Оған Президент Қасым-Жомарт Тоқаев назар аударып, газетте көрсетілген келеңсіз фактілерді тексеріп, тиісті шара қолдану жөнінде тапсырма бергені мәлім. Нәтижесінде, Айыртау және Есіл аудандарының әкімдері қызметтерінен босатылып, облыстық және аудандық деңгейдегі бірқатар шенеунік тәртіптік жауапкершілікке тартылған болатын.
Есіл ауданының жаңа әкімі Медет Оспановтың айтуынша, бүгінге дейін қоныс аударушыларға арнап 68 үй салынған, соның 43 үйіне оңтүстіктен көшіп келген ағайындар кіріпті. Тағы 17 үй жаңа қоныстанушыларын күтіп тұр екен. Ал бұрын салынған сапасы төмен 8 үйді қайта жөндеп, кем-кетігін толықтыру жұмысы жүргізілу үстінде. Оларға Қызылорда, Түркістан облыстарынан қоныс аударушылар кіретін болып отыр.
Сонымен қатар жыл аяғына дейін тағы 29 үйдің құрылысы жүргізілетін көрінеді. Олардың құрылыс сапасына қазір аудан мамандары мен ауыл әкімдері үнемі мониторинг жасап тұрады. Соның 18-і Николаевка ауылында, 11-і аудан орталығы – Явленка ауылында салынуда. Осы үйлерге көшіп келушілер түгел қоныстанады деген үміт бар.
Жуырда Ираннан атажұртқа оралған қандастар келіп, дайын үйлерге түсуге ниет білдіріпті. Олардың өкілі өздерінің 12 отбасы екендіктерін айтқан. Бәрі арасы жақын елді мекендерге, мүмкіндігінше шоғырлана орналасқысы келетінін айтқан. Аудан басшылығы олардың тілегін қанағаттандырамыз деп отыр. Олардың 4 отбасысы Петровкаға, қалған 8-і Николаевкаға қоныстандырылмақ. Бұл ауылдардың бәрі үлкен жолдың үстінде орналасқан, оның бойында басқа да коммуникациясы жоғары мекендер.
Тұрғын үйлерді салушылар – жекеменшік бригадалар, олардан бұрын тек адамдардың баспанасын салу ғана талап етілген, соған сәйкес 7 млн теңгеден сатып алу көзделген. Енді қосымша ағаштан 4х6 көлемінде шағын отын, мал қоралар салып беру де қарастырылып, сатып алу бағасы 8 млн теңгеге дейін өсірілген. Оған биылғы бюджеттен қосымша қаражат қарастырылыпты.
Бұрын берілген үйлердің қыста суық болғанына шағым айтушылар көп болғаны белгілі. Жаңа әкім бұл мәселеге қазір қатты мән беріліп, үйлердің едендері қопарылып алынып, астын топырақпен тығыздау жұмысы жүргізіліп жатқанын айтты. Сонымен қатар жылу шықпас үшін үйдің төбесіндегі ағаш ұнтағын кемінде 20 сантиметрге дейін қалыңдату, жылыту батареяларын бұрынғыдан сапалы түріне ауыстыру қолға алынған. Оның арасына тіпті құрылыс мақтасы салынатын болыпты. Үйлердің сыртын да пенопластпен қосымша қаптау жұмыстары талап етілген.
Әрине, бұлар қосымша қаражат талап етеді. Бюджетте ондай ақша қарастырылмаған. Бұл мәселе қалай шешіліп жатыр деген сұраққа бұрынғы үй салушылардың осында әлі де жаңа үйлер салып, жұмыстарын жалғастырып жатқандығын пайдаланып, келісімшарт бойынша олар үйдің сапасына 2 жыл бойы жауап беретіндігін ескертіп, үйлерді бүтіндеуін міндеттедік деді. Құрылысшылар бұған келіскен.
