Коллажды жасаған Зәуреш Смағұл, «ЕQ»
- Гаджеттерсіз уақыт
Балалар техниканы көп қолданғанда оған тәуелділік туындауы мүмкін. Бұл ұйқының бұзылуына, көңіл күйдің кенеттен өзгеруіне, артық салмақтың пайда болуына, өзін өзі бағалаудың төмендеуіне және өз денесін жеткіліксіз қабылдауға әкелуі мүмкін. Теріс салдардың алдын алу үшін гаджеттерді ұйықтар алдында пайдаланбау және түнде үнсіз режімді қосу қажет. Телефонды мүлдем қолдануға болмайтын басқа жағдайларды да талқылау керек. Мысалы, отбасылық түскі ас кезінде.
- Қуатын бақылау
Технологияның қарқынды дамуына қарамастан, қазіргі заманғы гаджеттердің қуаты тез таусылып қалады. Бала әрдайым байланыста болуы үшін ұйықтар алдында телефонды дәлізде немесе ас үйде қуаттауды ұсыныңыз. Осылайша, сіз екі қоянды бір оқпен атасыз: құрылғы әрдайым таңертең қуатталып тұрады, ал баланың ұйықтар алдында күлкілі суреттерді қарап жататын мүмкіндігі болмайды. Сондай-ақ балаға сыртқы аккумулятор сатып алып, оны үйден ұзақ уақытқа кетіп бара жатқанда өзімен бірге алып жүруге үйрету пайдалы болады.
- Қауіпсіздік
ережелерін сақтау
Бала виртуалды әлемге енген кезде, оған желіде ғана емес, нақты әлемде де қауіп төнеді. Ең алдымен, жолды кесіп өткенде немесе баспалдақпен жүргенде телефонға қарауға болмайтынын түсіндіріңіз. Интернеттегі қауіпсіздік туралы бөлек сөйлесіңіз, өйткені бала алаяқтыққа, жеке деректердің ұрлануына, вирустарға және басқа да көптеген қауіпке тап болуы мүмкін. Және міндетті түрде ешбір жағдайда жеке құжаттарды, банк карталарындағы деректерді және оны немесе достарының бірін ыңғайсыз жағдайға душар етуі мүмкін фотосуреттерді интернетте бөлісуге болмайтынына баланың назарын аударуды ұмытпаңыз.
- Экологиялық
медиа тұтынуға ұмтылу
Шексіз хабарламалар шаршатады және бір іске шоғырлануға мүмкіндік бермейді. Балаларды былай қойғанда, тіпті ересектерге де кейде «мессенджерге бір секундқа ғана қарау» әдетін жеңу оңай емес. Баланың телефонындағы ескертулерді шектеңіз, ол оқудан немесе басқа әрекеттерден алаңдамайды, жұмыстарын тезірек аяқтайды және аз шаршайды.
- Цифрлы
этикетті сақтау
Кәдімгі офлайн кеңістігіндегідей, цифрлы әлемде де белгілі бір әдеп нормалары бар. Адам әдетте бұл ережелерді желідегі байланыс арқылы үйренеді. Бірақ балаға кейбір нормалар туралы алдын ала айтып, ыңғайсыз жағдайларды болдырмауға көмектесу керек. Мысалы, онлайнда отырып, қандай әрекет жасауға, ал қандай әрекеттен аулақ болуға түсіндіру қажет.
Әмбебап тексеру – өзіңізге сұрақ қойыңыз: мен осыны адамға бетпе-бет айта аламын ба? Интернеттегі адамдарды қорлау және тіл тигізу рұқсат етілмейтін нәрсе.
- Ақпаратты жүйелеу
Телефондағы және компьютердегі тәртіп – санадағы тәртіптің көрінісі. Шкафтағы хаос сіздің балаңыздың өмірін қиындатуы екіталай, бірақ жоғалған парольдер, файлдар немесе ұмытылған телефон нөмірлері қиындық келтіруі мүмкін. Баланы жас кезінен деректерді жүйелеуге үйрету керек.
- Тұрақты «цифрлы детокс» ұйымдастыру
Цифрландыру бала өмірінің барлық саласына әсер етті: ата-аналармен және достармен қарым-қатынас, оқу, хобби. Ата-аналар балалардың экран алдындағы уақытын барынша азайтуға қанша тырысса да, баланың санасында ақпараттың толып кетуіне жол бермеу мүмкін емес. Яғни бала өз өміріндегі интернеттің рөлін азайтып, өзін бір сәтке тоқтата алуы керек: алдымен сіздің көмегіңізбен, содан кейін өз күшімен. Ақпараттың толып кетуімен күресудің тиімді (бірақ әлдеқайда күрделі) әдісі – «цифрлы детокс», яғни белгілі бір мерзімге гаджеттерден толық бас тарту. Оны үнемі жүргізген дұрыс.
Цифрлы дәуір ата-аналарға жаңа міндеттер қойды. Оларды шеше отырып, ең бастысы, ең жақсы мысал өзіңіз екенін ұмытпау керек. Бұл ережелерді сақтау оңай болмайды, бірақ уақыт өте келе олар әдетке айналады және баланың өмірін жарқын етеді.
