Өнер • 05 Тамыз, 2021

Нұрханның домбырасы

673 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Арқалық қаласындағы облыстық Дала өлкесі тарихы музейінде тағылымды тарихтан сыр шертетін көне жәдігерлер жетерлік. Сондай асыл дүниенің бірі – Қазақстанның халық ақыны, Абай атындағы Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Нұрхан Ахметбеков­тің домбырасы.

Нұрханның домбырасы

Бұл құнды жәдігерді му­­зейге ақынның баласы Мә­лікзаданың үйін­дегі Тұ­рағал әжеміз тапсырған. Нұр­хан атамыз жазбашаға да, суырып сал­маға да жүйрік, арқалы ақын болған. Тұғырлы талант иесі классикалық шығыс үлгілерінің желісімен бірнеше дастан жазды. Мәселен, «Мың бір түн» ертегісімен бай­­­ланыстырған «Қа­марлы за­ман», «Албан Жұпар ханым» атты шығармалары ел ара­­сына кеңінен танылды. Сондай-ақ оның өмірдегі тарихи оқиғаларды поэ­зия тілі­мен сөйлеткен «Есім сері», «Қарға», «Амангелді» дас­тан­­­дарын жұртшылық әлі күнге дейін тамсанып айтады. Әсіресе, ақынның өткен ға­­сырдың 30-шы жылдарындағы алапат аштық шындығын ал­­ғашқылардың бірі болып жазған «Күләндам» дастаны – әде­биетіміздің асыл қазы­на­сына қосылған сүбелі туынды деуге болады. Ақын осы шы­ғармасы және Кенесары мен Наурызбайды жырлағаны үшін сол жылдары біраз қуғын көрген.

Нұрхан Ахметбеков замандас­тары Омар Шипин, Қашқынбай Қаз­ұлы, Сәт Есен­баев, Құтжан Қанжы­ғалин, Әли Досыбаев, Ахмет­хан Әбі­қаев, Молдахмет Тырбиев, Майташ Смағұлов секілді ақындармен тізе қосып, ұлт­тық айтыс өнерінің дамуына үлкен үлес қосты. 1943 жылы өткен республикалық ай­­тыстың жеңімпазы болды.

Ардақты азамат ақын­дық­­пен бірге қызметті де қа­тар алып, 1936-1946 жыл­дары Торғай өңірінде ау­дан­­аралық халық театрын ұй­ым­дастырып, ел ішіндегі өнерлі адамдарды топтас­тырып, бір­неше қойылымдар сахна­лады. Соғыс жылдары­нда жалынды жырларымен елдің жігерін жанып, же­ңіске деген үміттерін оятты. Айтулы ақынның бү­гінге дейін «То­сын толғауы», «Аман­гел­ді», «Жасауыл қыр­ғы­ны», «Н.Ах­метбеков» таң­да­малы шығармалары секілді бір­неше кітаптары жарық көр­­ген. Ұлт рухания­тына шұ­райлы шығармаларымен өл­шеусіз үлес қосқан Нұрхан ата­мыздың қа­сиетті қара домбырасы – барша қазақ үшін ба­ғалы жәдігер десек артық емес.