Жаңа заң жарылқай ма?

Еуропа комиссиясы маусым айында аймақтағы компанияларға қа­тыс­ты талаптарды күшейтуге бел буған-ды. Бұған Қытай ком­пания­ларының балалар күшін пай­да­лануға қатысты оқиғасы себеп болды. Нақты айтар бол­сақ, Шыңжан провинциясында какао жинау кезінде балалар мәж­бүр­лі түрде жұмысқа тартылады екен. Дегенмен Брюссель шешім қабыл­дауды кейінге қалды­рып отыр. Сарапшылар бұған лоббис­тер­дің қатысы бар деген пікір айтады.

Компанияларды алаңдатып отырған тағы бір мәселе – осы құ­жаттың басы-қасында жүр­ген Әділет комиссары Дидье Рейн­дерстің енді мәселеден ал­шақ­­татылуы. Қазір құжат Ішкі нарық бойынша комиссар Тьерри Бретон­ның құзыретінде. Ол – кезінде Франциядағы бірқатар келіссөзді басқарған білікті маман деседі.

Комиссия тауарларды жеткізу­де шектен шығудан бөлек, ұжым­дық басқару, директорлар ке­ңесінің жұмысын да қамти­ды. Бұл жаңалық Солтүстік Еуро­па­дағы және аймақтағы үлкен компа­ниялардың көңілінен шықпады. Ал қатардағы компаниялар әкім­шілік іс жеткізу үрдісін одан са­йын қиындатады деген ойда.

Комиссия өкілі шешімнің ке­шік­­­т­ірілетінін ресми мәлімдеп, күз­­ге таман ғана хабар берілетінін айт­­­ты. Ол бұған жан-жақты да­йын­­­дық­тың қажет екенін, бар­лық та­­рап­­тың әртүрлі талабы мен тең­ге­­рі­мі сақталуы керектігін алға тартады.

Комиссияның тағы бір өкілі бұл іске Бертонның араласуын құп көріп, бірлесіп басқарылған дүниенің жақсы екенін айтады. Өйткені екі басшы да өз тәжірибесіне сүйеніп, құжатты одан да тиімді ете алады.

Дегенмен Бертон енгізген «жаңалықтар» Еуропадағы адам құқықтарын қорғау бойын­ша жұмыс істейтін Global Witness компа­ниясына ұнай қоймады. «Бас­шылықтың өзгеруі ескі ереженің қайтарылуына себеп бола­ды. Ал ескі ереже тек қыс­қа­мерзімді пайдаға негіздел­ген. Ал ескі ереже бізді дағдарысқа алып келді», дейді үкіметтік емес ұйым өкілі Ричард Гардинер.

Белсенді заңгерлер мен заң жобасын жасауға қатысушылар комиссия кәсіпкерлерге қысым жасамауы керек деген ойда. «Еуропа Парламенті комиссиядан не күтетінін анық әрі ашық айтты. Егер жағдайды бақылаудан шы­ғарып алсақ, түгел Еуропа ода­ғын да жоғалтып аламыз. Ше­шім­нің кешіктірілуі ескі ере­же­лер­дің қалуына алып келмес деп сенеміз. Ерікті механизмдер кәсі­би жауапкершілікті сезіне оты­рып, оңтайландыруы керек. Басқа жол жоқ», дейді Еуропа Парла­ментінің мүшесі, «Жасыл кеңес» партиясының депутаты Хейди Хаутала.

«Заң қабылдау процесін же­дел­дету керек. Бұл Одаққа мү­ше ел­дердің мүддесі қорғалып, тарап­­тың қызығушылығына қарай бұр­маланбауы үшін маңызды», дейді Парламенттің тағы бір мү­шесі Лара Уолтерс. Сонымен қатар де­пу­­тат адам құқығы мен қор­ш­аған ортаға қатысты мәселе көп күт­­тір­меуі керектігін айтты. «Бұл мәсе­ле арнайы заңды қажет етеді. Біз бір негізге сүйеніп қана шешім қабыл­дай аламыз», деді саясаткер.  

Дегенмен бұл ветоны жақсы қабылдаған үкіметтер мен компаниялар аз емес. Әсіресе еркін сауда жүйесі бойынша жұмыс істей­тін Солтүстік Еуропадағы ком­паниялар қуанышты. Кәсіп­керлер ұжымдық басқаруға қатысты тұсты қайта қарауды ұсынады. Олардың ойынша, бұл өзгеріс аймақ ішінде кәсіп жүргізуге кедергі келтірмек.

«Бұл жақсы жол емес. Дұрыс әрі ережеге сай жұмыс істеп жүрген компанияларға шектеу болмауы керек. Еуропа Одағы дегенімізбен, әр елде ежелден қалыптасқан алуан дәстүр, құрылым мен модель бар. Осыны ескерсек, ортақ ереже қандай жақсы нәтиже бере алатынын елестету қиын», дейді Данияның Индустрия, бизнес және қаржы істері министрі Симон Коллеруп.