Көпшілік қазір ҚазҰУ-да инфрақұрылымдық модернизациялау жұмыстары қарқынды жүргізіліп жатқанынан, 2025 жылға дейін кампусты жаңғырту жоспары қабылданғанынан хабардар. Ұлттық университет көз алдымызда өзгеріп келеді.
Ал жастар саясаты ең нәзік саясат екенін айтар болсақ, бұрын шетелге шыққанда студенттеріне жасалған жағдайды, оқытушылары мен университеттерінің беделін көріп, қызығып, тіпті ішіміз әлем-жәлем болып қайтатын кездеріміз болған. Асханалары мен ас мәзірлерінің өзі мейрамханадай әсер қалдыратын. Осының бәрі өзімізге келді. Тек білім ал, мықты маман болуға ұмтыл. Бүгінгінің студенттері қалай айтсаңыз да – бақытты.
ҚазҰУ қалашығы – қала ішіндегі жастардың қаласы екенін ескерсек, мұнда жүріп жатқан жөндеу жұмыстарының ауқымы орасан, тек көруге көз керек. Қысқасы, университеттің оқу корпустары мен жатақханалардағы жүріп жатқан құрылыс жұмыстарын көзбен көру мақсатында БАҚ өкілдері үшін арнайы ұйымдастырылған пресс-турға қосылдық.
Журналистер қауымын университет ректоры Жансейіт Түймебаев өзі бастап жүріп, университеттегі оң өзгерістермен қатар, қордаланған мәселелерді бүге-шігесіне дейін баяндап, соңынан екі сағатқа жуық журналистердің сұрақтарына жауап беріп, кез келген мәселеге ашықтығын көрсетті.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті – ТМД елдері кеңістігінен әлемнің топ-200 үздік университеттерінің қатарына кіретін екі білім ордасының бірі. Біріншісі – Ресейдегі М.Ломоносов атындағы ММУ (78-орын) болса, екіншісі –
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ (175-орын). Оған қоса университет Орталық Азиядағы жоғары бағаға қол жеткізген, QS Stars Rating System халықаралық рейтингісінде «Бес жұлдыз» белгісіне ие болған жалғыз жоғары оқу орны. Осы үдеден шығу үшін университет кадрлық, интеллектуалдық әлеуетін дамытуға мүдделі болғандықтан, Уэйн Детройт (АҚШ) университетінде жұмыс істейтін математик Уәлібай Өмірбай мен Кембриджде жұмыс істеген нейробиолог Базылбек Дәулетовті университетте дәріс оқуға шақырып отыр.
Биылғы қазан және қараша айларында Еуропа, АҚШ, Ресей, Түркия университеттерінің 35 профессоры шетелдік ғалымдарды тарту бағдарламасымен университетте дәріс береді. Оқытушыларды материалдық ынталандыру мәселелеріне көп көңіл бөлінген. Мәселен, биыл жалақы екі рет өсті. Енді оқытушының ең төменгі жалақысы – 285 мың, аға оқытушыға – 312 мың, доцентке – 389 мың, профессорға 500 мың теңге төленеді.
Бүгінгі университеттердің беделін төмендегідей бағамдауға болады. Университетте 25,9 мың студенттің – 80 пайызы грантпен, 20 пайызы ақылы білім алады. Оның ішінде бакалавриатта –
21 294, магистратура мен докторантурада – 4 642. Биыл шамамен 7,7 мың студент оқуға қабылданған. Бакалавриаттағылар өткен жылмен салыстырғанда 2,6 есеге көбейіп, магистратурадағы грант иегерлері 1,2 есеге өскен. Жалпы, мемлекеттік грант иелерінің шамамен 7 пайызы ҚазҰУ-ды қалады десек болады. Егер былтыр «Алтын белгі» иегерлерінің саны 508 болса, биыл – 1 058. Олардың ішінде халықаралық, республикалық пән олимпиадаларының жеңімпаздары да бар және Назарбаев зияткерлік мектептерінің түлектері үш есеге көбейген. Бір ғана оқу жылында дарынды жастарды тарту көрсеткіші 2,2 есеге артқан.
Осы арада айта кету керек, қазір ҚазҰУ-да әлемнің 50 елінен 2,4 мыңға жуық шетелдік студент білім алып жатыр. 2025 жылы шетелдік студенттердің үлесін 25 пайызға жеткізу міндеті қойылып, Түркия, Қырғызстан, Өзбекстан, Армения және басқа елдерде университет филиалдары ашылмақ.
Дегенмен басты мәселе білім сапасын көтеру болғандықтан, оқу бағдарламалары жаңарып, келешегі бар 100-ден астам жаңа оқу бағдарламасы іске қосылған. Бұл – неврология, киберфизика, биологиялық инженерия, роботтық жүйелер, жаратылыстану мен инженерлік бағыттағы табиғи және технологиялық тәуекелдер. Әлеуметтік-гуманитарлық бағытта – мемлекеттік басқару және қоғамдық қауіпсіздік, цифрлық экономика, шығармашылық индустриялар, медиакоммуникация, ақылды қала экономикасы.
