Ағымдағы жылдың 1 қазанына қарай қазақстандықтардың БЖЗҚ-дағы жинақталған зейнетақы қаражаты өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 20,1% -ға ұлғайып, 12,5 трлн теңгені құрады. Бұдан бір жыл бұрын ол 10,4 трлн болатын.
Жинақтың өсуі депозиттердің барлық түрлері бойынша байқалады. Негізгі сома дәстүрлі түрде міндетті зейнетақы жарналары (ОПВ) есебінен қалыптасты және 12,2 трлн теңгені құрады немесе жинақталған қаражаттың 97,6% құрады, жылдық өсім 19,9% құрады.
Міндетті кәсіби зейнетақы жарналары бойынша зейнетақы жинақтарының мөлшері (OPPV) бір жыл ішінде 29,3% өсіп, 302 млрд теңгеге жетті (2,4%). Сонымен бірге ерікті зейнетақы жарналары бойынша зейнетақы жинақтарының мөлшері (ЖЗҚ) бір жыл ішінде 12% -ға өсіп, 2,1 млрд.теңгеден асты. Ерікті жарналардың жинақталуы соңғы бес жылда орта есеппен жылына 5,8% өсуде.
Жалпы, халықтың зейнетақы жинақтарының мөлшері зейнетақы жарналары, сондай-ақ салымшылардың шоттарына есептелген инвестициялық кірістер есебінен қалыптасады. Ағымдағы жылдың тоғыз айында салымшылардың шотына жалпы сомасы 775,7 млрд.теңге зейнетақы жарналары түсті, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен (714,1 млрд теңге) салыстырғанда 8,6% артық.
Есептелген инвестициялық кіріс бір жыл ішінде екі еседен астам өсіп, шамамен 1,1 трлн теңгеге жетті. Яғни, салымшының есепшотына салынған әр теңге үшін шамамен 1,5 теңге кіріс есептелген.
Қазақстанда 1998 жылы жинақтаушы зейнетақы жүйесі енгізілген күннен бастап 2020 жылдың 1 қазанына дейін таза инвестициялық кіріс 5,4 трлн теңгеден асты, бұл зейнетақы жинақтарының жалпы көлемінің 40% -дан астамын құрайды.
Еске сала кетейік, Қазақстанда ЖЖ құру кезінде 40 жыл ішінде жинақталған салымдар салымшының зейнетақы шотындағы жалпы соманың шамамен 70-80% құрайды деп болжанған болатын. Көріп отырғаныңыздай, бұл көрсеткіш әлі де қол жетімді
Ұлттық Банктің БЖЗҚ активтерінің сенімді басқарушысы ретіндегі инвестициялық қызметінің нәтижесінде, сондай-ақ шетелдік валюта бағамдарының құбылмалылығына және қаржы құралдарының нарықтық құнының өзгеруіне байланысты есептелген инвестициялық кірістің мөлшері 2020 жылғы қаңтар-қыркүйекте 1,1 трлн теңгені құрады - 586,6 млрд.теңгеге өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда (525,2 млрд теңге).
БЖЗҚ инвестициялық кірісінің құрылымындағы негізгі үлесті бағалы қағаздар бойынша сыйақы түріндегі кірістер, оның ішінде орналастырылған депозиттер мен кері РЕПО операциялары бойынша кірістер құрайды (55,1%, немесе 612,3 млрд теңге), сондай-ақ шетелдік валютаны қайта бағалаудан түскен кірістер ( 32,8%, немесе 364,8 млрд теңге).
Жалпы, 2020 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша БЖЗҚ салымшылары үшін соңғы 12 айдағы зейнетақы активтерінің кірістілігі (2019 жылдың қазанынан 2020 жылдың қыркүйегіне дейін) 11,38% құрады, инфляция 7%. Осылайша, соңғы 12 айда БЖЗҚ зейнетақы активтерінің нақты кірісі 4,38% -ды құрады.