Салынып жатқан үйлерді өз көзімізбен көру үшін Петровка ауылына жол тарттық. Мұнда бізге ауыл әкімі Оралбек Қоңқабаев қоныс аударушылардың үйлерін аралатты. Қазір Қызылжар өңірінде жаздың соңғы күндері біршама ыстық болып тұр. Бұл құрылыс жұмыстарын жүргізуге кедергі келтірмейді. Қоныс аударушыларға берілетін үйлердің көлемі 84 шаршы метрден екен, жылу, жарық, су енгізіліп жатыр. Үйлердің жанынан шағын отын қора мен шарбақ салынып жатыр. Мұндағы үйлердің жалпы саны – 14. Соның бәріне көшіп келушілер табылып отырған көрінеді. Дайын үйлердің 2-уі –Алматы, 2-уі – Талдықорған, 2-уі – Түркістан облыстарынан және 2-уі Нұр-Сұлтан қаласынан қоныс аударып келетін отбасыларға берілетін болыпты. Қалған үйлердің құрылысы әлі жүріп жатыр.
«Қоныс аударушылар мен қандастардың балалары осындағы аралас мектепке орналасады, өздеріне де мектеп, балабақша, кеңсе маңынан және мамандығы барларға осындағы серіктестіктен жұмыс табылады», дейді Оралбек.
Біз астанадан көшіп келген Қанағат Заупанның отбасында болдық. Олардың қоныстанып жатқанына 2 апта ғана болған екен. Үй иелерінің жүздері жарқын, қуанышты екендіктері көрініп тұр. Олар 2008 жылы Қытайдан көшіп келген қандастарымыз болып шықты. Бірнеше жыл Нұр-Сұлтанда болып, енді қоныс аудару бағдарламасын пайдаланып, Қызылжар өңіріне табан тіреуді жөн көрген екен. Қанағаттың бұрын массаж кабинеті болған екен. Әйелі Қадиша – музыка маманы. Отбасының мектеп жасына дейінгі екі баласы бар.
«Біз қоныс аударушы ағайындардың екеуіне де жұмыс тауып беруге тырысамыз. Әсіресе Қадишаның мамандығы бізге керек. Ал Қанағаттың өзі қаласа, осы жерден немесе 15 шақырым жердегі аудан орталығынан массаж кабинетін ашып алуына болады», дейді әкім.
Біз барған күні Қанағаттың астанада тұратын ағасы Талапбек те отбасымен бірге келе қалды. Ол – Қытайда медициналық мамандық алған невропатолог екен. «Інім жақсы сіңіп, келген жері ұнаса, мен де көшіп келемін», дейді ол. Қанағат үйдің жақсы екенін айтып, ризашылығын білдірді.
Аудан орталығына көшіп келгендер де ризашылықтарын білдірді. Солардың бірі – Таңсұлу Құдабаева аудандық ауруханаға медбике болып орналасыпты. Төрт баласы осындағы мектепте оқиды. Жұбайы да жұмыс істейді. «Аудан орталығында бәрі бар. Міне, биыл балаларға арналған зәулім спорт кешені де тұрғызылып жатыр. Мектеп те жақсы», дейді ол.
Явленка ауылында 327 млн теңгеге салынып жатқан спорттық-сауықтыру кешені шынында да зәулім ғимарат екен. Онда спорттың командалық ойындар, күрес, бокс сияқты он шақты түрімен айналысуға болады. Құрылыс жұмыстары қазан айында аяқталатын көрінеді. Әрине, қоныс аударушылардың көңіл күйі көтеріңкі болуына мұндай ғимараттардың болғаны да игі.
Иә, «Сын түзелмей, мін түзелмейді» демекші, бүгінде теріскей өңірде қоныс аударушыларды қабылдауда жол берілген кемшіліктер жойылып, оларға деген көзқарас түзелген тәрізді.
Солтүстік Қазақстан облысы,
Есіл ауданы
СУРЕТТЕ: Қоныс аударушы Қ.Заупан үйінің қасында
