Маңызды шара алдындағы ауқымды басқосу

Кеше Астанада «1540 қарарының өңірлік және жаһандық қарусыздану мен таратпау үдерістеріне үлесі – 1540 қарарының 10 жылдық мерейтойына» тақырыбында «Орталық Азия+» пішінінде екі күндік семинар басталды. Бұл халықаралық ауқымды шараны Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі БҰҰ-ның Қарусыздану мәселелері жөніндегі басқармасымен (UNODA) және БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің 1540 комитетімен (1540 комитет) бірлесіп ұйымдастыруда. Семинар БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі тұрақты мүшелерінің өкілдерін, сондай-ақ, 30-дан астам Азия мемлекеттерін қоса алғанда, «Орталық Азия+» пішінінде өтіп жатыр. Бұл шараға мемлекет өкілдерінен бөлек, бірқатар ха­лық­аралық және өңірлік ұйым­­­дардың, оның ішінде ЕҚЫҰ, ТМД, ЕО, МАГАТЭ, ХҚТҰ (Химия қаруы­на тыйым салу жөніндегі ұйым) ұйымдарының өкілдері қатысуда. Атап өтетін жайт – бұл халық­ара­лық басқосу 1540 қарарының 10 жылдық мерейі және Гаагада өте­тін Ядролық қауіпсіздік жөнін­дегі саммит қарсаңында ұйым­дас­­ты­рылып отыр. Сондықтан бар­лық мүд­делі тараптар үшін 1540 қара­ры бойынша ұлттық деңгейде тәжі­рибелерімен бөлісіп, оның өңірлік және жаһандық қарусыздану және таратпау саласына қосып отырған үлесін бағамдау, сондай-ақ, таратпау және терроризмге қарсы іс-қи­­мыл саласындағы өңірлік және ха­­лықаралық ынтымақтастықты нығайту бойынша ұсыныстар енгі­зу­ге тамаша мүмкіндік болып табылады. 1540 қарары БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі тарапынан осы Бас ұйым Жарғысының 6-бабына сәй­кес­­ ­2004 жылдың 24 сәуірінде қабыл­дан­ған болатын. Аталған қарар барлық мемлекеттерді ядролық, химия­лық немесе биологиялық қару түрле­рін жасауға, сатып алуға, өндіруге, иеленуге, тасуға, қайта беру немесе қолдануға әрекеттенетін мемлекеттік емес субъектілерді қолдаудың кез келген түрінен бас тартуға және өздерінің ұлттық процедураларына сәйкес тиісті заңдарды қабылдап, тиімді қолдануға міндеттейді. 1540 қарар қабылдануымен байла­нысты БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің арнайы комитеті құрыл­ған болатын. Ол БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесін мемлекеттердің қарар талабын орындауы туралы ақпа­раттандырып отыруы тиіс. Қазақстан таратпау сала­сын­дағы саясатын дәйекті­лік­пен жүргізіп, 1540 қарарының ережелерін тиімді жүзеге асыру бойынша шаралар қабылдап келеді. 2011 жылы Қазақстан 1540 қарарының міндеттерін орындау бойынша осындай шараны өңірлік деңгейде ұйымдастырған болатын. Қазақстан БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің 2017-2018 жылдардағы тұрақты емес мүшелігіне кандидат, егер осы лауазымға сай­лан­ған жағдайда БҰҰ-ның атал­ған маңызды органы аясында ядролық қауіпсіздік және таратпау саласындағы мәселелерді одан әрі ілгерілету ниетінде. Сәулебек БІРЖАН.