БІЛІМ КЕҢІСТІГІНДЕГІ БАЙЛАНЫС ТЕРЕҢДЕЙ ТҮСЕДІ

МҰҒАЛІМНІҢ РӨЛІ МЕН МАҚСАТЫ АЙРЫҚША МАҢЫЗДЫ ТМД-ға мүше мемлекеттердің мұғалімдері мен білім қызметкерлерінің І съезіне қатысушыларға ТМД-ға мүше мемлекеттердің мұғалімдері мен білім қызметкерлері І съезінің делегаттары мен меймандарын шын жүректен құттықтаймын! Сіздердің өкілетті форумдарыңыз посткеңестік кеңістіктің үздік педагогтары мен білім ұйытқыларын, белгілі оқымыстылары мен әдіскерлерін жинап отыр. Бірінші съездің бізде Қазақстанда өтіп жатуының нышан­дық мәні бар. Жуырда Будапеште болған Еуропа елдері білім министрлерінің ІІ форумында Орталық Азия мелекет­терінен бірінші болып Қазақстан Болон декларациясына қосылды. Қазақстан Республикасының ЕҚЫҰ-ға төрағалығы жы­лында алынған бұл шешімді Орталық Азия өңірінде тұрақтылық айма­ғын қалыптастыру және адам капиталын дамыту жөнін­дегі біздің күш-жігерімізге көрсетілген қолдау деп қабылдадық. Қазақстан Республикасы ТМД елдері арасында тек сауда-экономикалық салада ғана емес, сонымен бірге білім беру саласындағы, ғылыми-ағарту дегдарларының байланыстарын нығайтудағы барынша кең ынтымақтастықты жақтайды. Әлемдік дағдарыс жағдайында біздің елдеріміздің алдында түбегейлі әлеуметтік-экономикалық жаңару міндеттері тұр, сондықтан да осынау ұзақ мерзімді мақсаттарға қол жет­кізу­де білімнің рөлі қай кездегіден де жоғары. Біздің елдері­міз­де мұғалім­нің және сапалы білімнің рөлі мен мақсатының зор маңыздылығын түсінушілік бар екенін мен қанағат сезімі­мен атап өтемін, оның дәлелі осы съездің өткізілуі болып табылады. Сіздердің форумдарыңыздың жұмысында Достастықтың біртұтас білім кеңістігінің қалыптасуына, оның тиімді қызмет етуінің нақты тетіктерінің жасалуына айрықша көңіл бөлінуі тиіс деп есептеймін. Әрбір мектеп, жоо немесе ғылыми-зерттеу институты, бүкіл білім беру жүйесі мен тұтастай ғылым біздің мемлекет­тері­міздің интеллектуалдық және кәсіби әлеуеті тұрақты өсуіне жағдай жасауы үшін бізге әр мұғалімнің, оқытушы мен ғал­ым­ның жұмысында барынша тиімділік пен жауапкершілікке қол жеткізу қажет. Осы заманғы мектеп оқушысы мен сту­денттің толықмәнді және жауапкершілікпен оқуға деген жеке ұмтылысын туындату міндетінің маңызы бұдан еш кем емес. Қолға алынып жатқан шаралар Достастық елдеріндегі білім сапа­сы­ның және біздің оқу орындары түлектерінің халық­аралық деңгейдегі бәсекеге қабілеттілігінің артуына міндетті түрде әсер етеді деген сенімдемін. Бұл орайда білім беру және ғыл­ым салаларын белсенді дамытып отырған Қазақстанның тә­жірибесі ТМД бойынша барлық біздің әріптестерімізге пайдалы болады. Достастыққа қатысушы мемлекеттердің мұғалімдері мен білім қызметкерлерінің съезі білім беруді дамытудың шешуші мәселелері бойынша беделді пікірталас алаңдарының бірі бола алады. Сіздердің форумның жұмысы барысында сындарлы пікір алмасу өтеді, соның негізінде практикада қажет ұсыныстар әзірленетін болады деп үміттенемін. Съездің барлық қатысушыларына жемісті пікірталас және табысты шығармашылық жұмыс тілеймін!

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ.

