Қазақ өнері ауыр қазаға ұшырады. КСРО және Қазақстанның халық артисі, танымал балет артисі, балетмейстер Рамазан Салықұлы Бапов 67 жасқа қараған шағында дүние салды.
Р.Бапов 1947 жылғы 16 желтоқсанда Алматы қаласында дүниеге келді. 1966 жылы КСРО Үлкен театры жанындағы Мәскеу хореография училищесін үздік тәмамдады.
Шығармашылық қызметін Абай атындағы Қазақ опера және балет театрында бастады. 1966-1988 жылдары Абай атындағы МАОБТ балет солисі ретінде театр сахнасында ұмытылмас образдарды сомдады.
Бишінің жеке дебюті 1968 жылдың 30 қаңтарындағы Б.Асафьевтің «Бақшасарай су бұрқағы» балетіндегі Вацлавтың партиясы болды. Содан кейін П.И.Чайковскийдің «Аққу көлі» және «Ұйқыдағы ару», А.Аданның «Жизель», Х.Левенсхольдтің «Сильфида», Л.Минкустың «Баядерка», А.Глазуновтың «Раймонда», С.Прокофьевтің «Ромео мен Джульетта», И.Стравинскийдің «Пульчинелла», Е. Брусиловскийдің «Қозы-Көрпеш және Баян-Сұлу», Қ.Қожамияровтың «Чин-Томур», Ғ.Жұбанованың «Хиросима» және «Аққұс туралы аңыз», М.Сағатовтың «Әлия», Т.Мыңбаевтың «Фрескалар» және тағы басқа балеттердегі жетекші партияларды сомдады.
Р.Бапов ұзақ жылдар бойы Қазақстан балет сахнасындағы ең жарқын және талантты бишілердің бірі болды. Тума талант иесінің шығармашылық жолы – шеберліктің биіктігіне ұшқырлықпен шығудың үлгісі іспеттес, сахнаға әрбір шығуы жоғары кәсіби шеберліктің, әуезділіктің, сахналық көріктіліктің айқын көрінісі.
Рамазан Салықұлы өмірінің ұзақ жылын педагогикалық қызметке арнады. Оның шәкірттері көптеген халықаралық байқаулардың лауреаттары, бүгінгі күні әлемдік сахналарда өнер көрсетуде.
Р.Баповтың Қазақстанның хореография өнеріндегі сарқылмас еңбегі бірнеше рет жоғары үкіметтік марапаттармен атап өтілді. Оған Қазақ КСР-інің және КСРО халық артисі атақтары, Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы және Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығы, сондай-ақ «Құрмет белгісі» ордені мен «Ерен еңбегі үшін» медалі берілді.
Аса дарынды балет артисі Рамазан Баповтың жарқын бейнесі біздің жадымызда әрдайым сақталады.
Қазақстан Республикасының Үкіметі.