Егер ұзақ мерзімдерді қарастыратын болсақ, онда Қазақстан Ұлттық Банкі активтерді басқару кезінде 2014 жылдан бастап 2020 жылдың 1 қазанына дейін кірістілік 86,3% құрады, инфляция деңгейі 65,1%. Зейнетақы активтерінің нақты кірісі 21,2% -дан асты.
Елде 1998 жылы жинақтаушы зейнетақы жүйесі енгізілген күннен бастап 2020 жылдың 1 қазанына дейін жалпы инвестициялық кірістілік 595,23% құрады, инфляция 482,22% құрады.
Осылайша, зейнетақы активтерінің нақты кірісі 2020 жылдың 1 қазанындағы барлық кезең бойынша 113,01% -ды құрады.
Жалпы, БЖЗҚ зейнетақы активтерінің жоғары оң кірісі инвестициялық портфельді сауатты басқарумен қамтамасыз етіледі. Осы факторды ескере отырып, халықтың зейнетақы жинақтарының жалпы көлеміндегі инвестициялық кірістің үлесі мезгіл-мезгіл артып отырады.
Зейнетақы активтері нарықтық шарттарда әр түрлі қазақстандық және шетелдік қаржы құралдарына инвестицияланады. Зейнетақы активтерін басқару тиімділігін арттыру және соның салдарынан ұзақ мерзімді перспективада зейнетақы жинақтарының кірістілігін арттыру үшін БЖЗҚ инвестициялық портфелі кезең-кезеңімен әртараптандырылып отырады. Сонымен, егер 2019 жылдың қыркүйек айының соңында БЖЗҚ-ның инвестициялық портфеліндегі мемлекеттік бағалы қағаздардың (МБҚ) үлесі 37,7% немесе 3,9 трлн теңгені құраса, биыл олардың үлесі 44,4% немесе 5,6 трлн теңге.
Сонымен бірге, шетелдік банктердегі депозиттер (2019 жылы 2,7% -дан 2020 жылы 4,9% -ға дейін) және халықаралық қаржы ұйымдарының бағалы қағаздары (2,9% -дан 3,4% -ға дейін) үлесінің ұлғаюы байқалады.
Сонымен қатар, зейнетақы активтерін әртараптандыру және табыстылығын арттыру бойынша жүргізіліп жатқан жұмыс шеңберінде 2019 жылдан бастап валюта портфелінің бір бөлігін шетелдік басқарушы компанияларға кезең-кезеңімен беру процесі басталды. Ағымдағы жылдың 1 қазанына қарай сыртқы басқарудағы активтер көлемі 6,5 еседен астамға көбейіп, 659,6 млрд теңгені немесе жалпы инвестициялық портфельдің 5,3% -ын құрады (бір жыл бұрын - 98,9 млрд теңге, немесе 0,9%). Қабылданған шаралар оң нәтиже беруде. Ағымдағы жылдың тоғыз айының қорытындылары бойынша сыртқы басқарудағы активтер бойынша инвестициялық кірістер 5 еседен астамға өсіп, 84,5 млрд теңгені құрады.
Зейнетақы активтерін басқарудың инвестициялық стратегиясы кірістілікті арттыруға және зейнетақы активтерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталғанын атап өткен жөн. Тиісінше, зейнетақы активтері негізінен тәуекелдің минималды деңгейіндегі қаржы құралдарына салынады. Бағалы қағаздармен / эмитенттерден халықаралық масштабта AAA-дан BBB-ге дейінгі рейтингтік қаржылық құралдар инвестициялық портфельдің шамамен 85,68% құрайды. Сонымен қатар, «BB +» -ден «B−» -ге дейін бағаланған қаржы құралдары 11,92%, «B−» -дан төмен - 0,55% құрады. Рейтингі жоқ қаржы құралдары тек 1,73% құрады. Осылайша, халықтың зейнетақы салымдары қорғалған деп санауға болады, ал тәуекелдер іс жүзінде жоқ.
