БАУЫРЖАН МОМЫШҰЛЫ – 100

АЛАШТЫҢ ҰЛЫ, НАМЫСТЫҢ ҚҰЛЫ деген тақырыпта Кеңес Одағының Батыры Бауыржан Момышұлының туғанына 100 жыл толуына арналған тарихи-танымдық мәслихат өтті Ағымдағы жылы қазақ хал­қының ұлы перзенті, даңқ­ты қолбасшы, Халық Қа­һар­маны, Кеңес Одағы­ның Батыры, жазушы Бауыр­­­­жан Момышұлының ғасыр­лық мерейтойы ЮНЕСКО аясын­да тойланатыны хал­қы­­мыз­дың зор беделінің айғағын­дай. Осы мерейдің бір шат­тығы Қарасай ауда­ны­ның мәде­ниет үйінде жал­­ғасып, мәс­лихатқа өңір­­дегі соғыс және еңбек арда­гер­лері, елімізге таны­мал әде­биет, мәдениет және қоғам қай­рат­керлері, жалпы жұрт­шы­лық қатысты. Жиынның басты мақсаты – батырдың биік тарихи тұлғасын тереңірек тану, оның өнегелі ерлі­гін бүгінгі ұрпаққа барынша үлгі ету еді. Өйткені, даңқты қолбас­шы Бауыржан Момышұлы елі ардақ тұтқан, өзінің азаматтық борышына әрдайым адал болған, елжандылық қасиетімен ерекше­ленген асқақ тұлға екені даусыз. “Алаштың ұлы, намыстың құлы” деген тақырыптағы тарихи-танымдық жиында Алматы облы­сының әкімі Серік Үмбетов сөй­леп, баяндамасында өмірі аңыз бен ақиқатқа толы батырдың бірегей тұлғасын жан-жақты ашып көрсетуге ұмтылды. Бұл шараның жыл ішінде Жетісу өңірінде әлі де кеңінен көрініс табатынын атап айтты. Батыр мұрасын зерттеуші, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Мекемтас Мырзахметұлы “Бауыр­жан Момышұлының әдеби мұра­сы” деген тақырыпта кең көлемде баяндама жасады. Ол өз сөзінде биыл ғасырлық мерейтойы ата­лып жатқан Баукеңнің өмірі мен шы­ғар­машылығы туралы зерттеу жұмыстарының бұдан бірнеше жыл бұрын басталғанына тоқтал­ды. Оған қолдау көрсеткен Серік Үмбетов Жамбыл облысының әкімі қызметін атқарған тұста бауыржантану жобасын қолға алып, арнайы редакция құруға бастамашы болған екен. Редак­цияны басқаруға көрнекті ғалым, абайтанушы М.Мырзахметов жетекшілік жасап, батырдың 30 томдық бай жазба мұрасын жарыққа шығаруға күш салғаны, қазіргі кезде осы елеулі жұмыстың айтарлықтай еңсерілгені айтылды. Ұлы Отан соғысы миллионда­ған боздақтардың өмірін қиып, адамзат тарихындағы сұрапыл алапатымен есте қалды. Елін, же­рін фашизмнен қорғаған жауын­герлер ерліктің, қаһармандықтың теңдессіз үлгісін көрсетті. Жан алып, жан беріскен кезеңде жаудан әскери ақыл-айласын асырған тапқыр батыр Бауыржан Момышұлының қайталанбайтын асқақ тұлғасы жайлы Мекемтас аға мәнді әңгімелер қозғады. Бауыржанның өзі “Ұрпақ атар сексен мен жүздігімді, тарихтың түкпірінен сөз келгенде” деге­нін­дей, бүгінгі күні оның Отан үшін сіңірген еңбегі, ел басына күн ту­ған сәттегі тапқырлығы, батыр­лы­ғы мен батылдығы, ерлігі мен ел­жандылығы жайлы әсерлі әңгімені жұрт ықыластана тыңда­ды. Соны­мен қатар, батырдың небір ауыр шайқастарда жауын­гер­лерді алға қойған мақсатқа жетуге жігерлен­діріп, тұйықтан жол таба білген шеберлігі де тал­дап айтылды. Даңқ­­ты қолбас­шының өмірінде Мәс­кеу түбіндегі қиян-кескі шай­қас ерек­ше орын алады. Қазақ­стан­дық 316-шы атқыштар диви­зия­сы ұрысқа кіріскен алғаш­қы күннен-ақ ерліктің ерен үлгісін көрсетіп, әр сүйем жер үшін шай­қас жүр­гізді. Соның арқасын­да Мәскеу түбіндегі ұрыс­та Гит­лер­дің “жау­жүрек армиясы” тура­лы аңыздың күлі көкке ұшты. Осы­лай­ша шайқас­қан 28 панфи­лов­шы Кеңес Одағының Батыры деген атаққа ие