Айгүл Қуанышбайқызы, мереке құтты болсын! Халықаралық Отбасы күнінің маңызы қандай?
“Ұлы жол – отбасы табалдырығынан басталады”. Осы халық мақалы арқылы бүгінгі әңгімемізді бастағымыз келеді. Отбасы, адалдық және махаббат – әр адамның өміріндегі ең маңызды құндылықтар. Адамның өмір жолы отбасынан басталады: туылу, тәрбиелеу, құндылық бағдарлары мен көзқарастарын қалыптастыру, дәстүрлерді беру, рухани-адамгершілік даму.
БҰҰ Бас Ассамблеясының қарарымен 1993 жылы 15 мамырда атап өтілетін Халықаралық Отбасы күні жарияланды. Мерекенің негізгі миссиясы – қоғамның назарын отбасы проблемаларына, отбасы құндылықтарын тәрбиелеу және нығайту мәселелеріне аудару.
Отбасы институтын зерттеу орталығының қызметі туралы айта аласыз. Қандай бағыттар бойынша жұмыс істейсіз?
Бүгінгі таңда Қазақстанда отбасылық саясат мемлекеттің басты басымдығы болып табылады және отбасын нығайту мен қазақстандықтардың әл-ауқаты бойынша жүйелі және кешенді жұмыс жолға қойылған.
Отбасының маңыздылығын түсіне отырып, “Рухани жаңғыру “қазақстандық қоғамдық даму институты” КЕАҚ құрылымында 2019 жылы отбасы институтын зерттеу орталығы құрылды. Біздің міндеттеріміздің арасында: отбасылық және гендерлік саясат саласында сандық және сапалық әлеуметтік зерттеулер жүргізу; отбасылық саясат институттарының әдістемелік базасымен қамтамасыз ету; отбасылық саясатты іске асырудың тиімділігін арттыру жөнінде ұсынымдар дайындау және т.б. бар.
Бүгінгі күні Орталық қызметкерлері Қазақстандық көп балалы отбасылардың жағдайы мен дамуын зерттеу бойынша; ерте неке бойынша; отандық кинодағы гендерлік стереотиптер бойынша, ауылдық отбасының әлеуметтік портреті бойынша, ажырасулар бойынша, ата-ана моделі және ата-ана әлеуеті бойынша әлеуметтік зерттеулер жүргізді. “Қазақстандық отбасылар-2020” ұлттық баяндамасы, “қазақстандық отбасыларды мемлекеттік қолдау бойынша қолданыстағы шаралардың тиімділігі”Талдамалық баяндамасы дайындалды. Қазақстандағы отбасылық әл-ауқат индексін есептеу әдістемесі әзірленді.
Орталық бірнеше әдістемелік құралдарды әзірледі: тұрмыстық зорлық – зомбылық құрбандарына арналған дағдарыс орталықтарының үздік практикалары бойынша; жастарды отбасылық өмірге дайындау бойынша; агрессорлармен жұмыс бойынша; тұрмыстық зорлық-зомбылықты болдырмау жөніндегі ақпараттық анықтамалық-нұсқаулық.
Біздің орталықтың қызметі қоғамдық отбасы институтын нығайтуға, отбасылық құндылықтарды, отбасы мен некенің маңыздылығын қолдауға және дамытуға бағытталған. Өйткені, отбасын құрып қана қоймай, сенім, шыдамдылық, түсіністік пен өзара қолдауға негізделген бүкіл әлемді қалыптастыру маңызды.
Орталық отбасы мәселелерімен айналысатын қазақстандық, сондай-ақ халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты дамытады. Түрлі іс-шаралар ұйымдастырылады: семинар-тренингтер, вебинарлар, онлайн-фестивальдар, отбасылық саясат мәселелері бойынша дөңгелек үстелдер, оларға Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссияның, мемлекеттік органдардың, үкіметтік емес және қоғамдық ұйымдардың, халықаралық ұйымдардың, отбасылық психологтардың, медиаторлардың өкілдері қатысады.
Отбасы қазақстандықтардың көзімен. Зерттеу нәтижелері қандай?
Көп балалы отбасылардың жағдайы мен дамуын зерттеу бойынша әлеуметтік зерттеулер көрсеткендей, көп балалы қазақстандық ата – аналардың көпшілігі отбасын өмірдің мәні деп санайды-респонденттердің 75,1% – ы осындай жауап берді.
Көп балалы отбасылардағы отбасылық өзара қарым-қатынастарды талдау Қазақстандық көп балалы отбасыларға отбасылық өмірге қанағаттанудың жоғары дәрежесі тән екенін көрсетті. Көпбалалы отбасының нығаюына ықпал ететін факторлар өзара түсіністік, құрмет (68,2%), ерлі-зайыптылар арасындағы махаббат (51,8%), материалдық байлық (14%), баланың тууы (11,1%).
Пандемия жағдайында отбасының рөлі қандай?
Өткен және ағымдағы жылдың басты ерекшелігі бүкіл әлем короновирус – COVID-19 жаппай пандемиясына тап болды, бұл сөзсіз қазақстандық отбасыларға әсер ете алмады.
Карантиндік шаралардың отбасылық қарым-қатынастарын нығайтуға әсер ететін жағымды факторлардың ішінде сарапшылар жақындарының құндылығы туралы хабардар болды, туыстарына көбірек уақыт бөлу мүмкіндігі, бірлескен отбасылық демалыс, өзін-өзі тәрбиелеу және ойлауды өзгерту мүмкіндігі пайда болды.
Болашақ отбасы респонденттердің көзімен.
Нәтижелер баланың гендерлік рөлін, психологиялық тепе-теңдігін, эмоционалды көңіл-күйін, мінезін және болашақ өмірін анықтау негізінен ата-аналарға, балалармен қарым-қатынасын қаншалықты дұрыс құрғанына, бала тәрбиесіндегі стратегиясының қаншалықты дұрыс болғанына байланысты екенін көрсетті. Айта кету керек, ата-аналар бүгін өз балаларында тәрбиелейді, болашақта барлық кейінгі ұрпақтардың тәрбиесінде көрінеді.
“Қазақстандық отбасылар – 2020” ұлттық баяндамасында қазақстандықтар өз балаларында қалыптастыруға ұмтылатын негізгі құндылықтар еңбекқорлық (64,1%), үлкендерге құрмет (54,9%), өзін-өзі құрметтеу (28,5%), өзіне сенімділік (20,6%) және патриотизм (16,4%) болып табылатыны атап өтілді.
Орталықтың зерттеулерімен КИОР сайтында танысуға болады www.kior.kz
Қазақстандықтарды мерекемен құттықтасаңыз?
Бүгін біз үшін ерекше күн. Қазақстандық отбасыларды мерекемен құттықтағым келеді. Әрқашан сау және бақытты болыңыз, бір – біріңізді жақсы көріңіз және қолдау көрсетіңіз, әрдайым жақын, қамқор балалар, немерелер, шөберелер болсын-бұл әлемді біршама жақсартады!
