Кеше Президент жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде Әділет министрлігінің өткен жылғы жұмыс нәтижелері мен үстіміздегі жылғы міндеттері талқыға салынған брифинг ұйымдастырылды.
Еліміздегі заңдардың тиімді қолданылуы, Үкімет ұсынып отырған заң жобаларының сапалы әрі баршамызға түсінікті тілде жазылып дайындалуы аталған министрліктің басты бағыттарының бірі болып табылады. Бұл тұрғыдан алғанда, ел Президентінің Қазақстан халқына арнаған Жолдауындағы мақсат-мүдделерді іске асыру, Үкіметтің заң шығару жоспарларының барысы, министрлік қызметінің негізгі қағидаттары бүгінгі күнде қандай дәрежеде деген сауалдарға аталған Орталыққа тұңғыш келіп отырған Әділет министрлігінің басшылығы жауап береді, деді Орталық коммуникациялар қызметінің ресми өкілі Алтай Әбибуллаев.
Осыған орай сөз кезегі өзіне тиген Әділет министрінің орынбасары Зәуреш Баймолдина еліміздегі әділет органдарының 2013 жылғы жұмыс нәтижесі және Мемлекет басшысының «Қазақстан жолы – 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауынан туындаған тапсырмаларына сәйкес 2014 жылғы министрліктің басым міндеттері туралы баяндама жасады. 2012 жылы әділет органдарының күш-жігері Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан-2050 Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында айқындалған барлық тапсырмаларын орындауға бағытталған болатын, деп бастады сөзін министрдің орынбасары. Мемлекет басшысының Жолдауында аталған міндеттерді іске асыру үшін жалпыұлттық жоспарды орындау мақсатында ведомство Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекс жобасын әзірледі. Кодекс жобасында әртүрлі бағыттар көзделген. Біріншіден, әкімшілік жаза ретінде ескертуді ғана қолдануды көздейтін ізгілендіруді, сондай-ақ, шағын кәсіпкерлік субъектілер және жеке тұлғалар үшін айыппұл көлемін орташа есеппен екі есе азайту қарастырылды. Екіншіден, ведомстволық бағыныстылықты қайта қарау есебінен қамтамасыз етілген соттарға жүктелген жүктемені төмендету бағдарланған. Үшіншіден, әкімшілік жауапкершілікке тарту ресімдерін жаңғырту арқылы әкімшілік заңнаманы реформалау көзделеді. Сонымен қатар, меншік құқығын қорғауды күшейтуге, шарттық міндеттемелерді қорғауды кепілдендіруге және оларды бұзғаны үшін жауапкершілікті қатаңдатуға, сот шешімдерін орындау жүйесін жетілдіруге және дауларды соттан тыс реттеу институттарына, яғни болмашы мәселелер бойынша дауларды шешуге бағытталған заңнамалар әзірленді.
Бұл орайда Зәуреш Хамитқызы заңнамалық актілердің барлық жобалары мемлекеттік органдардың сайттарында жарияланатындығын тілге тиек етті. Әр азамат және кез келген кәсіпкерлік субъектісі Әділет министрлігіне еш кідіріссіз ұсыныстары мен ескертпелерін жолдай алады екен. Бұл орайда ол: «Біз барлық түскен хабарламаларды түгел қараймыз. Жеке кәсіпкерлік саласы үшін әзірленетін тиісті заңнамалық акт Ұлттық кәсіпкерлер палатасын қоса алғанда, барлық жеке кәсіпкерлік саласына жолданады. Егер жеке кәсіпкерлік субъектілерінен түскен ескертпелерді мемлекеттік органдар қарамаған болса, онда ол өз әрекеттерін жазбаша түрде түсіндіруі тиіс болады, деді.
Бұдан кейін баяндамашы айыппұлдардың азайтылатындығы, құқықтық тұжырымдаманы іске асыру жөнінде, мемлекеттік тілде әзірленетін заң жобалары және Медиация институты туралы да әңгімелеп берді. Еліміздің 2010 жылдан 2020 жылға дейін арналған құқықтық саясат тұжырымдамасы республикамыздың құқықтық дамуын белгілейтін ең бір негізгі бағдарламалық құжат деп есептейміз. Әділет министрлігі құқықтық саясат тұжырымдамасын іске асыру бойынша жұмысты үйлестіретін орган болып табылады. Осылайша оны жүзеге асыру үшін Әділет министрлігі жыл сайын заңнамалық сипаттағы іс-шараларды қоса отырып, мемлекеттік органдардың қызметіне қатысты мәселелер бойынша ұйымдастырушылық іс-шараларын қамтитын жоспар әзірлеп, оны жыл сайын жүз пайыздық көлемде орындайды. Осы орындалған іс жөнінде жыл сайын Әділет министрлігі Үкіметке және Президент Әкімшілігіне өзінің мәлімдемесін жолдайтын көрінеді.
Сонымен қатар, бүгінгі күні Құқықтық саясат тұжырымдамасының негізгі бағыттары толық көлемде іске асырылды деп айтуға болады, деді министрдің орынбасары. Ал Парламентке заң жобалары екі тілде: қазақ және орыс тілдерінде міндетті түрде тапсырылады екен. Оған қоса осы заң жобасына қажетті барлық құжаттар да қос тілде беріледі. Алайда, мемлекеттік тілдегі заң жобаларының кемшіліктері бар деп айтуға болады.
Әрине, мұның бәрі қоғамды құқықтық жағынан дамыту әрі ізгілендіру үшін қажетті жұмыстар екені анық. Мәселен, бұл тұрғыда да көптеген жұмыстар атқарылып жатқандығы белгілі. Соның бірі, былтыр төрт Кодекстің жобасы қарауға енгізілді. Қылмыстық, Қылмыстық-іс жүргізу, Қылмыстық-атқару және Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодекстер. Оларды енгізу – өмір талабы. Күнбе-күн өзгерістер болып жатыр. Бұрынғы кодекстер 90-жылдардың аяғында қабылданған құжаттар, мысалы, Қылмыстық кодекс 1997 жылы қабылданды. Содан бері біраз уақыт өтті, сондықтан да қылмыстық-құқықтық саладағы бағытты өзгерту керектігін заңгерлер де баса айтады.
Александр ТАСБОЛАТОВ,
«Егемен Қазақстан».