Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, «EQ»
Аймақтың қай саласында да оң өсім байқалады. Ең әуелі әлеуметтік саладан бастасақ, Тәуелсіздіктің 30 жылы ішінде өңірде мектепке дейінгі білім беру мекемесінің саны 3 есе артқанын көруге болады. Облыстық әкімдіктің ресми мәліметі бойынша, 1991 жылы өңірде 113 балабақша жұмыс істесе, 2021 жылға қарай олардың саны 331-ге жеткен. Мұнда 3-6 жас аралығындағы балалар 100 пайыз балабақшамен қамтылған.
Ал орта білім беру саласындағы жетістіктерге тоқталсақ, Маңғыстау облысында орта білім беретін мектептер саны 30 жыл ішінде 2 есеге өсті. Айталық, 1991 жылы өңірде 86 мектеп болса, 2021 жылы 171-ге жетті. Алдағы уақытта бұл көрсеткіш тағы да көбейеді. Себебі облысты дамыту жоспары аясында алдағы бес жылда жаңадан 35 білім беру нысанын салу жоспарланып отыр. Биылдың өзінде 2 мемлекеттік, 5 жекеменшік мектеп ашылды.
Өңірдің мәдениет саласының дамуы жөнінде ақпарат берген әкімдік ел егемендігін алған жылдардан бері Маңғыстау облысында 34 мәдениет нысаны іске қосылғанын айтады. Ауылдарда мәдениет үйлері мен театрлар ашылып, балаларды өнерге баулуға мүмкіндік туды.
Облыстың әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштерінің қорытындысы тұрғын үй саласында да оң өзгерістер барын көрсетті. Айталық 30 жылдың ішінде өңірде 11 млн 300 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілген. Әсіресе тұрғын үй құрылысы облыс орталығында қарқынды жүргізіліп жатыр. Ақтауда соңғы бес жылда жаңа 11 шағын аудан бой көтерген. Биылғы 10 айдың қорытындысы бойынша 954 мың шаршы метр тұрғын үй тапсырылған.
Жұртшылыққа мәлім, Маңғыстау облысы республикалық туристендіру картасында үздік ондыққа кірді. Өңірде жағажай туризмімен қатар, дала туризмі де қарқынды дамып келеді. Ақтау іргесінде тұтас курорттық аймақ пайда болды. Жаңа демалыс кешендері салынды. Осыған орай облысқа келетін туристердің саны бірнеше есе артқан.
2007 жылы Президенттің Жарлығымен Маңғыстауда жаңа – Мұнайлы ауданы құрылғаны белгілі. Бұл – тәуелсіздік алғаннан кейінгі елімізде құрылған алғашқы аудан болды. Алғашқы кезде аудан халқының саны 53 мың болса, қазір Мұнайлыда 174 мыңнан астам адам тұрады. Өңірдегі ең ірі және халық тығыз орналасқан аудандардың бірі де қазір осы аудан.
Жалпы, басқа өңірлер секілді, Маңғыстау облысының тұрғындары да көбейе түскен. Тәуелсіздік алғалы бері Маңғыстау облысы тұрғындарының саны екі есеге өсіп, бүгінде 720 мың адамға жетті (1989 жылы 322 700 болған). Облыс соңғы 4 жылда туу көрсеткіші бойынша елімізде көш бастап тұр.
Азаттықтың отыз жылы ішінде Маңғыстау облысында 150-ден астам денсаулық сақтау нысаны іске қосылған. Ал жедел жәрдем автопаркі 100%-ға жаңарды. Жаңаөзен қаласында озық үлгідегі аурухана мен емханалар пайдалануға берілді.
Өңірдің көлік-инфрақұрылым деңгейіне тоқталсақ, Маңғыстау облысында 30 жылда 1 100 шақырым автомобиль жолы салынып, үш темір жол іске қосылған. Маңғыстаудың шекаралық облыс ретінде транзиттік, көліктік-логистикалық және инфрақұрылымдық әлеуеті артқанын да атап өтуге болады. Айталық үш мемлекетті жалғайтын «Өзен – Берекет – Горган» халықаралық темір жол дәлізі ашылды. «Жезқазған – Бейнеу» темір жолы салынды. «Атырау – Ақтау» автокөлік жолы жаңартылды. Елімізді Түрікменстанмен байланыстыратын «Өзен – Түрікменстан» автожолы пайда болды.
Өткен ғасырдың 90-жылдары облыстағы автомобиль жолдарының ұзындығы 1 778 шақырымды құраса, тәуелсіздік алған жылдан бастап тағы 1 мың шақырымнан астам жол салынды, тозығы жеткен 2 мыңға жуық жол жөндеуден өткізілді.
Маңғыстау облысы бұқаралық спортпен шұғылдану көрсеткіші бойынша да елімізде алда келеді. Статистикалық мәліметтерге сәйкес, қазақстандықтардың 31 пайызы ғана бұқаралық спортпен айналысса, Маңғыстау облысында бұл көрсеткіш – 36,4 пайыз. Мұндай көрсеткішке жетуге ауладағы спорт алаңдары мен елді мекендердегі спорттық нысандардың көптеп салынуы мүмкіндік берді, дейді облыс әкімінің баспасөз қызметі. Биылдың өзінде облыста бірнеше спорт кешені ашылды. Соның екеуі – Түпқараған ауданындағы Ақшұқыр ауылында.
Маңғыстау – мұнайлы өлке ғана емес, өнеркәсіп өндірісі жағынан да қарқынды дамып келе жатқан өңір. Мұнда еліміз бойынша өндірілген мұнайдың 23%-ы, табиғи газдың 5,5%-ы, азот минералды тыңайтқыштар өндірісінің 85%-ы, кокс пен битум өндірісінің 25%-ы, бор мен доломиттің 25%-ы, портландцементтің 8%-ы өндіріледі. Бүгінде өңірде өнеркәсіп өндірісінің көлемі 6 млн теңгеден 2,6 трлн теңгеге дейін ұлғайды. Оның ішінде өңдеу өнеркәсібі 3 млн теңгеден 183 млрд теңгеге дейін өсті. 2020 жылдың қорытындысы бойынша Маңғыстау өнеркәсіптік өндіріс көлемі жағынан республикада үшінші орынды иеленді.
Өңірде жұмыссыздықты жою, экономикалық белсенді азаматтардың санын арттыру, кәсіпкерлікті дамыту бағытында да көптеген жұмыс қолға алынған. Бүгінде облыста 55 мың кәсіпкерлік субъекті жұмыс істеп тұр. Онда 125 мың адам еңбек етеді. Осылайша, шағын және орта бизнестен түскен түсім – өңір экономикасының 30%-ын құрайды. Осы 10 айда шағын және орта бизнес өкілдері 711 млрд теңгенің өнімін өндірді. Сәйкесінше, «Бизнесті қолдау», «Еңбек», «Қарапайым заттар экономикасы» сынды бағдарламалардың аясында шағын және орта бизнестің 2 146 нысаны 77 млрд теңге көлемінде мемлекеттік қолдауға ие болды. Соның нәтижесінде 1 877 адам жұмыспен қамтылды, дейді әкімдік өкілдері.