Ел тәуелсіздігін алғаннан кейін “Оқу­сыз халық қанша бай болса да, біраз жыл­дардан кейін оның байлығы өнерлі халық­тардың қолына көшпекші”, деп ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, білім жарысын­сыз Отанымызды өркендету әсте мүмкін еместігін айқын аңғарған. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев ХХІ ғасыр білім және ғылым ғасы­ры болады деп, жастардың жан-жақты оқуына барлық мүмкіндікті жасауда. Жалпы, білім беру мен ғылымды өркендетуде оқ­шау­ланудың нәтиже бермейтіні анық. Әр мемлекет өзінің ұлттық менталитетіне қарай әлемдік өркениеттің озығын алып, тозығын ысырып тастап отырса, ұтылмайды. Жетпіс жылдан аса билік құрған кеңес­тік дәуір күйрегеннен кейін тәуелсіз мем­ле­кеттер біраз уақытқа дейін өздерімен өз­дері болып, Отан іргесін бекіту ісімен ай­на­лысса, енді әлемдік үрдістегі жетістік­терді ортақ пайдалана отырып, жетілдіру жайы, әсіресе ТМД мемлекеттерінің ауқы­мында соңғы жылдары қолға алына бастады. Соның бірі ТМД мемлекеттері білім қыз­меткерлері мен мұғалімдерінің алқалы жиы­нын өткізу еді. Бұл форум туралы идея тұң­ғыш рет 2008 жылы ТМД елдері білім министрлерінің басқосуында қозғалып, екі жылдан кейін Қазақ елінің елорда­сын­да өткізуді бірауыздан мақұлдаған болатын. Сол игілікті іс, яғни ТМД елдері мұға­лім­дері мен білім қызметкерлерінің бірін­ші съезі кеше елордамызда заман талабына сай бой көтерген Көрме залында өз жұмы­сын бастады. Бұл құрылтайға біздің Отаны­мыз­дың Білім және ғылым ми­нистр­лігі, ТМД-ға қатысушы елдердің гуманитарлық ын­ты­мақтастық жөніндегі кеңесі, мем­ле­кет­аралық қор ұйытқы болғанын айта кетсек дейміз. Алқалы мәжілістің алдында съезд деле­гаттары мен шақырылған қонақтар осы күнгі білім беру жүйесіндегі қол жеткен жетістіктерді дәйектейтін көрмені аралады. Көрмеге еліміздің ірі қалалары мен облыс­тары, ғылыми мекемелер, оқу орталық­тары, кітап шығаратын баспалар, әр алуан басылымдар өздерінің заман талабына сай жинақтаған тахникалық құрал-жабдық­тарын, оқулықтар мен әдістемелерін қой­ған екен. Бұл көрме бірін­ші­ден, келуші­лер­­ді қызықтырса, екіншіден, тәжірибе ал­масуға, ой бөлісіп, пікір ұштастыруға мол мүмкіндік жасағанын айта кеткеніміз жөн. Съезде Қазақстан Президенті Нұрсұл­тан Назарбаевтың арнайы құттықтауы оқылды. (Құттықтау газетте жарияланып отыр). Сол секілді съезге арнайы жолдаған Ре­сей Фе­дерациясының Президенті Дмитрий Мед­ведевтің, Беларусь Респуб­ли­ка­сының Пре­зиденті Александр Лука­шен­­ко­ның, Тәжік­стан Республикасының Президенті Эмома­ли Рахмонның құттық­тау жеделхат­тары съезд делегаттарына таныстырылды. Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаев съезде алғашқы сөз кезегін алып, бұл жиын­ның біздің еліміздің бастамасы бойынша өтіп отырғанын, съезд достастық аясындағы білім беру мекемелерінің ын­ты­­мақтастығына серпін беретінін атап өтті. Президент Нұр­сұл­тан Назарбаевтың әркез ТМД мем­лекеттерінің арасында интегра­цияны дамыту, әсіресе экономика, гума­ни­тарлық салалар, мәдени, жаңа ғылыми байланыс­тарды да өзара түсіністік пен достық негізде одан әрі нығайтуды алға тар­тып келе жатқанын айтып, төраға жарастылыстану ғылымдары бойынша бірыңғай үлгідегі оқулықтар шы­ғару, сондай-ақ оқу үдерістерін бір дең­гей­­лендіру жөніндегі бірлескен жұмыстар­дың өзектілігіне тоқталды. Ол сонымен бірге жастарды отаншылдық рухта тәрбиелеу туралы ой өрбіте келе, құрылтайда ұрпаққа білім беріп, тәрбие үйретуге арқау болатын парасатты ойлар қозғалып, ол бірте-бірте жүзеге асатынына сенім білдірді. Бұдан кейін сөз алған Премьер-Ми­нистр­­дің орынбасары Ербол Орынбаев: Қытай елінде “Бір жылдық жоспар құрған –күріш егер, он жылдық жоспар құрған – ағаш