«Спартактың» оралуы

Сонымен Абай атындағы Қазақ ұлттық академиялық опера және балет театры биылғы маусымды Арам Хачатурянның «Спартак» балетінің жаңа қойылымының жабық көр­сетілімімен аяқтады.  Тіпті театрдың кейбір жаңа қойылымдарын залдан емес, саусақпен санар­лық көрермен сахна шетінде балет май­талман­дарымен қатар көруге тура келгенін ескерсек, бұл жаһанды жайлаған індет өнерге де өз үстем­дігін жүргізіп отыр деп біліңіз.

Бұл балет қоюшы-балетмейстер Қазақстан­ның Халық әртісі Гүлжан Түткібаева­ның, қою­шы-суретші Ресейдің Халық суретшісі Вячеслав Окуневтің және қоюшы-дирижер Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Ерболат Ахмедьяров­тың жаңа сценографиясында көрер­менге ұсы­ныл­ды.

Алғаш рет «Спартак» балетін Абай атын­дағы МАОБТ 1974 жылы Заурбек Райбаев ком­позитор Арам Хачатурянмен бірге ұсынып, еліміз­дің бас театрының мәдени мұрасының алтын репертуарына лайықты түрде қосқан екен. Театр репертуарында академиялық хорео­графиясы бар классикалық балеттер басым болғанына қарамастан, сол дәуірдің балетмейстерлері мен композиторлары барлық қызық­ты машақат пен сынаққа баруға дайын еді. Театр тарихына қосылған сол «Спартак­­тағы» басты партияларды кезінде  қазір аңыз болған Рамазан Бапов, Раушан Байсейітова, Люд­мила Рудакова, Эдуард Мальбеков, Сара Көшербаева сынды сахна саңлақтары сомдаған.

«Арам Хачатурянның музыкасы бүкіл спектакльдің іс-әрекетін толыққанды сипат­тайтындықтан, мен үшін аңыз. Джон Уильямс және Ханс Циммер сынды композиторлар Голливудтың тарихи фильмдеріне дәл осы музыкадан негіз алған. Өресі биік, импрессияға толы, керемет музыкаға сүйсінбеу мүмкін емес. Бүгінгі күнге дейін «Спартак» оркестр үшін де, балет әртістері үшін де ең күрделі балет қойылымдарының бірі болып саналады. Заурбек Райбаевтың тарихи нұсқасы театрымыздың визиттік карточкасы болып табылады. Әрине, Арам Хачатурянның өзі біздің театрымызда өз ноталарын жазып, дирижерлеген партитура бойынша спектакльге дирижерлік ету мен үшін үлкен мәртебе!..», дейді спектакльдің қоюшы-дирижері Ерболат Ахмедьяров.

«Спартак» «нағыз ерлердің балеті» болып саналады, онда көптеген ұрыс көрініс­і, жауынгерлік, эпикалық шайқастар және күр­делі ерлер биі бар, бірақ сюжеттің қаты­гез­дігіне қарамастан, көптеген көрініс сирек кездесетін сұлу лирика мен адажиоға, ал бас­ты кейіпкерлердің образдары махаббат пен құмарлыққа толы.

Журналистермен жүздесу барысында ескі де жаңа қойылым туралы Абай атын­дағы Қазақ ұлттық академиялық опера және балет театры труппасының көркем­дік жетекшісі, қоюшы-балетмейстер, Қазақстанның Халық әртісі Гүлжан Түткібаева: «Бұл «Спартак» балетінің жаңа қойылымы, себебі театр сахнасында 10 жылдан астам уақыт көрсетілмеді, мизан­сценаның қандай да бір өзгешеліктері жоғалып кетті, костюмдер мен декорациялар да ескірді.

Ал жаңа «Спартакта» көрермен сахналық безендірудің де, кейіпкерлер мен бейнелердің де жаңарған түрін көре алады, сонымен қатар спектакльдің жаңа жарықтық шешімін жасауға тырысамыз. Жарық – көрермен сахнада көретін негізгі компоненттердің бірі. Хореографияға келетін болсақ, мұнда біз театрымыздың дәс­түрін сақтауды жөн көрдік. Менің ойымша, спектакль ерекше болмақ, өйткені көрермендер басқа қырынан қабылдайды – жаңартылған энергия, Рим империясының рухына енетін көлемді декорациялар, спектакль ауқымды және орасан зор болып көрінеді», дейді.

Есептеп қарасақ, араға жарты ғасырға жуық уақыт салып қайта оралып жатқан бұл «Спартактың» нендей артықшылығы бар? Әрине, бұл – сахна салтанаты, театрлық технологиялар мен жарық түсіру өнері.

Түпнұсқасы сақталған жаңа премьерада труппаның жетекші солистері – Жәнел Түкеева, Азамат Асқаров, Архат Әшірбек, Айман Егісбаева, Малика Елшібаева, Нельсон Пенья, Гүлвира Құрбанова, Рахым Даиров сынды дарындар жарқырап көрінді.

Қоюшы-суретші Вячеслав Окуневтің эскиз­дері бойынша театрдағы тігін цехының шеберлері 300-ге тарта костюм тігіп қана қой­май, жұмсақ және қатты декорациялардан мону­менттік және жипописьтік тамаша көріністер тудырғанына да тоқтала кету керек. Бұл да орасан еңбек.

Спектакльдің музыкалық материалдары да өзіндік шежіреге ие.

Осылайша, Абай атындағы Қазақ ұлттық академиялық опера және балет театры өзінің 87-ші театр маусымын «Спартак» балетінің премьералық көрсетілімімен аяқтады. Жур­налистер мен блогерлер Arte галереясында өт­­кен баспасөз мәслихатында еліміздің бас театры­ның жаңа жоспарлары туралы ақпарат алып, өздерін қызықтыратын сұрақтар қойып, мәдени астананың тұрғындары мен қонақтарына ұсынылатын жобаларды талқылады.

АЛМАТЫ