– 2020 жылдың желтоқсан айында Ресейдің ветеринарлық және фитосанитарлық қадағалау жөніндегі федералдық қызметі (Россельхознадзор) «Green Capital Kazakhstan», «Green Land Alatau» ЖШС өнімдерінде қызанақ жемістерінің қауіпті вирусы (Tomato brown rugose fruit virus немесе ToBRFV) анықталғанын, «Greenhouse-Qaztomat» ЖШС өндіретін қызанақты өз елдерінің аумағына енгізуге шектеу қойғаны туралы хабарлама жіберді. Осыған байланысты Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік инспекция комитеті шұғыл түрде ресми тексеру ұйымдастырды, – деп хабарлады министрліктің баспасөз қызметі.
Хабарламада айтылғандай, өсімдіктер карантині жөніндегі мемлекеттік инспекторлар, сондай-ақ «Фитосанитария» РМК, «Фитосанитарлық диагностика және болжамдар әдістемелік орталығы» РММ және «Республикалық өсімдіктер карантині орталығы» ММ мамандары ПТР-талдау жүргізу мақсатында сынамаларды алу үшін «Greenhouse-Qaztomat» ЖШС-де комиссиялық тексеру жүргізді. Талдау үшін Ресей Федерациясының «Бүкілресейлік өсімдіктер карантині орталығының» жедел тесттері қолданылды. Ықтимал қателер мен келіспеушіліктерді болдырмау үшін зертханалық талдау әдістері ресейлік ұйымның мамандарымен бірге жасалды. Сараптама қорытындысы бойынша «Greenhouse-Qaztomat» ЖШС өнімдерінде ToBRFV вирустары анықталмаған.
– Сондай-ақ объективтілік үшін компания өз бастамасы бойынша өнімнің сынамаларын «Groen Agro Control» тәуелсіз зертханасына (Нидерланд) жіберді. Қосымша зерттеу нәтижелері бойынша жылыжай шаруашылығында вирус анықталған жоқ. Осындай комиссиялық тексерулер «Green Capital Kazakhstan» және «Green Land Alatau» жылыжай шаруашылықтарында жүргізілді. Ол жерлерде де вирус анықталмады. Ресми тексерулердің нәтижелері ветеринарлық және фитосанитарлық қадағалау жөніндегі Федералдық қызметке хабарланды, – деп хабарлады Ауыл шаруашылық министрлігі.
Агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік инспекция комитеті Россельхознадзордың іс-әрекеті ЕАЭО туралы шарттың талаптарын өрескел бұзады және жасанды кедергі болып табылады деп есептейді. Осыған байланысты Ауыл шаруашылығы министрлігі Еуразиялық экономикалық комиссияға жүгінуге ниетті.
Сонымен қатар Ауыл шаруашылығы министрлігі вирустарды анықтау фактілерінің дұрыстығына күмән келтірді. Себебі Россельхознадзордың Свердлов референттік орталығы 2020 жылғы 11 желтоқсанда «Greenhouse Kazakhstan» ЖШС өнімі қауіпті деп қорытынды шығарған. Алайда компания 24 желтоқсанда сол партиядан сынамалар алып, Бүкілресейлік өсімдіктер карантині орталығының зертханасында қайта сараптама жүргізуді талап еткеннен кейін, аталған өнімнің тазалығын растайтын қорытынды алған.
Қазақстандық қызанақ пен бұрыш өнімдерінен вирус таралады деген ақпаратқа байланысты Ауыл шаруашылығы министрлігі Агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік инспекция комитеті еліміздің барлық жылыжай шаруашылықтарына және республика аумағына алып келетін қызанақтарға кешенді тексеру ұйымдастырды. Зертханалық сынақтардың қорытындысы бойынша жылыжай шаруашылықтарында вирус анықталған жоқ.
Десек те, 16 жағдайда Әзербайжаннан келген қызанақтан вирус анықталғанын айта кету керек. Қауіпті вирус жұққан қызанақ тиелген барлық көлік шекарадан жүк экспорттаушы елге кері қайтарылды.