отыр­ғызар, өмірлік жоспар құрған – ұрпа­ғын біліммен сусындатар” – деген мәтел бар. Шынында да бұл мәтелдің шы­найы ма­ғы­насы елорда төрінде екі күн бойы өтетін осы съезде нақты айшықтала түсетіні ақиқат, деді. Ол сонымен бірге, бүгін мен ертеңгі күннің білім көкжиегі, кемел болашағы био­технология, информатика, нанотехно­ло­гия және ғылымның басқа да сала­ларына негіз­делген жаңа ақпараттық тол­қыннан тұра­тын бәсекелі білім жүйесі болып табы­латынын, бұл мемлекеттер ара­сындағы өзара ықпалдас­тық пен қарым-қатынастың қанат жайып дамуына, тұрақ­ты экономи­калық әлеуетке де зор ық­пал жасайтынын, ор­тақ мақсатқа ұм­тылу – қазіргі және болашақтың берік негі­зі – екенін еске салды. Халықаралық эко­но­ми­ка рыногінде бәсекелестікке төтеп беру, оны жетілдіру үшін жаңа ақпараттық техно­ло­гияның берер көмегі ұшан-теңіз. Сол себеп­ті де бірлескен білім беру жүйе­сін қалып­тас­тыруда осы салаға өте мұ­қият­тылықпен және зор үмітпен қараған абзал, деген ол 2015 жы­лы әлемнің эко­номика жүйесінде жаңа техно­логия база­сы­ның мықтап шоғырлануы тиімді жоба­лар­ды іске асыруға өзіндік көмегін тигізе­тін­дігін тілге тиек етті. Сонымен қатар, алдағы онжылдықта адамзат капиталының да маңызы арта түсетіндігіне арнайы тоқталды. Адамзат капиталындағы білімді маманға, кәсіби тұғыры жоғары қызмет­керлерге жаһандық бә­се­кенің жоғарылай­ты­нын, білім беру кеңіс­тігіндегі тәжірибе­лер алмасу мен өзара серіктестік тек қана білім саласын ғана емес, сондай-ақ инте­грациялық үдерістердегі жаңа серпілістерге мүмкіндік беретінін мектеп пен жоғары оқу орындарында оқу үрдісін сапалы деңгейге жеткізу кадр әлеуетін арттыра­тыны туралы өз ойын ортаға салды. Бас прокурор Қайрат Мәми, Жоғарғы Сот­тың төрағасы Мұсабек Әлімбеков бол­са, білім қызметкерлерінің бұл құрыл­тайы мемлекеттер арасындағы берік достыққа дәнекер болатынын алға тартты. Жоғарыда айтылған пікірлерге ТМД-ға қатысушы елдердің білім саласындағы ын­ты­мақтастығы жөніндегі кеңесінің төраға­сы Василий Стражев та толығымен келісе оты­рып, өзіндік ойларын да ортаға салды. “Бүгін­гі өтіп жатқан ТМД елдерінің білім саласы қызметкерлерінің І съезі – бұл тек қана осы сала қызметкерлерінің бас қосуы ғана емес, жалпы ТМД елдері­нің аса ма­ңыз­д­ы оқиғасы болып тарихта қалмақ. Осы ар­қы­лы білім саласын жоғары әрі сапа­лы дең­гейге көтеріп, жаңаша мазмұн­ға, серпінді жетіс­тіктерге жететініміз анық. Әлемнің экономикалық-әлеуметтік дамуы үшін терең білім керек деген ойды ешкім жоқ­қа шығара алмайды. Сол себепті жаһан­­дану үдерісінде білім деңгейінің өркен­­деуі, ақпараттық тех­ноло­гия­лардың дамуы, білім беру кеңісті­гі­нің модерниза­ция құралына айналуы ұлттық білім мен ғылым жүйесін зор табыстарға, мық­­ты бәсекеге алып келетініне сеніміміз мол. Өзара тәжірибелер алмасу барысында біз тек қана кәсіби тұр­ғыда білім беретін жо­ғары оқу орын­дарымен ғана шектел­меуі­міз керек. Сонымен қатар, ТМД ел­дерінің мек­теп оқушылары арасын­дағы ықпалдас­тық­ты түрлі халықаралық деңгейдегі іс-шаралар, байқаулар, олим­пиа­далар арқы­лы жүзеге асыр­­­ғанымыз тиімді” – деді Василий Сражев. Форумға Әзірбайжан, Армения, Бела­русь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей, Тәжікстан елдерінен келген 500-ден астам деле­гат қатысты. Олардың қатарын­да Гума­ни­тарлық ынтымақтастық жөнін­дегі мемле­кет­аралық қордың атқарушы дирек­торы Армен Смбатян, Ресей Федера­циясы­ның Білім және ғылым министрі Андрей Фурсен­ко, Тәжік­стан Республика­сы­ның Білім министрі Абду­жаб­бор Рахмонов, Арме­ния Республика­сы­ның Білім және ғылым вице-министрі Манук Мкртчян, Белоруссия Рес­публикасы­ның Білім вице-министрі Казимир Фарино, Қырғыз Республикасының