Шекаралық аудандардың мәселесі «Egemen Qazagstan» газетінде бірнеше рет көтерілген де. Нәтиже жоқ емес, шекараға таяу жатқан бес ауданның 2020-2024 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының кешенді жоспары құрылып, бірқатар жұмыс қолға алынды. Кешенді жоспар бойынша түу түкпірдегі Марқакөл ауылына да айрықша көңіл бөлініп отыр бүгінде. Көңіл бөлінбегенде, халқы қопарыла көшіп, ауылдары қаңырап қалған өңірлердің бірі сол еді. Еліміз етек-жеңін жиып, еңсесін тіктеген соң да марқалықтардың маңдайы шылқыған жоқ. Күні бүгінге дейін жетімнің күйін кешіп келген. Биыл ғана кешенді бағдарламаның арқасында мектептер, ауылдық аурухана, мәдениет үйі күрделі жөндеуден өтті. Ауруханаға енді құрал-жабдықтар сатып алынбақ. Хирург пен гинеколог мамандар шақырылып, баспанамен қамтылыпты.
Баспана демекші, облыс әкімінің тікелей тапсырмасымен Марқакөл ауылындағы Крахмаль көшесінің аяқ жағында қос пәтерлі 5 тұрғын үйдің құрылысы басталған. Алдағы уақытта бұл үйлер көпбалалы аналар мен аз қамтылған отбасыларға «Шаңырақ» бағдарламасы арқылы сатылатын көрінеді. Марқакөл ауылдық округінің әкімі Рустембек Кемешовтің айтуынша, іргетасы қаланып үлгермеген үйлерге құда түсушілер көп сияқты. Сол үшін де шығар, жеке кәсіпкерлердің күшімен тағы бес үй салу жоспарда бар екен. Алайда ауылдықтар үйлердің бос қалып жатқанына жандары ауырады.
– Бұрынырақта ел «үйім өтсе көшемін» деп отыратын. Қазір сатып алушы табылмаса да есігіне қара құлып іледі де, кете береді. Бос үйлер көп. Ал бюджеттің ақшасын шығындап, жаңа үй салып жатқандарын түсінбедім. Ауылға халық сыймай жатса жарайды, үй салуға болар еді. Оның өзінде қалқайып бос тұрған үйлерді жөндеп берсе, әлдеқайда тиімді болмай ма?! Ең дұрысы, алдымен ауылда жұмыс орындарын ашу керек. Әйтпесе Марқакөлдің ортасына алтыннан сарай соқса да халық тұрақтамайды, – дейді ауыл тұрғыны, зейнеткер Абзалбек Мұхаметжанов.
Марқакөлдің орталығына алтыннан сарай соғылмаса да, Нұр-Сұлтандағы «Бәйтеректің» көшірмесі орнады, Күршімдегідей Абайдың қоладан құйылған ескерткіші бой көтерді. Мүсіннің жан-жағы абаттандырылды, электр шамдары тартылды. Сондай-ақ ауыл ажарын аша түсетіндей әуенді субұрқақ іске қосылды. Мұндағы музыкалық субұрқақтың ұзындығы 12 метр, ені 9 метрді құрады. Ауылдың ішіндегі жеті көшеге жарық тартылып, 8 көше асфальтталды, он көшеге қиыршық тас төгілді. Үш бірдей балалардың ойын алаңы салынды. Футбол алаңы бар. Аудан басшылығының айтуынша, соңғы отыз жылда мұндай жұмыстар қолға алынбаған екен. Біздің де жетімнің күйін кешті деп отырғанымыз сол емес пе?!
– Ауылда атқарылып жатқан жұмыстардың барлығына дерлік жергілікті азаматтар тартылды. Геологиялық зерттеу жүріп жатқан «Маңқа» кен орнында да ауылдың жиырма шақты тұрғыны жұмыс істеп жүр. Биыл Марқакөл ауылдық округінде ғана 1 млрд-ға жуық қаржы игерілді, – дейді округ әкімі Рустембек Кемешов.
Округ әкімі ауылшаруашылық саласында атқарылған жұмыстарды да тізіп шықты. Мәселен, егістікті суару мақсатындағы «Щукинский» және «Сандықтоған» атты үлкен екі каналдың көздері ашылған. Су жеткен соң бос жатқан 600 гектар алқапқа бидай, арпа, көпжылдық шөптер егілген. Округтің шаруа қожалықтары техникаларға қол жеткізіп жатыр. Тарбағатай ауданындағы «Ықыбай» шаруа қожалығынан асыл тұқымды 37 бұқа әкелінген. «Нұрәлі» шаруашылығының базасында сүт фермасы салынып, келер күндері жұмысын бастамақ ниетте. Жанынан 1000 басқа арналған бордақылау алаңы бой көтерген.
Сонымен қатар ауыз су мәселесі де толық шешімін тапқанға ұқсайды. Ауылдан бес шақырымдай жердегі Үшқұдық бастауынан шығып жатқан суға құбыр тартылып, су жинақтайтын орынға жеткізген.
Р.Кемешов ертеңгі күнге құрылып отырған жоспарларымен де бөлісті.
– Дене шынықтыру-сауықтыру кешенін салу үшін жер белгіленіп қойды. Келесі жылы 24 пәтерлі үйлердің бірін жөндеп, ауылға келген жас мамандарды, мұғалімдерді баспанамен қамту ойда бар. Сол көп қабатты үйді жөндеп, ашсақ қалада пәтер жалдап жүрген жастар келеді деп ойлаймын. Поштаның үш қабатты ғимараты аукцион арқылы сатып алынды. Келесі жылы жөнделіп, сауда орталығы ретінде ашылмақ. Даладағы дүңгіршектердің барлығын сонда жинақтаймыз. Атқарылып жатқан жұмыстардың барлығы биылмен шектелмей, алдағы уақыттарда жалғасын таба береді, – дейді округ әкімі.
Р.Кемешовтің сөзіне сүйенсек, халықтың басқа жаққа көшуі тоқтады. Керісінше шағын ауылдарға көшіп келіп, шаруашылық ашып жатқандар бар. Шаруашылықтары шалқып жатса, нұр үстіне нұр, әрине. Бірақ осыдан бірнеше жыл бұрын Марқакөлде шұжық цехы мен сүт зауыты ашылып, өзін өзі ақтай алмаса керек, қайта жабылып қалған. Тұрғындардың пікірінше, цех, зауыт сынды жұмыс орындарын ашпайынша, түкпірдегі халықты ұстап қалу қиын. Оның үстіне отын-көмірдің бағасы да қымбат көрінеді. Ағаш отынның текше метрі 20 мың теңгеден басталса, Қаражырадан жеткізілетін көмірдің тоннасы – 25 мың теңге. Қысы қытымыр Марқа өңірі үшін бұл да – үлкен мәселе. Қорыта айтқанда, шекара шебіндегі елге шынайы жанашырлық керек.
