Жаңа заң жобасына сәйкес енді ауылдық округтердің бюджеттері салықтардың жаңа төрт түрінен түсетін түсімдер есебінен ұлғайтылады. Мәжіліс Төрағасы Нұрлан Нығматулин атап өткендей, жергілікті бюджеттердің дербестігін дамытудың жаңа кезеңі басталмақ. Осылайша, ауылдың әлеуметтік мәселелерін жедел шешуге мүмкіндік туады.
Сонымен қатар Нұрлан Нығматулин бюджет қаражатын тиімді әкімшілендірудің маңыздылығын және әкімдерді даярлау деңгейін арттыру қажеттігіне тоқталды.
Айта кету керек, 2018 жылы қабылданған «Жергілікті өзін-өзі басқару туралы» заңға сәйкес бөлінген қаражат бірінші кезекте қайда жұмсалатындығы ауыл тұрғындарының жиналысында анықталады. Жаңа заң жобасы бойынша әкім аппаратына өз бюджеттерін 20 пайыздан аспайтын мөлшерде түзетуге мүмкіндік беріледі. Бюджетті бекіту рәсімдері оңайлатылады, сондай-ақ меншікті түсімдер көлемінің 10 пайыздан аспайтын мөлшерінде ауылдық бюджет резервін құру көзделеді.
«Бұл қаражат жергілікті қоғамдастықтың бастамасы бойынша кезек күттірмейтін шығындарға бағытталатын болады және өз кірістерінің он пайызынан аспайды. Жоғары тұрған деңгейлердегі бюджетке ұқсас ауылдық округ әкімі аппараты үшін бюджетке түзетулер енгізу мүмкіндігін беру көзделіп отыр», деді аталған мәселе бойынша баяндама жасаған Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиев.
Министрдің сөзіне сүйенсек, Бюджет кодексіне аудан және ауылдық округ бюджеттері арасындағы жалпы сипаттағы трансферттер көлемінің өзгеруіне жол бермейтін нақтылаушы норма енгізіледі. Сондай-ақ мәслихаттардың шешімдерін әділет органдарында тіркеу қажеттілігі бойынша норманы алып тастап, бюджеттерді бекіту рәсімін оңайлату ұсынылып отыр.
«Әкімшілік-аумақтық бірліктер санатын өзгерту тәртібін анықтауды ұсынамыз. Осы Заңда белгіленген талаптарға сәйкес келмеген жағдайда қала мәртебесін бес жыл ішінде, ал ауылдардікін үш жыл ішінде өзгерту жүзеге асырылады. Жергілікті атқарушы және өкілді органдар осы мерзім ішінде елді мекендердің келешегін ескере отырып, олардың экономикалық дамуы үшін шаралар қабылдауға тиіс», деді ведомство басшысы.
Бұдан бөлек, мәслихат пен оның депутаттарының мәртебесін арттыру бойынша бірқатар түзету қарастырылған. Мәслихат сессиясы төрағасының қызметін таратып, оның өкілеттігін мәслихат хатшысына беру ұсынылып отыр. Сонымен қатар әрбір облыс пен республикалық маңызы бар қалаларда мәслихаттың тұрақты комиссиялары төрағаларының босатылған екі лауазымын енгізу қарастырылған.
Айтпақшы, осы заң жобасын талқылау барысында депутат Берік Дүйсенбинов Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиевті сынға алды. Себебі ол өз баяндамасын қағаздан қазақша әрең оқып берген еді.
«Сіз бүгін алғаш рет Мәжіліске келіп тұрсыз. Бірақ қазақша қойылған сұрақтардың барлығына еш рұқсат сұрамастан, орыс тілінде жауап беруге көштіңіз. 18 миллион адамның ішінен министр болуға жараған екенсіз, жасыңыз да тәуелсіздікпен шамалас. Бірақ өз ана тіліңізде жауап бермегеніңіз ұят деп санаймын», деді Берік Дүйсенбинов.
Жалпы отырыста депутаттар «Суға батып кеткен кемелерді жою туралы 2007 жылғы Найроби халықаралық конвенциясын ратификациялау туралы» заң жобасын мақұлдады. Аталған құжатты депутаттарға Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрі Бейбіт Атамқұлов таныстырды.
