Қызылжар тарихи қала. Мұнда тарихи, мәдени ескерткіштер көп. Соның көшбасшысы Абылай ханның ақ үйі. Қазақ халқының ұлы ханына арналып салынған осындай ғимарат еліміздің басқа ешбір түкпірінде жоқ. Облыста биыл карантиннің көп уақыт болғанына қарамай оған 3 мыңдай адам келіп, тамашалаған. Ал онлайн режімде музейді және онда болған шараларды көрген адамдар саны 30 мыңға жуық. Жаман індеттің кесірінен 2020 жылғы жоспарланған біршама ауқымды шараларды шегеруге тура келген. Соның өзінде Ақмола облыстық тарихи-өлкетану музейінде «Ордасы болған мекен Абылайдың» атты көрмені Көкшетау қаласының тұрғындары мен қонақтарына ұсынған. Сонымен қатар қазан айында 5-ші облыстық экскурсиялар байқауы сәтті өткен. «Жалпы, жоспар бойынша 11 айдың көлемінде 114 онлайн шаралар өтті. Келесі 2021 жылға Ақмола облысы тарихи-өлкетану музейіннен «Өркениетті қазына», Семей қаласыннан «Абайдың асыл мұрасы», Мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби-мемориалды «Жидебай-Бөрілі» Абай музей-қорығының көрмелері жоспарланған. «Рухани жаңғыру» бағдарламасын жүзеге асыру мақсатында 2020 жылғы қыркүйек айында "Syrly oiúlar" көрмесі жарық көріп, 2021 жылға Тәуелсіз Қазақстанның 30 жылдығына арналған «Aģash tamyrymen, adam dosymen myqty» атты көрме жоспарланып отыр», дейді музейдің директоры Аян Садаев. Тек осындай айрықша музейдің маңызын облыс көлемінде ғана қалдырмай, оған республикалық музей мәртебесін беру мәселесі шешілсе – нұр үстіне нұр болар еді.
Жалпы, көрермендерді тарту мақсатымен 2018 жылдан бері Солтүстік Қазақстан музейлеріне кіру тегін. Соның арқасында облыс музейлеріне келетін адамдар саны 2019 жылы 20 пайызға артып, 172 мың адамға жетті.
Әлемдегі тамаша музейлер келушілерге тарихи таным мен білім ғана емес, мәдени-демалыс қызметін де көрсететінін ескеріп, СҚО басшылары да музейлердің ішінен демалыс орындарын ұйымдастыруды қолға алып отыр. Айта кету керек, ондайларды біз де өз көзімізбен көргенбіз. Вашингтондағы ІІ Дүниежүзілік соғыс тарихының музейінің ішін аралап жүріп, тынығатын, шәй ішіп сергитін орындардың да жарақталғанын көріп, риза болған едік. Енді біздің басшылар да сондайды ескеріпті.
Қызылжардың ең орталық, тарихи көшесінде төңкеріске дейін татар көпесі Ганшиндердің дүкені болған әсем ғимаратқа орналасқан облыстық тарихи-өлкетану музейінде сондай қызмет көрсетулер қолға алынбақшы. Аумағы 2400 шаршы метрді алатын бұл музейде 350 мыңнан артық экспонаттар бар. Оларды қызықтап келушілер өзіміздің елден ғана емес көршілес Ресей Федерациясынан да жетіп артылады. Туристердің тартымдылығын арттыру үшін осы музейдің ауласында «Қызылжар арт орталық» атты қызықты жоба іске асырылып жатыр. Оның мәнісі - осы жерде шығыстық, еуропалық асүйлерінің тағамдарын дайындайтын арт-кафе ашылмақшы. Оның жұмысы күні бүгінге дейін созылып, әлі де жүріп жатыр. Арт-кафе туристерге тартымды болар деген үміт бар. Осы жерде түрлі музыкалық шығармалар да орындалып, туристердің көңілін көтеру жоспарланған. Сонымен бірге осы жер түрлі шығармашылық адамдары – жазушылар, ақындар, әртістер, суретшілер бас қосатын орталық болар деген болжам бар.
Сонымен қатар осы жердегі алаңда көрме-галлерея да ұйымдастырылмақшы. Онда қолөнершілердің тамаша бұйымдары, суретшілердің картиналары, ақын-жазушылардың кітаптары қойылатын болады. Айта кететін жайт, бүгінгі таңда облыста ағаш пен темірден түрлі бұйымдар жасайтын 120 қолөнер шебері бар.
Қызылжардың Потанин көшесі қалаға Солтүстіктен енетін жолда. Осы көшемен Ойқаладан көтерілген жолаушы Абылайдың ақ үйінің қасымен өтіп, қалаға кіреді. Осы Потанин көшесін ашық аспан астындағы музей қылу жоспары да бар. Мұндағы кейбір ескі үйлер жаңаланып, тарихи келбетін тапқан. Қазақ, татар, орыс, қоқан, шалақазақ байлары мен көпестері салдырған әсем безендірілген үйлер алғашқы қалпына келтіріліп, қаланың бұрынғы көркін көз алдыңа келтіреді.
Сонымен бірге қаланың орталық көшесі – Қазақстан Конституциясының басында орналасқан татар көпесі Шамсудиновтың дүкен үйін қалпына келтіру де қолға алынып отыр. Бұл бір кезде компартия органдарына беріліп, обком болған, одан кейін ұзақ жылдар бойы облыстық аурухана болды. Айхай жекешелендіру жылдарында біреуге арзанға сатылып, ол керекті құрылыс материалдарын суырып алып, үйдің қаңқасын ғана қалдырып, тайып тұрған. Енді сол үйді де қаланың бір тарихи ескерткіші ретінде қалпына келтіру қолға алынбақшы. Бүгінгі Қызылжарда экономикалық дамумен қоса осындай тарихи-мәдени мұраларды қалпына келтіру де қолға алынуда.
