«Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Ақша-кредит саясаты жөніндегі комитеті базалық мөлшерлемені +/-1,00 п.т. пайыздық дәлізімен жылдық 9,75 пайыз деңгейінде белгілеу туралы шешім қабылдады. Тиісінше өтімділікті ұсыну жөніндегі тұрақты қолжетімді операциялар бойынша мөлшерлеме 10,75 пайыз, ал өтімділікті алу жөніндегі тұрақты қолжетімді операциялар бойынша мөлшерлеме 8,75 пайыз болады», делінген хабарламада.
Жалпы инфляция баяулауының байқалған белгілерін, сондай-ақ коронавирустың жаңа штамы – омикронға қатысты белгісіздіктің артуын және оның инфляциялық процестерге, сыртқы және ішкі сұранысқа әсерін ескере отырып шешім қабылданғаны айтылды.
«Сұраныстың ұсыныс мүмкіндіктерінен асып өсуі нәтижесінде бағаның өсуін тежеу бойынша қабылданып жатқан шараларға қарамастан, көптеген елдерде инфляцияны жеделдету үрдісі сақталып отыр. Қытайдан басқа, негізгі сауда әріптестеріне жататын елдерде инфляция тарихи ең жоғары мөлшерде қалыптасады. Қазақстанда бағаның өсуі де жоғары деңгейде болып тұр. Азық-түлік инфляциясы мен ақылы қызметтер инфляциясының біршама баяулауы азық-түлікке жатпайтын тауарлар бағасының өсуімен өтелді. Халықтың жоғары инфляциялық күтулері қолда бар инфляциялық аяны күшейтеді. Шикізат нарықтарындағы салыстырмалы түрде жоғары бағалар мен карантин шектеулерін жеңілдету аясында ішкі экономика белсенді түрде қалпына келе жатыр», делінген Ұлттық Банк таратқан хабарламада.
ҰБ мәліметінше, әлемдік экономикадағы проинфляциялық процестер өсіп келеді. Бұл карантин шараларының әлсіреуімен, жинақталған жинақтардың көптігімен, сондай-ақ кейінге қалдырылған сұраныстың іске асырылуымен ынталандырылатын жаһандық тұтынушылық сұраныстың тез қалпына келуіне байланысты болып отыр. Ұсыныстың өсуі әлі де жеткізуге байланысты мәселелердің болуына және материалдар тапшылығына байланысты тез өсіп отыратын сұранысқа жол беріп отыр.
Сыртқы факторлардың ішінде теңіз порттарындағы жағдайдың жақсарғанына қарамастан, әлі де ковидке дейінгі деңгейден алшақ болып отырған энергия бағасының өсуін және жаһандық жеткізу қатарының бұзылуын атап өткен жөн. 2021 жылғы қарашада Baltic Dry Index қазандағы ең жоғары деңгейден төмендеді. Алайда, бұл 2020 жылғы мамырдағы деңгейден 6 есе жоғары. Жаһандық инфляцияның жылдамдауына қымбаттап отырған азық-түлік бағасы да қосымша үлес қосады, бұл ұсыныстың төмендеуіне, экспорттаушы елдердегі ауа райының нашарлауына, сондай-ақ фрахт бағасының өсуіне байланысты. ФАО азық-түлік бағаларының индексі қарашада бір айлық мәнде 1,2 пайызға өсіп, 2011 жылғы маусымнан бастап ең жоғары деңгейге жетті.
«Осы факторлардың барлығы әлемдегі, оның ішінде Қазақстанның сауда әріптестеріндегі инфляцияның одан әрі жылдамдауына алып келеді. ЕО мен Ресейдегі инфляция 2021 жылғы қазанда тиісінше 4,4 пайыз және 8,1 пайыз құрап, тарихи ең жоғары деңгейде болып отыр», делінген Ұлттық банк сайтында.
Сыртқы сектор тарапынан инфляцияға қарсы қысым ішкі бағалардың өсуінде көрініс табады. 2021 жылғы қарашаның қорытындысы бойынша Қазақстандағы жылдық инфляция аздап баяулап, биылғы жылғы қазандағы 8,9 пайыз-бен салыстырғанда 8,7 пайыз болды. Бұл серпін азық-түлік тауарлары бағасының 11,3 пайыздан 10,9 пайызға дейін және ақылы қызметтер бағасының 6,9 пайыздан 6,4 пайызға дейін өсуінің баяулауына байланысты болды. Азық-түлік құрамдас бөлігі өсуінің қазіргі баяулауына бір айдағы серпіннің тұрақтануы және өткен жылдың жоғары базасы жағдайында майлар мен тоң майлар, қант және жұмыртқа дезинфляциясы айтарлықтай үлес қосты. Бұл ретте 2021 жылғы қарашада нан-тоқаш өнімдері мен жарма, ет өнімдері бағасының өсуі жалғасты, бұл өндірушілер шығындарының ұлғаюына, дәнді дақылдарды жалпы жинаудың төмендеуіне байланысты.
2021 жылғы қарашада жанар-жағар май, қатты отын бағасы өсуінің жалғасуы нәтижесінде жылдық азық-түлікке жатпайтын инфляция 7,8 пайыздан 8,3 пайызға дейін жеделдеді. Жанар-жағар майдың тұтыну бағасының жылдық өсуі 22,3 пайыз (айлық өсу – 4,3 пайыз) болды: бензин құны 18,4 пайызға (2,4 пайыз), дизель отыны – 46,6 пайызға (14,6 пайыз) өсті. Отынның қымбаттауы өндірушілер бағасының өсуі жағдайында орын алып отыр.
