Бұл концерттің бұрынғылардан ерекшелігі сол – кеш монолог опера жанрында өткізіліп отырған алғашқы мазмұнды жоба. Талғампаз тыңдарман Абай әндері орындалған музыка кешінде Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты баритон Шахимардан Әбілов пен әншінің шәкірттері, вокалдық өнердің хас шеберлері – Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері сопрано Жұпар Ғабдуллина, меццо-сопрано Дина Хамзина, тенор Жан Тәпин сынды опера майталмандарының өнерін зор ықыласпен қабыл алды. Ал бағдарламаның аспаптық бөлімін «Бозайғыр» қобызшылар квинтеті мен пианист Раушан Бескемпірова ұсынды.
«Абайға тағзым» және «Абаймен сырласу» атты екі үлкен бөлімнен тұратын кеш шымылдығы «Бозайғыр» қобызшылар тобының орындауындағы «Құрмет» орденінің кавалері, қобызшы Жанар Жүсіпованың «Тұран. Абай жолы» күйімен түріліп, әрі қарай Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Ш.Әбіловтің орындауындағы ұлы ақынның «Қарашада өмір тұр», «Бойы бұлғаң», «Біреуден біреу артылса», «Сегізаяқ» әндерімен өз жалғасын тапты. Әр әннің әлқиссасын Абай өлеңдерін оқумен әрлеген әнші тыңдарман көңілін ерекше толқынысқа бөледі.
– Менің шығармашылығымда Абай рөлінің маңызы зор. Ең алғаш консерваторияны тәмамдайтын жылы дипломдық жұмыс ретінде орындаған бейне мен үшін барлық шығармашылығымның темірқазығына айналғандай. Әйгілі партияны қанша мәрте орындасам, өзім үшін сонша мәрте жаңалық ашамын. Мен Абай бейнесіне кездейсоқ келген жоқпын. Ұзақ дайындықпен, ізденіспен келдім. Мәселен, ұлы ақынның сахнадағы бейнесін сәтті шығару үшін ең әуелі романстарын орындадым. Одан кейін ұлттық композиторларымыздың мұрасына ден қойдым. Абайға түсу үшін әлемдік классиканың озық майталмандары – Шуберт, Малер, Чайковский, Рахманиновтардың шығармаларын шырқадым. Абай маған үлкен мектеп болды. Нағыз шеберлігім шыңдалар сынақ болды десем де артық айтқандық емес. Міне, қанша жыл айтулы партияны орындап келемін, бірақ әлі күнге дейін кемеңгер бейнесінің кілтін таптым деп айта алмаймын. Қанша мәрте ойнасам да, бәрібір бірдеңе жетіспей тұрады. Абай – мен үшін жұмбағы шешілмес түпсіз терең тұңғиық. Абыз рөлі кез келген өнер адамы үшін қалпақпен қағып алатын жай дүние емес. Бұл – классика, үлкен философия. Ойнап жүріп ойланасың. Тазарасың. Сонысымен де Абай бейнесі биік, қастерлі. Мысалы, мен шетелде Абай рөлін талай мәрте сахна төріне алып шықтым. Сонда операның отаны саналатын елдердің талғампаз көрермені аузын ашып, тапжылмай тұрып қалған сәтіне куә болдым. «Не деген деңгей!» деп таңырқасқан халықтың қарасында тіпті шек жоқ. Көрдіңіз бе, бұл – Абай бейнесінің күрделілігі, тереңдігі. Осыдан бірнеше жыл бұрын Еркеғали Рахмадиев маған арнап «Абылай хан» операсын жазды. Либретто авторы – Әбіш Кекілбаев. Аталған шығармада Бұқар жыраудың партиясын орындадым. Осы рөл арқылы Мемлекеттік сыйлыққа ие болдым. Композитордың Бұқар жыраудай кесек бейнені маған арнайы тапсыруының сыры Абайда жатыр. Талай жыл Абай партиясын орындап шыңдалғандығымды ескере отырып, Еркеғали Рахмадиев осы рөлді маған арнап жазып шыққан болатын. Менің бойтұмарым – Абай», дейді өнер иесі.
Осы тұста айта кететін тағы бір жайт – әнші Шахимардан Әбіловті үлкен шығармашылық иесі ғана емес, қазақтың ұлтжанды перзенті ретінде танытатын азаматтық ісі – музыкасын Еркеғали Рахмадиев жазған Абайдың «Қалың елім, қазағым, қайран жұртым» романсына екінші ғұмыр сыйлауы дер едік. 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы жанына батқан өнер иесі Қазақстан композиторлар одағының кезекті пленумында осы туындыны ортаға шығып орындап, батыл мінез көрсетеді. Өйткені қылышынан қан тамған қиын кезеңде мұндай шығарманы орындау үлкен ерлік еді. Ал ән болса ұлттық қасіретті, қазақ мұратын күңірентіп тұр. Сөйтіп, 86-ның ызғарлы оқиғасынан кейін көңілі жабырқап жүрген көпшіліктің ішіндегі қатпарлы буырқаныс, қалың шерді қозғайды. Осы орындаудан кейін көзіне жас алып, күңіренбеген жан қалмады. Әу баста ән авторының өзі «Бұл қалай болар екен?» деп тіксініп, жүрегіне діріл ұялатып үлгергенімен, кейін пафосы керемет, әлемдік деңгейдегі әлеуеті күшті романсының талантты әншінің орындауында жарыққа шығып, жария болғанына ерекше риза болып, көкірегін қуаныш кернеді. Бір қызығы, бұл романсты Рахмадиев ертеректе жазған екен. Алайда алғашқы тыңдаудан кейін «бағы жанбай», шаң басқан тартпада қалып қойған туындыны үлкен сахнаға қайта алып шығып, екінші ғұмыр сыйлаған Шахимардан Әбілов шеберлігіне ән авторы да, тыңдармандары да сол жолы дән риза болады. Осы оқиғадан соң шабыты ашылып, көңілі көтерілген композитор сол қуаныштың әсерімен әйгілі әннің байғазысына тағы да бірнеше романсты өмірге әкеледі. Төлеген Мұхамеджановтың әншіге Абай әндеріне жазған романстарынан жасаған тамаша тартуы да өрелі өнер иесінің репертуар қорын байытып, үлкен сахналарда еркін концерт беруіне кең жол ашып берді. Міне, Төлеген Мұхамеджановтың сол Абай өлеңіне жазылған әуезді әндер циклы араға тура 33 жыл салып «Астана Опера» театрында қайта шырқалып отыр. Айтулы өнер оқиғасына композитордың өзі арнайы қатысып, зор ризашылығын білдірді. Осылайша, Абай шығармашылығы үндестірген әнші мен композитор арасындағы шығармашылық тамаша тандем көпшілік тыңдарманды тәнті етті.
Рас, сахна аталатын киелі кеңістікте әнін орындап, қошеметке бөленуді ғана қанағат тұтпай, ұлттың жанына жақын жүріп, музыка арқылы азаматтық позициясын білдіре алатын таланттар өнерде өте сирек. Сол аздың алды осы Шахимардан әнші десек, титтей де артық айтқандығымыз емес. «Астана Опера» сахнасында өткен ұлы Абай рухына арналған «Бір жерде бірге жүрсең басың қосып...» атты мазмұнды музыкалық кеш – ойымыздың дәлелі.