БАЛЕТ ӨНЕРІНДЕГІ ҚҰБЫЛЫС
Балет өнерінің ғажайып өкілі Рамазан Бапов секілді талант иесі кенеттен өмірден озды. Біз аяулы азаматтан ерте айырылып қаламыз деп ойлаған жоқ едік. Ол ешкімге ұқсамайтын өзіндік келбет пен шеберлік иесі-тін. Рамазан өнердегі ғұмырында ұлттық балет репертуарын байытып, қазақ сахнасын салтанатқа бөлеген жан болды. Сөйтіп, сан алуан рөлдерімен өзінің дарынын паш етті. Табиғаттың берген ғажайып талантымен жетекші рөлдердің барлығын да биік, өте биік деңгейде орындап, көрермендердің керемет қошеметіне бөленді. Рамазан талантының күші оған «Аққу көлі», «Ұйқыдағы ару», «Щелкунчик», «Дон Кихот», «Спартак» сияқты классикалық қойылымдардың жетекші рөлдерінде жарқырауға мүмкіндік берді. Ол балет өнерінің биігіне қарай самғады, шеберлік шыңына шырқады. Сөйтіп, сонау 70-жылдары тартымдылығымен, талантымен, тектілігімен қазақ ұлттық хореографиясына құбылыс болып қосылды. Әлемдік деңгейдегі өнердің ғажайып майталманы өзінің қайталанбас талантымен еліміздегі балет өнерінің өрлеуіне үлкен үлес қосты. Ақиқатында, ол балет өнерінің жауһары-тын. Өз ісінің шебері болды. Ол сахнаға шыққан сайын нағыз өнер иесі екені қауырсындай жеңіл қимылынан, ғажайып артистизмінен айқын байқалып тұрушы еді. Өмірде тамаша адам болды. Бірге өскен замандастар едік. Өнерде де, өмірде де қатар жүрген, сахнаның қызығы мен қиыншылықтарын бірге еңсеріп, қиналған, қуанған кездеріміз жадымызда. Жақсы істеріне, көпшілдігіне куәміз. Еңбекқор болатын. Осы қасиетімен балет өнерінің биігіне көтеріліп, қабілетін шыңдады да әрі тамаша шәкірттер даярлады. Қазір Баповтың өнерін қуған жастар көп. Оны ұстазым деп құрметтейтін ізбасарлары жеткілікті. Өнеріне қол соққан халқы мол. Рамазанмен бірге Мәскеудегі Үлкен театр жанындағы хореографиялық училищеде бірге оқыған біздер оның жарқын бейнесін қалай ұмытпақпыз. Онымен бірге балет мектебінде дәріс алған ҚР халық артисі Зарема Қастеева, ҚР еңбек сіңірген артисі Райхан Оңғарова, профессор Людмила Кремер сынды өнердегі замандастары Рамазан Бапов сынды орны толмас жақсы достан ерте айырылып қалғанымызға өкінеміз. Раушан БАЙСЕЙІТОВА, Қазақстанның халық артисі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты.АСҚАҚ РУХҚА ТҰНҒАН ӨНЕР
Қазақ балет тарихында жалғыз өзі ғана Кеңес Одағының халық әртісі атанған Рамазан Бапов тұтастай тарихи кезеңді құрайды.Оның орындауындағы балет кейіпкерлерін ұмыту мүмкін емес. Бәрі-бәрі көрерменнің көз алдында. 1975 жылы Спартакты сахнаға шығарар алдындағы тынымсыз жаттығуына куә болғанымыз бар. Кейін өзі туралы дайындалған телехабарға қатысып, сұхбаттасқанымыз есімде. Туған елінің адал перзенті еді. Әлемнің қай бұрышында жүрсе де атамекенінің атағын аспандатып, абыройын биіктетті, мерейін өсірді.Өн бойынан ізгілік төгілген жігіттің ұлттық өнеріміздің көкжиегін кеңейтіп, бүкіл саналы ғұмырын би патшалығының қызық-қуанышына арнағаны міне, енді ескерткішке, шежіреге айналды. Әлемдік деңгейдегі ұлы тұлғалар Рамазанды жоғары бағалады. Аңызға айналған Майя Плисецкаяны арнайы іздеп барғанымда, ең алдымен Рамазан Баповты атап, содан кейін ғана әңгімелескен еді. «Мені Баповтың ерекше қасиеті, музыканы жан дүниесімен қабылдап, көрерменге сезімін жеткізе білетіні таңғалдырды», деп бишінің жарқ-жұрқ әсерге, сұлулыққа, асқақ рухқа тұнған кеңістіктегі қалқу әдісіне тоқтала сөйлегеніне куә болғанмын. Өзінің шығармашылық жолында ешкімге еліктемеген, рухани мұрамызға өлшеусіз үлес қосқан Рамазанның қайталанбас бейнесі көрермендер көкейінде көпке дейін сақталатыны анық. Топырағы торқа болсын асыл азаматтың... Мағира ҚОЖАХМЕТОВА, жазушы.