Білім және ғылым министрлігінің статс-хатшысы Акунжан Абдрашев, тағы басқалар бар. Жиында Білім және ғылым министрі Жансейіт Түймебаев “Қазақстан білім беру жүйесін ТМД-ға қатысушы елдермен ынтымақтастық жағдайында дамытудың болашағы: өсу және жанасу мүмкіндіктері” деген тақырыпта баяндама жасады. ТМД елдері шеңберіндегі ынтымақтас­тық тәжірибесі білім саласындағы тең құқылы және өзара тиімді әріптестікті дамыту үшін барлық мүмкіндік бар екенін көрсетіп берді. Тұңғыш рет өтіп отырған достастық елдері мұғалімдерінің, педагог­тарының, жалпы білім беру саласы қыз­мет­керлерінің басын қосып отырған жиын білім беруді дамытудың болашағын, интеграциялық процестерді талқылауда ­маңызды рөл атқарады. Бұл тұрғыдан кел­генде достақтық елдері білім қауым­дас­тықтары арасындағы қарым-қатынас жол­дары туралы мазмұнды пікір алмасу қа­жет­тілігінің туғанын уақыт көрсетіп берді. Форумға қатысушылар мұғалім кәсібі­нің мәртебесін арттырып, ұлттық білім және ғылым жүйесіндегі ынтымақ­тастық­тың жаңа бағытын айқындай отырып, оны дамыту жолдарын тілге тиек етті. Сонымен қатар, ТМД-ға қатысушы елдер ынты­мақтастығы аясында қазіргі заманғы білім сапасын арттыру жолындағы ізденістері, ұлттық білім жүйесінің ерекшеліктерін ескере отырып, дамыту мәселесі жан-жақты әңгіме арқауына айналды. Білім үдерісіндегі педагогикалық ғы­лым­ның нормативтік, оқу-методикалық сүйемелдеуге қосар үлесі мен пробле­мала­ры талқыланды. Уақыт талабына сай жаңа оқулықтар әзірлеу, оның проблемалары мен болашағы, мектептік білім беруді қам­тудағы мұғалімнің рөлі, кәсіптік оқы­ту­дағы мектептік және жоғары білімнің өзара сабақтастығы мәселелері де сөз болды. Құрылтайдан кейін ТМД мемлекеттері білім саласының басшылары ақпарат құрал­дарының өкілдерімен жүздесіп, сұрақ­­тарға жан-жақты жауап берді. ТМД-ға қатысушы елдердің білім саласындағы ынтымақтас­тығы жөніндегі кеңестің төрағасы Василий Стряжев студенттер алмасу жөнінде қазір жеті мемлекеттің өзара ынтымақтастыққа пейілді екенін айтып, бұл съезде 20 жылға таяу уақыт ішін­де қол жеткен жетістігіміз қай­сы, кем­шілігіміз неде деген сұраққа жауап іздей­тін болдық десе, гуманитарлық ынтымақ­тас­тық жөніндегі мемелекетаралық қор­дың атқарушы директоры Армен Смбатян Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назар­баевтың білім экономикасы жөніндегі идеясын қолдайтынын, білім берудегі шебер­лікті арттыру, ғылым инновациясын жетілдіре беру жайын қозғап, өмір бойғы оқудың бере­тін пайдасы туралы дәлелді дәйектер келтірді. Ал, ТМД мемлекеттері аумағында күн кешіп жатқан қандастарымыздың жайы туралы қойған сұрақтарға еліміздің Білім және ғылым министрі Ж.Түймебаев жауап берді. Оның айтуынша, осы съезде көтері­летін бір мәселе – жақын шетелдерде тұрып жатқан бауырларымыздың ана тілін ұмытпауға жағдай жасау, ең бастысы факультативтік сабақтарды оқыта отырып, мектептер ашу мәселесі қозғалмақ. Оқулықпен қамтамасыз ету жағы біздің еліміздің қатысуымен шешілгені де оң болмақ. Сол секілді осы басқосуда игілікті істі үйлестіріп отыратын инновациялық мектептер одағы, болмаса бірлестік құру жағы да қарастырылмақ екен. Тәжікстан­ның білім министрі А.Рахмонов болса Қазақ елінде өз мемлекетінен келіп жүзде­ген студенттің оқып жатқанын тілге тиек ете келіп, мектеп оқушы­ларының ұлттық бірыңғай тест тапсыратын қазақстандық үлгіге ерекше ілтипатпен қарай­тынын алға тартты. Баспасөз мәслихатына қатысушы қонақтар ТМД мемлекеттерін білім саласы бойынша ынтымақтастыққа шақырып отырған Қазақстанның Президентіне, өзге де азаматтарына шынайы ризашылығын білдірді. Екі күнге жоспарланған құрылтай өз жұмысын бүгін аяқтайды. Сүлеймен МӘМЕТ, Қарашаш ТОҚСАНБАЙ,  Арай ҮЙРЕНІШБЕКҚЫЗЫ.