болса, оның 10-ы Жеті­су жері­нің түлектері еді. Аталған ди­визия құрамында Бауыр­жан Момышұлы ұрыс жүр­гізу теория­сына жаңалық енгізген және оны жүзеге асырған талант­ты қолбас­шы ретінде та­ныл­ды. Бірақ, әді­лет­сіздік сал­дары­нан оның тең­дес­сіз ерлігі лайықты баға­ланбады, биліктегі басшылар­дың қараулы­ғы­нан бүкіл халқы­мыздың намы­сы­на нұқсан келгендей күй кештік. Батырдың 80 жылдық мерей­тойы­на орай тәуелсіз мемлекеті­міздің тұңғыш Президенті Нұр­сұл­тан Назарбаевтың тікелей араласуымен барша қазақстан­дықтар ұзақ уақыт зарыға күткен әділет ақыры ту көтеріп, Бауыр­жан Момышұлына Кеңес Одағы­ның Батыры атағы берілді. Осы жоғары награданы тапсырар сәтте Елбасы: “Баукеңнің жұлдызды болған күні – қазақтың жұлдызы жанған күн” дегенін біз ешуақыт­та ұмытпауға тиіспіз. Осы сөз арқылы халқымыздың қаһарман ұлының есімі тіпті асқақтай түсті. Жұртшылық Бауыржан Мо­мыш­ұлының өмірі мен ерлігіне, шығармашылығына, адами биік қасиеттеріне, көрнекті жазушы­лардың құнды туындылары мен батырдың өз шығармалары арқы­лы ден қойды. Баяндамашы бұдан он жыл бұрын Тараз қаласында Бауыржан Момышұлының 90 жылдық мерейтойы аталып өтке­нін, елімізде ең алғаш рет оның парасатты тұлғасына лайық еңселі ескерткіш орнатылғанын атап өтті. Қаладағы жаңадан салынған үлкен атшабар алаңына батырдың есімі беріліп, әдеби, мәдени шара­ға еліміздің түкпір-түкпірінен ха­лық жиналып, дүркіреп той өткені де еске түсірілді. Даңқты батыр Қазақстанға да, Ресейге де ортақ тұлға болған­дықтан, Ұлы Жеңістің 60 жылды­ғы қарсаңында Волоколамск қаласында генерал И.В.Панфилов пен Бауыржан Момышұлына ескерткіш орнатылса, биыл Мәс­кеуде “Легендарный батыр” жина­ғы жарық көргені тіпті зор қуа­ныш екенін мақтанышпен жеткіз­ді. Бұл да батырдың халықаралық деңгейдегі биік беделінің, асқақ тұлғасының нақты дәлелі. Бүгінде 100 жылдығына орай қолға алынған зерттеу жинағы түгелімен баспаға тапсырылған. Басқосуда ғалым Мекемтас Мыр­­захметұлы Халық Қаһарма­ны­­ның әдеби бай мұрасын отба­сы­нан алып зерделегені және өзі де жүздесу сәттерінде көңілге тоқып, көкейге түйген көптеген де­рек­терін жария еткені туралы қы­зықты әңгімелерін ортаға салды. Жазушы, бауыржантанушы Мамытбек Қалдыбайұлы батыр өмірінен сырға толы естеліктерін тізсе, Қорғаныс министрлігі әс­кери құрлық институты әскери тактика кафедрасының аға оқыту­шысы, полковник Андрей До­кучаев мұрағатта сақталған құжат­тар арқылы отты жылдар­дағы батыр­дың ерен ерлігі мен тап­қырлығына тоқталды. Көпшілік алдында сөз алған Қыздар педагогикалық универси­теті­нің ректоры Шәмша Беркім­баева, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасы төрағасының орынбасары Берік Шаханов, Баукеңнің ұлы, жазушы Бақытжан Момышұлы және басқа да ше­шен­дер сөйлеп, батырдың лайық­ты бағалануына өлшеусіз еңбек сіңірген Елбасының теңдессіз еңбегіне ризашылық білдірді. Тарихи-танымдық мәслихатты қорытындылаған облыс әкімі Серік Үмбетов Жетісу төрінде даңқты қолбасшының 100 жыл­дық мерейтойы басталғанын ай­тып, батырдың ұлы Бақытжанның иығына зерлі шапан жапты, дәстүрге сай темір тұлпардың кіл­тін тапсырды. Жиналған қауым Сүйінбай атындағы облыстық филармо­ниясы өнерпаздарының концертін тамашалап, дастарқаннан дәм татты. Күмісжан БАЙЖАН. Алматы облысы.