Мұғалімдер арасындағы қалалық деңгейде өткен кішігірім бір жарыста жүлде алған ұстаздың: «Маған арада бірнеше ай өткесін ойламаған жерден Ақтау қаласының мерейтойлық медалін тапсырды, бекер-ақ алған екенмін, қалай алдым, солай дау, әртүрлі әңгіме, көреалмаушылық, таныс арқылы алды деп күстәналау көбейді. Бірақ мен осы жарыс үшін білдей қаланың медалін береді деп ойламаппын және қажеті де жоқ еді», деп күйінгені бар. Бірде маған облыстық әкімдіктің білдей қызметкері әдемі қораптағы сөлкебайды қолыма масаттана ұстатқаны есімде. Куәлігін сұрағанымда, «Медальда куәлік бола ма? Білмейді екенмін, қазір сұрастырайын», деп телефонға жармасты. Көшеден тауып алмағандығын, не көршінің төсбелгісін сұрап тағып алмағандығын дәлелдейтін әрбір медальдың арнайы куәлігінің болу-болмауын кеңседе отырған мемлекеттік қызметкердің білмеуі – медальдың қадірінің кеткені ме, әлде мемлекеттік қызметкердің өресінің өлшемі ме?
Медаль беруде, мейлі ол мерекелік болсын, жасына, еңбек өтіліне, өңірдегі еңбек еткен жылдарына қатысты белгілі бір талаптар болмайтыны қызық. Кеңестік кезеңде күн ұзағына үй шаруасы, бала қамымен қабаттастырып қи аударып, су тасып, қой жайып, бота арқандап, түйе сауып, қой қырқып, түйе күзеп, жүктерін буып-түйіп жылына 4-5 рет көшіп-қонып, мал шаруашылығына есепсіз еңбек етіп, түні бойы кірпігін бірде іліп, бірде ілмей қой күзеткен әке-аналарымыздың бүгінде көзі тірісі аз. Сол кісілерден медаль түгілі бір қатырма қағаз көрмейміз, бүгінгі әркімге үлестіріліп жатқан сан-сапат медаль мен Алғыс хаттардан да ада. Ол үшін бұлданып жатқан олар да жоқ, тілегі – елдің, жердің, ұрпақтың амандығы! Олардың немерелерімен қатар жандардың алды мемлекеттік, соңы бірнеше мерекелік медальды жарқырата тағып жатқанына ұяласың...
Мысалы, бір айтулы сәттің 25-30 жылдық мерейтойы делік, оның иегері сол датадан сәл үлкен. Қандай тері төгіліп, қандай еңбек сіңіргені белгісіз... Өткен жылы Маңғыстауда бір ауданның 40 жылдық мерейтойы тойланды. Кезінде ауданның аудан болуына үлес қосқан, кеңшардың бүкіл ауыртпалығын арқалаған үлкендер жағы елеусіз қалып, әкімдікте жүрген өндірдей ұл мен қыз төстері жарқырап шыға келді. Дұрыс па, жоқ!
Жуырда Маңғыстауда мерекелік медальға қатысты дау тағы бұрқ ете қалды. Бұл жолы мұғалім, дәрігер немесе қарапайым халық арасынан емес, білдей Маңғыстау облысы әкімі аппаратынан. Қазақстан Республикасының Конституциясына 25 жыл толуына орай дайындалған төсбелгі әкім аппаратындағы 9 бөлімнің басшыларына ғана тиесілі болады. Мемлекеттік қызметтегі өтілі көп болғанымен басшылыққа қолы жетпегендер бар, қатардағы маман болғанымен, басшыдан бетер білек сыбана еңбек ететіндер бар, әйтеуір «даудың басы Дайрабайдың көк сиыры» емес, Конституцияның көрікті медалі болады да шығады. Туындаған дауға қарап «әкім аппараты басшылығы мерекелік медальдарды белгілі бір талаптарға сүйенбей тек басшыларға оңды-солды тарата салған ба?» деген сұрақ туындайды. Екіншіден, өзгелерге үлгі болып, мемлекеттік қызметкер деген атына сай мемлекеттік рәміздерді, құндылықтар мен белгілерді құрметтеуге тиіс аппарат қызметкерлерінің медаль үшін алауыз болуы ұят-ақ. Кінә – басшылықта, ақыры медальды берген екен, белгілі талаптар сақталуы тиіс, әйтпесе жұмыс істейтін, тек мереке сайын медаль алып, омырауы Екінші дүниежүзілік соғыс ардагерлерінің омырауынан да артық болып сөлкебайға сықай толған бөлім басшылары ғана ма? Олардың қарамағында қанша маман қанша жылдан бері қалыс қалып келеді?
Еңбектің еленгені жақсы, алайда өзі жақсы, сөзі мен көзі жақсы, сондай-ақ қызметі жақсыларға уыстай үлестіріліп, соңы айқай-шуға апаратын, кей жағдайларда өзінің шын иесін таппай, кім көрінгеннің кеудесінде мұңайып тұратын мерекелік медальдарға жаным ашиды...
Ал мемлекеттік марапаттар туралы әңгіме өз алдына үлкен тақырып.
Маңғыстау облысы
