27 Сәуір, 2010

РЕЙХСТАГ ШАБУЫЛЫНЫҢ МӘЛІМ ДЕ БЕЙМӘЛІМ СОЛДАТЫ

825 рет
көрсетілді
7 мин
оқу үшін
Жеңіс – 65 Алла тағала бұл майдангердің маңдайына аты-жөні ел-жұртқа белгілі, ғиб­раты мол қаһармандармен бір­ге болуды жазыпты. Шүу деген­де Рақымжан Қошқарбаевпен Бішкектегі әскери училищеде оқыған. Достықтарына сұм соғыс та сызат түсірмепті. Жеңіс туын тігіп, аттары аңызға айналған М.Егоров пен М.Кантарияға қарша бораған оқтан жол ашқаны өз алдына бір хикая. Сол қанды қасап­қа тікелей қатысып, басшылық жасаған полк командирі Федор Матвеевич Зинченко өзінің “Рейхстаг шабуылының қаһармандары” деген кітабында біздің кейіпкеріміз туралы: “Донбастық пулеметші Николай Лаврентьевич Терещенко, гомельдік жауынгер Иван Купрянович Савченко, өзбекстандық Абдулла Агашев және жам­былдық кіші лейтенант Әсет Кемпіреков, мол­давия­лық жауынгер Марк Дмитревич Оат, арме­ния­лық Вачик Давидян – бәрі бауыр әрі дос еді. Олар жауын­гер­лер М.Егоров пен М.Кантария тіккен Жеңіс туына жол салды. Ауыр жаралан­ғанына қарамастан, кіші лейтенанттар, взвод командирлері Қабдолла Құс­кенов пен Әсет Кемпіреков майдан алаңынан кет­пей, жеңіс үшін шайқасты”, деп ерекше толғанады. Ф.М.Зинченконың бұл кітабы Мәскеудің әскери баспасынан 1983 жылы жарық көріпті. Әсет ағаның қарапайымдылығы сол, “соғыс ке­зін­де мен өйтіп ем, мен бүйтіп ем” деп кеуде қақ­қан­­ды суқаны сүймейді. “Атақ бер” деп те “айқай­ла­ма­ған”, әскери комиссариаттағылар мен атқарушы биліктің есіктерін де қақпаған. Облыс, аудан орта­лы­ғынан жайлы пәтер алуға да әрекет жасамаған. Жам­был ауданындағы Қаракемер ауылында әуелі ұстаз­дық қызмет атқарып, кейін мектепке басшы болған. Оқу ісінің үздігі атанған. Сол абыроймен зей­нет дема­лысына шыққан. Қазір жасы – сексеннің сегізінде. Қартқа сәлем беру – парыз. Қаракемерге барып, әңгімелесе бастағанымда үстімізге аудан әкімі Махамбет Дүйсембаев пен облыс әкімдігінің жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарлама басқармасының бастығы Қаржаубай Бекболатов және облыстық денсаулық сақтау сала­сы­ның қызметкері Тілеухан Шілдебаев келіп кірді. Менің келісімнің сыры белгілі – Жеңістің 65 жылдығы қарсаңында Рейхстаг шабуылының мәлім де беймәлім қаһарманы жайлы бір ауыз сөз айтпау күнә. Ал мына қолында азды-көпті билігі бар шенеуніктердікі не? Сөйтсек әңгіме төркіні былай екен. Облыс әкімі Қанат Бозымбаевтың тапсыр­масымен қарт жауынгерге Тараз қаласынан газы, суы бар пәтер бермекші екен-дағы, соның жай-жапсарын ардагер ағамен ақылдасуға келіпті. Одан кейін Астанада болатын Жеңіс шеруіне қатысуға денсаулығы жарай ма, жоқ па – соны білмек. Мәскеудегі шеру Әсекеңе таңсық емес. Жеңіс­тің 40 жылдығында ма, әлде одан кейін бе, бір барып, көріп келген. Барғаны дұрыс болған екен, қызық оқиғаға куә болды. Баяғы майдандастар М.Егоров, М.Кантария, Р.Қошқарбаев бәрі әскери шеруді көруге дайындалып қаз-қатар тұрмай ма. Дивизия туы – М.Кантарияның қолында. – Алқын-жұлқын мінезі бар Рақымжан бір кезде барды да “Ту ұстауды сендердің маңдай­ларыңа жазып қойып па осы?!.” деп М.