Жаһанды жайлаған індет вирусолог мамандарды даярлау мәселесінен аттап өтпейтіні аян. ҚазҰУ отандық вакцинаны жасаған Биологиялық қауіпсіздік проблемаларының ғылыми-зерттеу институтымен бірлесіп, «Вирусология» оқу бағдарламасын іске қосты. Білім мен тәжірибені ұштастыру мақсатында 3 мыңнан астам ұйым мен кәсіпорын арасында ынтымақтастық орнаған.
Бірінші кезекте ҚазҰУ – білім, ғылым және инновацияларды үйлестіретін классикалық көпсалалы университет. Осы орайда еліміздің ғылыми-техникалық дамуының маңызды басымдықтары бойынша жалпы бюджеті 7,7 млрд теңгеден асатын 500-ге жуық ғылыми жоба іске асырылып жатыр. Біздің ғалымдар 400-ден астам патенттер мен авторлық куәліктерге ие болды. Бұл тақырыпқа тағы да ораламыз.
–Университетте инновациялық жобалар іске асырылып, аз сериялы өнімдер шығаруда 10-нан астам ғылымды қажетсінетін өндірістер құрылды. Ғалымдарымыз COVID-19 індетін ауыздықтауға айтарлықтай мүдделілік танытып отыр. Сондай-ақ шипалы өсімдіктерімізбен дәрілік препараттардың аз тонналық өндірісі мен дезинфекциялық жуу құралдарын шығару бір ізге түсе бастады. Жалпы, мұндай 100-ден астам жоба бар. Аталған жобалар сипатталған екі томдық кітап шығардық, – дейді Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің басқарма төрағасы – ректоры Ж.Түймебаев.
Уақыт талабына сай болуға ұмтылған университеттің басты мұраты студенттерге жағдай жасай отырып, оқытушылардың жалақысы мен тұрмысын жақсарту болғандықтан, қаржылық тұрақтылықты арттыру мақсатында кіріс бөлігін ұлғайтып, шығыс бөлігін оңтайландыру іс-шаралары жүріп жатыр. Нәтижесіз шығындар анықталып, азайтылды. Бұл үдеріс жалғаса береді.
Инфрақұрылым объектілерін пайдалануда да бейінді емес бизнес-процестердің аутсорсингі жоспарланып отыр. Тұтас алғанда, білім беру – ғылыми қызметтердің сапасын арттыруға және қызметкерлерді одан әрі ынталандыруға ықпал етеді.
– Бірінші кезекте университет интеллигенциясының рөлін аттыру керек. Білім беру мен ғылымның озық инфрақұрылымын жасауға бағыт алдық. Біртіндеп бар мәселені шешеміз. Компьютерлік техниканы жаңарту үшін 800 компьютер сатып алынып, факультеттерге берілді. Университет кешені 54 жылжымайтын мүлік нысанын қамтиды. Оның ішінде: 18 оқу-зертханалық корпус және 5,4 мың орындық 17 студенттік жатақхана бар. Қауіпсіздік үшін барлық оқу корпустары мен жатақханаларда электрондық өткізу жүйелері енгізілді. Заманауи бейнебақылау жүйесі орнатылды. Интернет қолжетімді. Кампус аумағында толыққанды білім беру мен бос уақытты өткізуге арналған тұтас кешен жұмыс істейді: жаттығу залы, спорт алаңдары және секциялары бар спорт кешені, медициналық және әлеуметтік-тұрмыстық қызметтердің кең спектрі қамтылған «Керемет» студенттерге қызмет көрсету орталығы. Сондай-ақ жеке кинотеатр бар.
Жеті оқу ғимаратында ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді, үш оқу ғимаратында күрделі жөндеу жұмыстары аяқталып келеді, 14 жатақхана жөнделді, студенттерге қазіргі заманға сай жағдай жасалған, барлық жөндеу жұмыстарын сырттан мердігерлер тартпай, университет қызметкерлері орындады, – дейді ректор.
Кампус аумағы да абаттанып келеді. Биыл университет ұжымы 1 мыңға жуық қырым қарағайы мен сиверс алма ағашын және басқа да жеміс көшеттерін отырғызып, Елбасы аллеясын, Ғалымдар бағын, Ағаштар аллеясын ашты.
– Алайда жатақханалардың ескіргенін атап өткен жөн. Көпшілігінде пайдалануға берілгеннен бері күрделі жөндеу жүргізілмеген. Коммуникация жүйесі апаттық жағдайда. 15 мыңға жуық студент жатақханаға мұқтаж. Соңғы студенттік жатақхана 1991 жылы салынып, қолданысқа берілген. Екіншіден, оқу ғимараттары да тозған. Аудиториялар, оқу жиһаздары мен техникалық құрал-жабдықтар ескірген. Инженерлік желілер мен коммуникацияның жағдайы сын көтермейді. Жаңа ғимараттар мен аудиториялар қажет. Сондықтан Кампусты дамытудың 2025 жылға дейінгі жұмыс жоспары жасалды. Онда жатақханалар мен оқу корпустарын қайта жаңарту және салу жұмыстары қарастырылған. Білім және ғылым министрлігінің Қаржы орталығымен бірлесе отырып, жатақханалар салу үшін инвестор тартуға әрекет етіп жатырмыз, – деді Ж.Түймебаев.
