Қызыләскер Сүйінбай Дүйсебаев Кеңес армиясына 1939 жылғы 10 қыркүйекте Жамбыл облысы Жуалы ауданының қазіргі Тәттібай ауылынан шақырылады. Арада үш ай өтпестен-ақ жас жауынгер кеңес-фин арасындағы атақты «қысқы соғысқа» кіріп кетеді. Екі ел арасындағы тарихи шындық бүркемеленген сол бір қырғын соғыс аяқталып, далалық артиллерия әскері 152 мм гаубицалық зеңбірегінің дәлдеушісі «күзде елге қайтамыз» деп жүргенде ойлағандай болмай, нағыз соғыс басталады...
Шайқастағы ерлігі үшін ІІ дәрежелі «Ұлы Отан соғысы» орденіне, «1941-1945 ж.ж. Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін» медаліне және басқа да көптеген марапаттарға ие болған зеңбірекші, кейін партизан-пулеметші болған Дүйсебаевтың майдандағы маңдайына жазылған тағдыры адам айтқысыз қиындықтарға толы. Кеңес армиясы жаппай шегінген 1942 жылдың қарашасында ол қызмет ететін ауыр артиллерия құрамы түгелдей қоршауда қалып, тұтқынға түседі.
Бас консулдықтың консул-кеңесшісі Владимир Малышев салтанат үстінде былай деді:
– Нағыз жауынгерлік орденнің араға 75 жыл салып иесін табуының өзіндік тарихи себебі мен айрықша ден қоярлық ақиқаты бар. Неміс-фашистердің тұтқындар лагерінен қашып шығып, қолына қайта қару алғанда ұсынылған жауынгерлік ІІІ дәрежелі «Даңқ» ордені қазақ батырының шайқаста көрсеткен нағыз ерлігінің айғағы дер едім. Мұндай оқиғалар соғыс тарихында көп емес. Майдангердің бүгінгі ұрпағы – немересі интернет ресурстары арқылы атасының лайықты жауынгерлік марапатын араға ұзақ жылдар салып, «құжаттар құпиялығын» жойған шақта тапқанына қуаныштымыз. Нағыз жауынгер нағыз ерлігін дәріптейтін құрметке кеш те болса ие болды. Сол себепті де біз Ресей Президентінің тапсырмасына сәйкес марапаттау миссиясын толқу үстінде орындадық. Ұрпағы үшін жақсы аты қалған абыройлы Отан солдатының даңқы арта берсін!
Ол 1945 жылы 5 мамырда Чехославакияның Рожнов под Радгоштем (чеш. Rožnov pod Radhoštěm) қаласының түбіндегі қескілескен шайқаста ауыр жараланады. Тарихи әскери құжатта көрсетілгендей, сол күні Сүйінбай Дүйсебаев алдыңғы шепте 8 фашистің көзін жойып, екі жау пулеметін қолға түсірген. Жеңіс мерекесін Балтық жағалауы далалық әскери госпиталінде қарсы алған партизан-пулеметші Дүйсебаев подполковник Снежинский басқаратын 2-ші Сталин атындағы партизан отрядының (Чехословакия) Украин майданындағы атақты Суворов орденді 8-ші Ямпол атқыштар дивизиясына қосылғанынан да хабарсыз болған.
– Ресей Қорғаныс министрлігінің әскери архиві қазақ жауынгеріне қатысты «өте құпия» белгісі алынып тасталынған барлық құжатты өткен 2020 жылдың көктемінде Ресей Федерациясы Президенті Әкімшілігінің қарауына жіберді. Ол құжат тамыз айында кедергісіз мақұлданып, орден тапсыру Алматыдағы Бас консулдыққа жүктелді. Салтанатты марапаттау осы жылдың 6 мамыр күні Қазақстан Қарулы Күштері мен Ұлы Жеңіс мерекесі қарсаңында Алматыдағы Ритц-Карлтон қонақүйінде өтуі тиіс еді, пандемияның өршуіне орай кейінге шегерілген. Сәті бүгін түсті, – дейді әкесінің орденін қолына алған әріптесіміз, егемендік ардагер-журналист Талғат Сүйінбай ағамыз.
АЛМАТЫ
