Әдебиет • 01 Қаңтар, 2021

Жыл әңгімесі

1034 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Жазушы, халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты Нұржан Қуантай­ұлының «Қазақ әдебиеті» газетінде жарияланған «Үрейлі үш күн» атты әңгімесі оқыр­­ман қауымның назарын ауда­рып, біршама уақыт бойы әлеу­меттік желіде талқы­ланды.

Жыл әңгімесі

Қазақ әдебиетіне жаңа бір тыныс болып сезілген бұл шығарма антиутопия жанрында жазылған. Мазмұны да, формасы да өзгеше стильдегі һәм болашақты болжаған әңгіменің ауаны ерек, оқиғасы ауыр. Бұл туралы автордың өзі: «Үрейлі үш күн» әңгімесінің бірнеше астары бар, оны толық көрсету үшін арнайы талдау жасау керек болады. Әсілі, антиутопия (немесе дистопия) жанры – шетел әдебиетінде сұранысқа ие жанр. Бұл жанр қисық айна сияқты, оқырманға қазір кім екенімізді немесе келешекте қайда барып ат шалдыратынымызды көр­сетіп кетеді. Әлемдік классика деп саналатын «1984» немесе «Фаренгейт бойынша 451 градус» антиутопия романдарының әлі күнге дейін оқылатыны содан болса керек (өкініштісі, осын­дай шығармалар қазақ тіліне аударылмай жатыр). Ал адам­зат қоғамы үлкен өзгеріс қар­саңында тұр, алдымызда әлеу­меттік, техногендік проблемалар бар екені тағы белгілі. Сол заманға жеткенде адам өзі­нің адамшылығын сақтай ала ма, жоқ па, «Үрейлі үш күн»­ осы мәселелерге жауап із­дейді», дейді. Ал әдебиетші, сын­шы Амангелді Кеңшілікұлы бұл әңгіменің қазақ прозасына белес болатынын айтады. «Антиутопия көптеген қазақ қаламгерлерінің тісі батпай жүр­ген қиын  жанр еді.  Кезінде бәріміз де Кобо Абэнің «Баса-көктеп кір­гендер»,  Евге­ний Замятиннің «Біз» шы­ғар­­ма­ла­рын сүйсініп оқыған бо­ла­­тынбыз. Осыдан бірнеше жыл бұрын Нобель сыйлығын ен­шілеген Кадзуо Исигуроның ең мықты шығармасы да оның «Қол үзбе менен» деп аталатын антиутопиялық романы. Нұржанның мына әңгімесі дәл бүгінгі таңдағы қазақ прозасы үшін үлкен жаңалық», деді.

 

 

Ерлан ЖҮНІС, Маржан Әбіш,

«Egemen Qazaqstan»