Экология • 05 Ақпан, 2021

Тал кесу оңай, қалпына келтіру қиын

899 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Қазақстанда ағашты заңсыз кесуді кәсіпке айналдырған тұлғалар қылмыстық жауапқа тартылуы мүмкін. Бұрын табиғатқа зиян келтірген азаматтар айыппұл төлеп құтылып кетсе, қазір жағдай түбегейлі өзгерді. Орманды алқапта сирек кездесетін ағаш пен тал-теректі жаппай отайтындарды қандай жаза күтіп тұрғаны жайлы, сондай-ақ Мемлекет басшысының елімізде 2 млрд ағаш отырғызу тапсырмасы қалай іске асырылып жатқаны туралы Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің төрағасы Асхат Қайнарбеков кеңінен тарқатты.

Тал кесу оңай, қалпына келтіру қиын

45 тәулік қамауға алынады

Комитет басшысының айтуынша, осыған дейін қолданылып келе жат­қан заң тым әлсіз болғандықтан таби­ғат қаскөйлері жауапкершіліктен оңай құтылып кететін. Бұл ретте Эко­ло­гия, геология және табиғи ресурс­тар министрлігінің бастамасымен қыл­мыс­тық және әкімшілік кодекстерге өзге­рістер енгізіліп, енді жасыл желекті заң­сыз кесетіндер қатаң жазаланатын болды.

«Бұған дейін «Қызыл кітапқа» енген өсімдікке зиян келтіргендерге 4 АЕК көлемінде айыппұл салынған еді. Қазір кез келген азамат сирек кез­десе­тін ағаштарға зиян келтірсе, оған 500 АЕК-ке дейін, ал жойған жағдай­да 1000 АЕК-ке дейін айыппұл қарас­ты­рылған», деді А.Қайнарбеков.

Әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодекске де өзгерістер енгізіліп, соған сәйкес, мемлекеттік орман қоры аумағында ағашты заңсыз отағандар келтірген шығын мөлшері 100 АЕК-ті құраса, онда 1000 АЕК-ке дейін айып­пұл салынуы мүмкін. Егер де ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда өсе­тін ағаштардың кесілгені тіркелсе, заң­сыз оталған ағашты тәркілеумен қа­тар 500 АЕК-ке дейін айыппұл салу қа­растырылып отыр.

«Алайда шығын көлемі 100 АЕК-тен асып кетсе, онда Қылмыстық кодекстің нормалары қолданылатынын айта кету керек. Бұл жағдайда заңды бұзған тұлғалар 45 тәулікке дейін қамауға алынуы мүмкін», деді ведомство басшысы.

Қалалық, өңірлік елді мекендер аума­ғында ағаштарды заңсыз кесу жергілікті атқарушы органдардың құзыретіне кіретіні белгілі. Әйтсе де салалық ведомство тұтастай республика көлеміндегі өсімдіктерді сақтау мен қорғауға жауапты орган ретінде ағаштар мен талдарды заңсыз кесу, жою, сол секілді табиғатқа шығын келтіруге байланыс­ты жауапкершілікті қатаңдату туралы базалық мөлшерлемеге толықтырулар енгізуге бастама көтергенін айта кеткен орынды.

 

Қандай жағдайда ағашты кесуге рұқсат?

А.Қайнарбеков ағаштарды жоспарлы түрде кесуге рұқсат беретін жағ­дайлар болатынын жасырмайды. Бірақ бұл үшін арнайы рұқсат қажет.

«Әр өңірде орман иеленушілері болады. Атап айтқанда, оның қатарына әкімдіктерге қарасты орман мекемелері, ұлттық парктер, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар кіреді. Олар кесілуі тиіс ағаштың көлемін анықтайды. Оның санатына қураған талдар немесе жас өскіндер, сондай-ақ өртенген ағаштар жатады. Мұндай ағаштар орман ауруларын тудырып, жас тал-теректерге қауіп төндіретіндіктен оны уақтылы алып тастаған абзал. Бұған қоса ормандардың іші тұрмыстық қалдыққа толы. Бұл өртті сөндіруді қиындатып қана қоймай оның ұлғаюына әкеліп, өрт сөндіру көліктерінің өтуіне кедергі келтіреді», деді комитет төрағасы.

