Өмір сапасы мен оның ұзақтығы денсаулыққа тікелей тәуелді. Денсаулық көбінесе біз жейтін және ішетін нәрсеге, өмір салтына, сондай-ақ медициналық қызметтердің сапасы мен қол жетімділігіне байланысты.
«Денсаулық» қауымдастығын құрудың бастамашысы «Аман-саулық» ҚҚ президенті, денсаулық сақтауды ұйымдастырушы дәрігер, Науқастардың қауіпсіздігі және құқықтарын қорғау жөніндегі халықаралық бастаманың мүшесі Бақыт Түменова болды.
«Әлемдік тәжірибе зиянды азайту стратегиясы арқылы денсаулыққа қауіпті азайту үшін күш пен тәжірибені біріктірудің маңыздылығын көрсетеді. Сондықтан Қазақстанда инфекциялық емес аурулардың қауіп факторларының зиянын азайту мәселелерімен мақсатты түрде айналысатын «Денсаулық» қауымдастығын құратын кез келді деп ойлаймын. Бұл ғалымдар, медицина қызметкерлері, бизнес, бұқаралық ақпарат құралдары мен ҮЕҰ одағы болады. Қауымдастықтың қызметі денсаулыққа зиянды азайту стратегиясын әзірлеуге, халық арасында дұрыс өмір салты мен салауатты әдеттердің маңыздылығын насихаттауға, аурулардың алдын алуға, сондай-ақ мемлекеттік органдармен, қазақстандық және шетелдік ұйымдармен, ғылыми қоғамдастықтармен әріптестік қатынастарды жолға қоюға бағытталатын болады. Сарапшылар мен тәжірибелі дәрігерлерді, ғалымдарды, бизнес пен ҮЕҰ өкілдерін ынтымақтастыққа шақырамын», деді Бақыт Түменова.
Көптеген жұқпалы емес аурулардың ішінде ДДҰ өлім-жітімнің жоғары деңгейіне байланысты ең қауіпті 4 түрді анықтайды: жүрек-тамыр аурулары, мысалы, жүректің ишемиялық ауруы және инсульт, онкологиялық аурулар, өкпенің созылмалы респираторлық аурулары және қант диабеті. Жаман әдеттер де осы аурулардың даму қаупіне әкеледі: маскүнемдік, нашақорлық, темекі шегу, дұрыс тамақтанбау және көп қозғалмау.
Бір сәтте адамдардың жаман әдеттерін өзгерту мүмкін емес, сондықтан зиянды азайту стратегиясы бүкіл әлемде тиімді жүзеге асырылады. Бұл әр адамның денсаулығын сақтауға бағытталған және денсаулыққа зиянды мінез-құлыққа тыйым салуға емес, зиянды салдарды азайтуға және мінез-құлықты қауіпсіз етіп өзгертуге бағытталған тәсіл.
2017 жылдың мамыр айында «Аман-саулық» ҚҚ базасында ИЕА тәуекел факторларын төмендету бойынша жұмыс тобы құрылды, оның құрамына Бақыт Түменова бастаған республиканың сараптамалық қоғамдастығы мен мемлекеттік органдарының 11 өкілі кірді.
3,5 жыл бойы жұмыс тобының мүшелері баспасөз конференциялары мен әлеуметтік акциялар өткізді, ИЕА проблемаларының заманауи тәсілдері мен шешімдерін талқылады. Олар сондай-ақ баспасөзде белсенді сөз сөйледі, халықаралық конференцияларға қатысты, халықаралық тәжірибені зерттей отырып, өз зерттеулерін жүргізді, Үкіметке талдау жазбаларын дайындады. Сондай-ақ, осы кезеңде Ресей, Украина, Қырғызстан, Армения, Ұлыбритания, Австралия, Австрия, Израиль және Американың халықаралық ғылыми қоғамдастықтарымен серіктестік орнатылды.
Топ сарапшылары «Инфекциялық емес аурулардың қауіп факторларынан болатын зиянды азайту тұжырымдамасы» жобасын әзірлеп, ұсынды. Ол ҚР Денсаулық сақтау саласын дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасы аясында денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік саясаттың міндеттерін тиімді іске асырудың құралы болып табылады.
Жұмыс тобының мүшелері өз зерттеулерін жүргізді. Онда ағымдағы жағдайды және қазіргі үрдістерді талдау негізінде зиянды азайту тұжырымдамасын іс жүзінде іске асырудан ықтимал экономикалық тиімділікке баға берілді. Есептеулер зиянды азайту стратегиясының қағидаттарын қолданған кезде мемлекет 2019-2030 жылдар аралығындағы кезеңде 387,1 млрд теңгені немесе жыл сайын 38,71 млрд. теңгені үнемдей алатынын көрсетті.
Негізінен, зиянды азайту стратегиясы – бұл адамдар өз денсаулығына қатысты мәселелерді саналы және жауапкершілікпен қабылдауы үшін халықты денсаулыққа төнетін қауіптер туралы ақпараттандыруға бағытталған профилактикалық жұмыс. Оны белсенді қолдану болашақта дені сау ұлт қалыптастыруға ғана емес, сонымен бірге мемлекетке ел бюджетіне түсетін ауыртпалықты едәуір жеңілдетуге де көмектеседі.
АЛМАТЫ