Кантария­ның қолындағы туды жұлып алып, менің қасыма келіп тұрды дейді, – Әсет аға. – Рақаңның әреке­тін дивизия коман­дирі, майдан уақытында генарал-полковник болған Шатилов пен Кантария қалжың ретінде түсіністікпен қабылдады. Ол 150-дивизияның туын содан шеру біткенше ешкімге бермей ұстап тұрды. Мақтанғаннан гөрі майдандастары туралы сыр шерткенді тәуір көретін Әсекең осылай деген. Әйтпесе, ол Бірінші Белорус майданының құра­мын­да соғысқа қатысты. Польшаны азат етуге атсалысты. Взводымен Одер өзенінен өтіп, ұрысты одан ары өрістетуге май­дан алаңын дайындады. Померания-Шнейдемюль операциясының сапында болып, взводымен алғы шепте жүрді. Берлин бекінісін талқандауға және басып алуға қатысып, Жоғарғы Бас қолбасшы И.В.Сталиннің 339-нөмірлі алғыс хатына ие болды. 1945 жылдың 26-30 сәуірі аралығында өз взводымен Рейхстаг шабуылына қатысты. Оның взводы фашис­тердің ұясын оқпен атқылап, Егоров пен Кантарияға жол ашты. Рейхстаг шабуылы туралы әңгімесін Әсет аға былайша баяндаған. – Полк командирі Ф.Зинченко “Рейхстагқа ту тігу құрметіне ие болдық. Лейтенант Кемпіреков, взводыңмен Жеңіс туына жолды ашасың!” деп бұйырды. Коман­дирдің бұйры­ғы талқылауға жатпайды. Рейхстаг – жаудың соңғы ордасы. Оңайлықпен берілмей жатқандары сондықтан. “Е-е, не көрмеді Әсекең”. 27 сәуір күні басынан оқ тиді. Темір сауыт кас­ка­ның сыртынан тиген оқ есінен тандыр­ғанымен, жара­қаты ауыр емес екен. Әсет Кемпірековке тағы бұй­рық берілді. Бұл жолы ол Сьяновтың автомат­шы­ларымен, Ақшиевтің пулеметшілерімен бірге Рейхстагтың жоғарғы қабаттарына жол ашпақ. Нағыз тозақ осы жерде. Қарақұрттың ұясындай қарауытқан ғимаратқа бекініп алған жау берілер емес. Өл, тіріл – М.Егоров пен М.Кантарияны оққа ұшырмай, отқа жандырмай, Рейхстагтың ұшар басына көтерілуіне барлық жағдайды жасау керек. Сөйтіп, олар бүкіл халық төрт жыл армандаған Жеңіс туын тігуі керек. Әсет бұрын ойлайтын, жау апанына кім бұрын жетсе, сол ту тігеді және сол жауынгер ғана ел аузын­дағы батыр атанады деп. Сөйтсе, мұнда да қағаз, мұнда да қаулы-қарар дегендей, арнайы бұйрық болады екен. Туды кім тігеді, олар қай ұлттан болады деген саясат та бірінші орында. Әйт­песе, сәуірдің соңғы күндері Рейхстагтың ана жер, мына жерінде сандаған қызыл жалаулар желбіреп тұрды. Соның біреуін жан досы Рақымжан Қошқар­­баев тіккен болатын. Бірақ Жоғарғы Бас қолбас­шының бұйрығымен нөмірленген ту, тізімделген жауынгер болмаса, басқасы есепке алынбады. Сонымен Жеңіс туы тігілді. М.Егоров пен М.Кан­тарияның даңқы жайылды. Батыр атанды. Бұл бастан тиген оқтың салдарынан госпитальға түсті. І-дәрежелі Отан соғысы орденімен марапат­талыпты. Командирі Зинченконың рациямен: “Рейхстагқа бірінші жеткен жауынгерлердің бәріне Батыр атағы беріледі” деген сөзі айдалада қалды. Өзін қойшы, Кеңес Одағының Батыры деген атақ Рақымжанға да бұйырмады. Абырой болғанда, ел тәуелсіздік алғаннан кейін Рақымжанға Елбасы Н. Назарбаев “Халық Қаһарманы” атағын берді. * * * Жамбыл облысының әкімі Қанат Бозымбаев күні кеше ғана ардагердің үйіне барып, өңіріне мерекелік медаль қадап, Тараз қаласындағы жайлы пәтердің кілтін тапсырды. Көсемәлі СӘТТІБАЙҰЛЫ, Жамбыл облысы, Жамбыл ауданы,  Қаракемер ауылы. Суретте: Жеңіс туына жол салған батыр қазақтың бірі Әсет Кемпіреков пен Жамбыл облысының әкімі Қанат Бозымбаев.