Ақылы қызметтер бағасының жылдық өсу қарқыны 2021 жылғы қарашада 6,4 пайыз ға дейін баяулады. Бұл коммуналдық реттелетін қызметтер, қоғамдық тамақтану қызметтері, шаштараздар мен жеке қызмет көрсету орындары бағасы өсуінің баяулауына байланысты. Сонымен қатар тұрғын үйді жалға алу тарифтерінің өсуі жеделдеді.
Ұлттық Банктің бағалауы бойынша, соңғы айларда маусымдық тазартылған аннуализацияланған тұтыну бағаларының өсімі 2021 жылғы қарашада 5,6 пайыз болып (қазанда – 7,1 пайыз), маусымдағы ең жоғары деңгейден баяулауды көрсетуде. Аннуализацияланған базалық инфляцияны айлық бағалау инфляциялық процестердің 4-6 пайыз-дық нысаналы дәліз шегінде қатарынан екінші ай қалыптасуын білдіреді. Орнықты құрамдас бөліктер серпіні 2021 жылғы желтоқсанда және 2022 жылы нысаналы дәліз шегінде қалай тұрақтанатыны маңызды. Осы орайда тұрақсыз және жоғары инфляциялық күтулер кезінде осы серпіннің тұрақтылығына қатысты жоғары белгісіздік бар.
«Халықтың инфляциялық күтулері бағаларға қосымша қысым көрсете отырып, артты. Инфляцияны бір жыл бұрын сандық бағалау 2021 жылғы қарашада 10,8 пайызға жетті. Респонденттердің 35 пайыз-ы келесі 12 айда бағаның өсуі жеделдеуін күтуде, бұл бақылау кезіндегі ең жоғары мән болды. Соңғы айларда инфляцияны бақылау да жоғары деңгейде сақталуда.
Экономикалық белсенділік серпіні жедел қарқынмен қалпына келе отырып, алдыңғы болжамды раундтың оптимистік сценарийіне сәйкес қалыптасуда. Бұл шикізат нарықтарындағы жоғары әлемдік бағалар мен карантин шектеулерін жеңілдету аясында орын алуда. Қазақстанда осы кезеңде мұнай бағасы бір баррель үшін 69,3 АҚШ доллары болған кезде 2021 жылғы қаңтар-қазанда ІЖӨ-нің өсімі 3,5 пайыз болды. Тау-кен және өңдеу өнеркәсібі, сауда, құрылыс, ақпарат және байланыс, көлік және мемлекеттік сектор оң үлес қосты. 2021 жылғы 10 айдың қорытындысы бойынша өндірістің қысқарғанын көрсеткен ауыл шаруашылығы экономиканың өсуіне тежеуші әсер етуде. Дәнді дақылдардың жалпы түсімінің төмендеуі бұл серпіннің негізгі себебі болды», дейді мамандар.
Үй шаруашылықтарының нақты сұранысын қалпына келтіру процесі экономикалық белсенділікке қолдау көрсетеді. 2021 жылғы екінші тоқсанда азық-түлікке жатпайтын тауарлар мен қызметтерге кейінге қалдырылған сұранысты іске асыру жағдайында үй шаруашылықтарын тұтыну 8,1 пайызға өсті. Сұраныс қатаң карантиндік шаралармен шектеліп, құлдырау шамамен 16 пайыз болған 2020 жылғы екінші тоқсандағы статистикалық базаның әсері халық сұранысының осындай өсуінің қосымша факторы болып табылады. Бөлшек тауар айналымының ағымдағы кеңеюі (2021 жылғы 10 айда 6,1 пайыз) және халықтың нақты кірістерінің артуы (2021 жылғы үшінші тоқсанда 5,8 пайыз) сұраныстың жалғасып отырған оң серпінінің индикаторы болып отыр. Бұл ретте 2021 жылғы шілденің аяғында және қыркүйектің басында байқалған COVID-19 таралуының ара-тұра өршуі сұраныстың толыққанды қалпына келуін шектеуді жалғастыруда.
Әлемдік мұнай нарығында бағаның ұзақ уақыт өсуінен кейін белгілі бір түзету байқалады. Коронавирустың жаңа штаммының таралуына байланысты қарашаның аяғы мен желтоқсанның басында бағалар бір баррель үшін 65-66 АҚШ долларына дейін төмендеді. Нарықтағы құбылмалылықтың өсуіне әсер ететін қандай да бір оқиғалардың пайда болуына қарамастан, тәуекелдер балансы нашарлау жағына ауысқан жоқ. ОПЕК+ биылғы жылғы 2 желтоқсанда өткен отырысында өндіруді тәулігіне 400 мың баррельге жоспарлы түрде ұлғайтуды көздейтін мәміленің ағымдағы өлшемдерін сақтау туралы шешім қабылдады.
«Ұлттық Банк келесі шешімін инфляциялық күтулердің серпінін, инфляцияның орнықты құрамдас бөліктерін, сондай-ақ эпидемиологиялық ахуалдың сыртқы және ішкі сұранысқа әсерін ескере отырып қабылдайды. Күтулердің, инфляцияның және оның орнықты құрамдас бөліктерінің тұрақсыз баяулауы кезінде Ұлттық Банк монетарлық талаптарды барынша күшейтуді жалғастырады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Ақша-кредит саясаты жөніндегі комитетінің базалық мөлшерлеме бойынша кезекті жоспарлы шешімі 2022 жылғы 24 қаңтарда Нұр-Сұлтан уақыты бойынша 15:00-де жарияланады», делінген хабарламада.
