайы сыр шертіп тұратынымен құнды.

Үш жүзге тарта әннің авторы ретінде қазақ даласын әнге бөлеген Шәмші құбылысы жаңа буынға әрдайым темірқазық жұлдызындай жарығын шашып келеді.

Сазгер Шәмшінің небір қызықтарын қатар кешкен ақын Тұманбай Молдағалиев:

«Шәмшінің әні, Шәмшінің әні – әніміз,

Біраздан кейін Шәмші боп кеттік бәріміз» депті.

Қалай дәл тауып айтылған сәтті сөз, сазгерге деген ұлы сағынышты оятатын тамаша тіркес!

Қалдаяқовтың қайталанбас өнер туындыларының қайырмасына қосылып отырып-ақ өзіміздің де қай уақытта Шәмшіге айналып кеткенімізді аңғармай қалған кездеріміз аз емес.

Шәмші әндері шаттықтан сыңғырлаған дауыстарда, қуаныштан балбұл жанған көздерде, сағынысқан ыстық құшақтарда өмір сүреді!

Шәмшінің әндері – өмірдің өзіндей әсем, адам жанындай сұлу!

Шәмшінің шедеврлері әлбетте қазақтың классик ақындарымен айрықша. Оның әндерінен әлбетте Мұқағали Мақатаевтың, Қадыр Мырза Әлінің, Жұмекен Нәжімеденовтің, Төлеген Айбергеновтің, Тұманбай Молдағалиевтің қолтаңбасын кездестірмей өтпейсіз.

«Шәмшіге айт,

Тағы да бір таңдандырсын,

Жындандырсын жүректі, жандандырсын!

Мәңгі өлмес Махаббатым айта жүрер,

Мәңгілік өлмейтұғын ән қалдырсын!» дейді Мұқаң, Мұқағали Мақатаев. Осы бір ауыз өлеңнің өзінен-ақ біздің көз алдымызға ұлы махаббатты сиқырлы сазға бөлеген Шәмші образы айқын келеді.

Шәмші әндерінде дала өмірі мен қала өркениеті астасып жатады. Қол ұстасқан ғашық жас та, қырмандағы еңбекқор егде де Шәмші әнімен тыныстайды.

Қазақ руханиятын байытқан үркердей топтың ішінде Шәмші феномені әрқашан сонысымен дараланып тұрады.

Шәмші – қазақтың кең-байтақ сахарасын ән-құшағына басқан дегдар.

Шәмшіні вальс королі дегенімізбен, оның жігерлі, қайратты, рухты әндері үнемі қазақтың асқақ мінезін танытар еді.

Жүректі шымырлата бойды билеген ғажайып туындылар – қазақтың жаны десек те артық айтқандық емес.

Қазақ руханиятындағы Шәмші шырағы әрдайым жарқырап тұра берсе дейміз!