Конвенцияның негізгі мақсаты – суға батып кеткен кемелерді тез әрі тиімді түрде жою және кеме иесінің келтірілген залал үшін өтемақы төлеуі жөніндегі бірыңғай халықаралық қағидалар мен рәсімдерді әзірлеу және оны енгізу. Құжатқа 53 мемлекет қосылған.
«Конвенцияда теңіз апатынан келген залалды қаржылай өтеуді кепілдендіру бойынша кеме иесінің және туды көтеріп жүзетін мемлекеттің міндеттері бекітілген. Каспий теңізінде кеме қатынасының артуына байланысты құжатты ратификациялау қажет. Бұл ретте Қазақстан жүк тасымалдайтын негізгі мемлекет. Каспий теңізіндегі жалпы жүк айналымының шамамен 31 пайызы Ақтау және Құрық порттарында тиеледі. Бүгінгі таңда Транскаспий халықаралық көлік дәлізін белсенді түрде дамытып келеміз. Иранның Каспий маңы порттарымен жаңа автомобиль-паром қатынасы ашылды. 2021 жылы Ресейдің Махачкала портымен теміржол-паром қатынасын ашу жоспарланып отыр», деді ведомство басшысы.
Министрдің айтуынша, 2025 жылға қарай Каспий теңізінің қазақстандық секторына кіретін кемелер саны екі есеге ұлғаяды. Тиісінше теңіз апаттарының ықтималдылығы да артпақ. Осыған байланысты конвенцияны ратификациялау теңіз апаттары кезінде Қазақстан мүддесін қорғауға мүмкіндік береді.
Конвенция суға батып кеткен мүлікті жою үшін азаматтық жауаптылықты міндетті сақтандыру және туын көтерген мемлекетінен сақтандыру полисінің бар екенін растайтын куәлік алу жүйесін енгізеді, сондай-ақ сақтандырушыға өтемақы бойынша тікелей талаптар қоюға құқық береді.
Мәселен, Конвенцияның 5-бабында кеме капитанының, кеме иесінің не суға батып кеткен мүліктің меншік иесінің өзінің суға батып кеткен мүлкі туралы хабарлау міндеттері белгіленеді және мұндай хабарламаларды беру тәртібі регламенттеледі.
Сонымен қатар Палата депутаттары «Қазақстан Республикасы мен Болгария Республикасы арасындағы сотталған адамдарды беру туралы шартты ратификациялау туралы» заң жобасын мақұлдады.
«Бұл – қылмыстық сала бойынша Болгариямен арадағы соңғы келісім. Бұған дейінгі адамдарды ұстап беру және қылмыстық істер тұрғысында құқықтық көмек туралы шарттарға ратификация жасалды. Шарт сотталған адамдарды өз еліне жазасын өтеу үшін беру және олармен алмасу тәртібін реттейді», деді заң жобасын таныстырған Бас прокурордың орынбасары Марат Ахметжанов.
Шартқа сәйкес тараптар сотталған адамдарды беруге қатысты барлық жағдайда өзара ынтымақтастықты жүзеге асырады. Құжатта сотталған адамдарды берудің және одан бас тартудың нақты негіздері көзделген. Шартты ратификациялау сотталған адамдарды олардың азаматтығы тиесілі қоғамға қайта интеграциялауға ықпал етеді. Мұндай шарттар 21 елмен жасалған.
«Сотталған адамның жазбаша келісімі болуы тиіс. Осындай талаптар сақталмаса, адам берілмейді. Жалпы, екі ел арасында қарым-қатынас жақсы дамып келеді», деді Марат Ахметжанов.
Отырыс соңында Мәжіліс депутаттары мемлекеттік органдар басшыларына депутаттық сауалдар жолдады. Олар: Аманжан Жамалов, Александр Милютин, Берік Дүйсенбинов, Снежанна Имашева, Жамбыл Ахметбеков, Серік Ерубаев, Айқын Қоңыров, Сергей Решетников, Мақсат Раманқұлов, Қазыбек Иса, Ғалым Әміреев, Андрей Линник, Лариса Павловец.
Сондай-ақ жалпы отырыста бұған дейін ант қабылдамаған VII шақырылым депутаттары Берік Әбдіғалиұлы, Анатолий Бойчин, Юрий Жулин, Вера Ким, Юлия Кучинская және Айгүл Құспан ант берді.
