Тақырыпты зерттеп жүрген жетекші ғалымдар арасында тәжірибе және ақпарат алмасу мақсатында ұйымдастырылған кезекті республикалық тақырыптық семинарға Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалалары мен облыстардың өңірлік комиссияларының жұмыс топтарының өкілдерімен қатар, мемлекеттік қызметшілер, ғалымдар, қоғам қайраткерлері, сарапшылар мен еріктілер қатысты.
Жиынға онлайн қосылған сарапшылар Қазақстан шаруаларына қатысты большевиктік-сталиндік биліктің күштеп ұжымдастыру мен отырықшыландыру, күштеп ет және астық дайындау және басқа да саяси науқандары барысында қазақстандық саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау мәселелері бойынша атқарылған жұмыс туралы есеп беріп, жүргізілген зерттеулер тәжірибесін ортаға салды, сондай-ақ өңірлік комиссиялардың ғылыми-іздестіру жұмыстарын жетілдіру жолдарын айқындап, бірқатар ұсынысты талқылады.
Іс-шараны Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссияның мүшесі, мемлекеттік комиссияның қызметін қолдау жөніндегі Жобалық кеңсенің жетекшісі Сабыр Қасымов жүргізді. Ол өз сөзінде 30-шы жылдардың басында большевиктік-сталиндік биліктің әрекетінен басталған алапат қасіреттің қазақ халқына орасан зор адами және экономикалық шығын әкелгенін және оның салдары әлі күнге дейін ұмытылмағанын атап өтті.
«Қайғылы жағдайға әкелген оқиғаларды мемлекеттік тұрғыдан зерттеп, талқылап және оған баға беріп, өз қорытындыларымыз бен тұжырымдарымызды мемлекеттік комиссияға ұсынуымыз керек», деді Жобалық кеңсенің басшысы. Сабыр Қасымов өз сөзінде сондай-ақ Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссияның жұмысы мен алға қойылған міндеттерге қысқаша тоқталып өтті. Мемлекеттік комиссияның 10 жұмыс тобының төртеуі елді мекендер, ауыл тұрғындарына қатысты қуғын-сүргінді зерттеп жатқаны айтылды.
«Президент құрбандардың негізгі санаттарын толық құқықтық және саяси ақтау міндетін қойып отыр, сондықтан елде саяси қуғын-сүргін құрбандарын кешенді және жаппай зерттеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуде. Ғалымдар бұрын жабық болған мұрағаттарға қол жеткізді. Олар жалақы мен лауазымын сақтай отырып, негізгі жұмысынан босатылды. Өңірлік комиссиялар құрылып, ғылыми негізделген әдіснамалар мен нұсқаулықтар әзірленді», деп атап өтті Сабыр Қасымов.
Сонымен қатар жиында Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі өңірлік комиссияның төрағасы, Алматы облысы әкімінің орынбасары Батыржан Байжұмановтың құттықтау сөзі оқылды. Ал негізгі баяндаманы Мемлекеттік комиссияның мүшесі, большевиктік-сталиндік биліктің шаруаларға қатысты күштеп ұжымдастыру, азық-түлік дайындау және басқа да саяси науқандарының құрбандарын ақтау үшін зерделеу, қорытындылар мен ұсынымдар әзірлеу жөніндегі жұмыс тобының жетекшісі, Тарих ғылымдарының докторы, профессор Талас Омарбеков жасады. Ғалым тақырыпқа қатысты басты мәселелерді атап өтіп, атқарылған жұмыс барысы мен ұсыныстарын ортаға салды.
Өңірлік топтар алдында ауқымды міндеттер тұрғаны белгілі. Іс-шара барысында ауыл шаруашылығы өнімдерін күштеп дайындау жылдары қанша адам атылғанын, бүкіл қазақстандықтардың қаншасы қылмыстық және әкімшілік жауапкершілікке тартылғанын – соттардың және соттан тыс органдардың үкімдерімен сотталғанын, күштеп дайындау жүргізілген барлық жылдар ішінде қаншасы қоныс аударғанын анықтау қажеттігі баса айтылды.
Семинарға қатысқан барлық өңір өкілдері, өңірлік комиссиялардың жұмыс топтарының жетекшілері мен мүшелері сөз сөйлеп, ұжымдастыру және отырықшыландыру барысындағы қуғын-сүргіндер, күштеп ет және астық дайындау науқандары туралы өздері анықтаған жаңа мәліметтерді ұсынып, зардап шеккен жаңа есімдерді атады. Қатысушылар жұмыс барысында кездескен кедергілер туралы да ой бөлісіп, әріптестерінің пікірін білді.
Жобалық кеңсе жетекшісі мұрағаттар объективті шындықты іздеу мен орнатудың жалғыз көзі емес екеніне назар аударды. Өңірлерде, ауылдар мен ауылдарда үлкен іздеу жұмыстарын ұйымдастыру қажет. С.Қасымов ақсақалдардың ұрпақтарын іздеп, естеліктерін жазып, жаңа артефактілер, отбасылық жәдігерлер мен құжаттарды табуға шақырып, шығармашыл зиялы қауым өкілдерін, қоғамтанушы ғалымдарды бүкіл ел бойынша мемлекеттік комиссияның жұмысына белсенді қатысуға шақырды.