Ведомство басшысының сөзіне сүйенсек, орман иеленушілері өз де­рек­терін облыстық орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі аумақтық ­инспекциясына ұсынады. Осыдан ке­йін экологиялық сараптама жүргізі­ліп, ко­митет бұл ағаштарды кесуге рұқ­сат береді.

«Мысалы, ағашты кесуге байла­нысты бір реттік көлеміне рұқсат беріл­се, іс жүзінде белгіленген көлемді тым асыра орындайтын жағдайлар кездесе­ді. Бұл заңсыз ағаш кесу деректеріне де қатысты. Белгіленген лимиттің орындалу барысын бақылауда ғарыштық мониторингтің септігі мол. Ай сайын көрсеткіштерді «Қазақстан ғарыш сапары» компаниясымен салыстырып отырамыз. Егер де заңбұзушылық бай­қалса, онда құқық қорғау органдарымен жұмыс істеп, залалды анықтаймыз», деді А.Қайнарбеков.

 

Орман қоры 5%-ға ұлғайтылады

Қазір Қазақстан аумағының орманмен қамтылу деңгейі – 4,8%. 2030 жылға қарай оның көлемін 5%-ға ұлғайту межесі қойылып отыр.

«Аталған көрсеткішке қол жеткізу сәл қалғандай көрінуі мүмкін. Десе де еліміздің территориясының ауқымды­лығын есепке алсақ, бұл үлкен жұмысты талап ететінін ескеру керек. Осы орайда Мемлекет басшысының елімізде 2 млрд ағаш отырғызу жөніндегі тапсырмасы бұл міндетті орындауға оң ықпал ететіні сөзсіз. Бүгінде орманды алқапты молықтыру мен оны ұлғайтуға қатысты кешенді жоспар әзірленіп, әр өңір өз көрсеткіштерін ұсынды. Біз­дің министрлік жанынан жұмыс тобы құрылып, облыстардың бұл бағыт­тағы жоспарлары зерделенетін болады. Содан кейін Үкіметтің қарауына жі­бе­ріледі», деді Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің төрағасы.

Комитет басшысы бұл жүйелі әрі тиянақты жұмысты қажет ететінін айтады. Өйткені көшеттерді отырғызып, өсірместен бұрын орман дақылдары қорына кешенді талдау жүргізіледі. Сол секілді отырғызылатын ағаштың көлемі мен қажетті техниканың саны анықталып, топырақтың құнарлығына, орман тұқымы базасының нысандарына және тұқым қорына талдау жасау көзделуде.

«Тұтастай алғанда, жыл сайын 60 мың гектар алқапқа орман өсіру жұмыс­тарын жүргіземіз. Алға қойылған мін­деттерді ескеріп, оның көлемі ұлғай­тылмақ», деді ведомство басшысы.

Жуырда Үкіметтің кеңейтілген отырысында Қасым-Жомарт Тоқаев «Жасыл Қазақстан» жобасын әзірлеуді тапсырып, елімізде ауқымды көгалдандыру­ды жүргізудің маңыздылығын айтқан еді. А.Қайнарбеков бұл бастама та­биғи-климаттық конъюнктураға муль­типликативті әсер береді деген се­німде. Сонымен қоса оның айтуынша, эко­логиялық мәдениеттің төмендігі де та­биғатқа айтарлықтай зиянын тигізіп ке­леді. Тәрбие тал бесіктен басталатынын ескерсек, бұл бағытта ағартушылық жұмысты күшейтуге басымдық беру қажет деп ойын қорытындылады құ­зырлы органның басшысы.